Ερώτησαν κάποτε τον Αββά Λογγίνο ποια αρετή θεωρεί σπουδαιότερη απ’ όλες. Ο σοφός Γέροντας αποκρίθηκε:
-Καθώς η υπερηφάνεια είναι το πιο μεγάλο από όλα τα κακά, αφού κατόρθωσε να ρίξει τους Αγγέλους από τον Ουρανό στην άβυσσο, έτσι και η ταπεινοφροσύνη είναι η πιο μεγάλη απ’ όλες τις αρετές.
Αυτή έχει τη δύναμη κι από την άβυσσο ακόμη ν’ ανεβάσει στον Ουρανό τον αμαρτωλό. Για τον λόγο αυτό ο Κύριος μακαρίζει πριν απ’ όλους τους πτωχούς τω πνεύματι.
Προτιμώ πτώση με ταπεινοφροσύνη, παρά νίκη με υπερηφάνεια, λέγει άλλος Πατήρ.
Και ο αββάς Σαρματίας:
-Προτιμώ άνθρωπο αμαρτωλό, που αναγνωρίζει το σφάλμα του και ταπεινώνεται, παρά ενάρετο με αυταρέσκεια.
Η ταπείνωση χωρίς μεγάλο κόπο έσωσε πολλούς, λέγει άλλος Γέροντας. Το πιστοποιούν ο Τελώνης και ο Άσωτος που με δυο λόγια ταπεινά, που είπαν, τους δέχτηκε ο Θεός.
Η Χαναναία μιλάει κι ακούγεται. Η αιμορροούσα σωπαίνει και μακαρίζεται. Ο τελώνης δεν τολμά ν’ ανοίξει το στόμα του και δικαιώνεται. Ο φαρισαίος φωνάζει και κατακρίνεται, έλεγε ο Αββάς Επιφάνιος.
Πριν από κάθε τι άλλο, έχουμε ανάγκη από ταπεινοφροσύνη, γράφει ο Αββάς Ησαΐας ο Αναχωρητής. Ας είμεθα έτοιμοι να λέμε αμέσως στον αδελφό μας σε κάθε περίσταση «συγχώρεσέ με». Η ταπεινοφροσύνη εξαφανίζει όλες τις παγίδες του διαβόλου.
Και άλλος Πατήρ: Ο ταπεινόφρων ταπεινώνει τους δαίμονας. Ο υπερήφανος περιπαίζεται απ΄ αυτούς.
Ο αββάς Υπερέχιος ονομάζει την ταπεινοφροσύνη δένδρο ζωής, που αναβαίνει σε ύψος.
Στέφανο του Μοναχού, λέγουν την ταπεινοφροσύνη όλοι οι Πατέρες.
Ερώτησαν κάποιο Γέροντα: πότε αποκτά ο άνθρωπος ταπείνωση;
-Όταν θυμάται τις αμαρτίες του συνεχώς, αποκρίθηκε.
Όπως το χώμα που πατάμε δεν έχει φόβο να πέσει, έλεγε κάποιος Γέροντας, το ίδιο κι ο ταπεινός άνθρωπος.
Αληθινή ταπείνωση έχει εκείνος που βάζει πρώτος μετάνοια, ενώ του φταίει ο άλλος, λέγει άλλος Πατήρ.
Ρώτησαν κάποιον από τους Πατέρας, ποια νομίζει πώς είναι η αληθινή πρόοδος του ανθρώπου.
-Η ταπεινοφροσύνη, αποκρίθηκε χωρίς δισταγμό. Όσο πιο πολύ κατεβαίνει η ψυχή σε βάθος ταπεινοφροσύνης, τόσο ανεβαίνει σ’ όλες τις άλλες αρετές.
Όταν παύουν τα πάθη να μας πολεμούν, λέγουν οι Πατέρες, τότε πρέπει να ταπεινοφρονούμε, για να μας σκεπάζει ο Θεός που ξέρει την αδυναμία μας. Αν καυχηθούμε πως είμεθα νηφάλιοι, αφαιρεί παρευθύς τη χάρη Του και τότε κυριεύομεθα πάλι από τα πάθη.
Κάποιος Ερημίτης, που συνήθιζε να φορεί μόνο ένα τρίχινο μανδύα, πήγε μια φορά να εξομολογηθεί στον Αββά Αμμωνά.
-Αυτό μόνο δε σε ωφελεί σε τίποτε, Αδελφέ, του είπε ο Γέροντας, δείχνοντάς του τον τρίχινο μανδύα.
-Με βασανίζουν τρείς λογισμοί, Αββά, είπε ο Ερημίτης. Ο ένας μου λέγει να κατοικήσω πολύ βαθειά στην έρημο, ο άλλος να πάω ξένος κι άγνωστος σε μακρινό τόπο κι ο τρίτος να κλειστώ στην καλύβα μου, χωρίς να βλέπω άνθρωπο και να τρώγω κάθε δυο μέρες.
Τι να διαλέξω απ’ όλα αυτά;
-Κανένα δε σε ωφελεί, του αποκρίθηκε ο Γέροντας. Αν θες ν’ ακούσεις τη συμβουλή μου, μείνε στο κελλί σου, τρώγε λίγο κάθε μέρα και κράτα διαρκώς στο νου και την καρδιά σου τα λόγια του τελώνη: «ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Μόνο με την ταπείνωση θα βρεις σωτηρία.
Από το «Γεροντικό».