ΚΛΕΙΔΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΜΟΝΙΜΟ ΓΑΜΟ

14 Φεβρουαρίου 2014 σε ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ

Πολ­λοὶ ἄν­θρω­ποι πι­στεύ­ουν πὼς στὸν ση­με­ρι­νὸ κό­σμο εἶ­ναι οὐ­σι­α­στι­κὰ ἀ­δύ­να­το νὰ μεί­νει ἕ­να ζευ­γά­ρι ἑ­νω­μέ­νο καὶ εὐ­τυ­χι­σμέ­νο γιὰ πάν­τα. Αὐ­τὸ φαί­νε­ται νὰ εἶ­ναι τρα­γι­κὴ ἀ­λή­θεια ἂν δοῦ­με τὰ πο­σο­στὰ δι­α­ζυ­γί­ων ἰ­δι­αί­τε­ρα στὸ δυ­τι­κὸ κό­σμο. Ἀλ­λὰ τό­τε τί γί­νε­ται; Οἱ εὐ­τυ­χι­σμέ­νοι γά­μοι εἶ­ναι κά­τι ποὺ ἀ­νή­κουν στὸ πα­ρελ­θόν ἢ μπο­ροῦ­με ἀ­κό­μη καὶ σή­με­ρα νὰ ἐλ­πί­ζου­με ὅ­τι εἶ­ναι δυ­να­τὸ νὰ ὑ­πάρ­ξει ἕ­νας ἰ­σό­βιος γά­μος στὸν ὁ­ποῖ­ο ἡ σχέ­ση μὲ τὸν/τὴν σύν­τρο­φό μας θὰ αὐ­ξά­νει καὶ θὰ βα­θαί­νει μὲ τὸ πέ­ρα­σμα τῶν χρό­νων;

Ὁ γά­μος εἶ­ναι μί­α φυ­σι­κὴ ἕ­νω­ση με­τα­ξύ τοῦ ἄν­δρα καὶ τῆς γυ­ναί­κας, ἀλ­λὰ ἐ­πί­σης εἶ­ναι μί­α θε­ϊ­κὴ σχέ­ση θε­σμο­θε­τη­μέ­νη ἀ­πὸ τὸν Δη­μι­ουρ­γό μας ἀ­π᾿ τὴν ἀρ­χὴ τοῦ κό­σμου. Ὁ Θε­ὸς ὡς Δη­μι­ουρ­γός τοῦ γά­μου, γνω­ρί­ζει τί εἶ­ναι αὐ­τὸ ποὺ κά­νει ἕ­να γά­μο νὰ λει­τουρ­γεῖ, καὶ ἀ­πο­κα­λύ­πτει αὐ­τὴ τὴ γνώ­ση σὲ μᾶς μέ­σῳ τοῦ Λό­γου Του, τῆς Ἁ­γί­ας Γρα­φῆς.

   Ὁ Σκο­πὸς τοῦ Γά­μου­  

Γιὰ νὰ μά­θου­με πὼς θὰ ἔ­χου­με ἕ­ναν εὐ­τυ­χι­σμέ­νο γά­μο, ἂς ἐ­ξε­τά­σου­με τὸν σκο­πὸ τοῦ Θε­οῦ γιὰ τὸν γά­μο καὶ τί συμ­βο­λί­ζει ὁ γά­μος.

Βρί­σκου­με τὰ ἀρ­χαι­ό­τε­ρα βι­βλι­κὰ κεί­με­να σχε­τι­κὰ μὲ τὸν γά­μο στὰ πρῶ­τα δύ­ο κε­φά­λαι­α τῆς Γέ­νε­σης. Ἐ­κεῖ μα­θαί­νου­με ὅ­τι ὁ Θε­ὸς δη­μι­ούρ­γη­σε τοὺς ἀν­θρώ­πους, ἀρ­σε­νι­κὸ καὶ θη­λυ­κό, καὶ τοὺς δί­δα­ξε νὰ πλη­θύ­νουν πά­νω στὴ γῆ καὶ νὰ ἀ­σκή­σουν ἐ­ξου­σί­α σ᾿ αὐ­τὴν (Γέ­νε­ση 1:26-31). Ὁ Θε­ὸς εἶ­πε πὼς αὐ­τοὶ ποὺ πρό­κει­ται νὰ παν­τρευ­τοῦν πρέ­πει νὰ ἀ­φή­σουν τοὺς γο­νεῖς τους, νὰ κα­τοι­κή­σουν μα­ζὶ καὶ νὰ ἔ­χουν μί­α σε­ξου­α­λι­κὴ σχέ­ση (Γέ­νε­ση 2:24-25). Πα­ρα­τη­ρών­τας πὼς “δὲν εἶ­ναι κα­λὸ στὸν ἄν­δρα νὰ εἶ­ναι μό­νος” (ἐδ. 18), ὁ Θε­ὸς ἔ­δω­σε στοὺς ἀν­θρώ­πους τὸ θαυ­μά­σιο δῶ­ρο τοῦ γά­μου, τῆς ἕ­νω­σης τοῦ ἀρ­σε­νι­κοῦ ἀν­θρώ­που μὲ τὸν θη­λυ­κὸ ἄν­θρω­πο.

Καὶ τί δῶ­ρο εἶ­ναι αὐ­τό! Ἡ σχέ­ση τοῦ γά­μου ἐ­κτὸς ἀ­πὸ τοῦ νὰ πα­ρέ­χει εὐ­χα­ρί­στη­ση καὶ ἱ­κα­νο­ποί­η­ση στὸν ἄν­δρα καὶ στὴ γυ­ναῖ­κα, προ­μη­θεύ­ει μί­α δο­μὴ γιὰ τὴν οἰ­κο­γέ­νεια, τὸ κύτ­τα­ρο τῆς ἀν­θρω­πό­τη­τας.

Ἐ­κτὸς ἀ­πὸ τοῦ νὰ ἀ­πο­δί­δουν προ­σκύ­νη­ση σὲ ἄλ­λους θε­ούς, οἱ ἄν­δρες τοῦ Ἰσ­ρα­ὴλ ἁ­μάρ­τα­ναν ἐ­πί­σης μὲ τὸ νὰ δι­α­λύ­ουν τὴ συν­θή­κη τοῦ γά­μου τους καὶ νὰ δί­νουν δι­α­ζύ­γιο στὶς γυ­ναῖ­κες τους. Αὐ­τὲς οἱ πρά­ξεις δι­έ­στρε­φαν ἕ­ναν ἀ­πὸ τοὺς κύ­ριους σκο­ποὺς τοῦ Δη­μι­ουρ­γοῦ γιὰ τὸν γά­μο, τὴν ἀ­νά­πτυ­ξη “θε­ϊ­κῶν ἀ­πο­γό­νων” (ἐδ. 15), δηλ. παι­δι­ῶν τὰ ὁ­ποῖα δέ­χον­ται τὶς ἀ­ξί­ες τοῦ Θε­οῦ σὰν δι­κές τους. Ἕ­νας λό­γος ποὺ ὁ Θε­ὸς ΄΄μι­σεῖ΄΄ τὸ δι­α­ζύ­γιο εἶ­ναι ὅ­τι αὐ­τὸ ἐμ­πο­δί­ζει τὴν ἀ­νά­πτυ­ξη τέ­τοι­ων θε­ϊ­κῶν παι­δι­ῶν. Ἀν­τὶ νὰ βι­ώ­νουν ἕ­ναν εὐ­τυ­χι­σμέ­νο γά­μο, τὰ παι­διὰ τῶν χω­ρι­σμέ­νων ζευ­γα­ρι­ῶν βι­ώ­νουν τὰ ἀρ­νη­τι­κὰ ἀ­πο­τε­λέ­σμα­τα μί­ας ἀ­πο­τυ­χη­μέ­νης σχέ­σης.

Δι­δα­σκα­λί­α γιὰ τὸ Δι­α­ζύ­γιο

Ἐ­πει­δὴ δὲν δέ­χε­ται ἢ δὲν ἐ­φαρ­μό­ζει κά­θε ἄν­θρω­πος τὰ ἰ­δε­ώ­δη τοῦ Θε­οῦ γιὰ τὸν γά­μο, με­ρι­κοὶ κα­τα­λή­γουν στὸ ὅ­τι τὸ δι­α­ζύ­γιο με­ρι­κὲς φο­ρὲς εἶ­ναι ἡ  μό­νη ἀ­πάν­τη­ση. Ὁ Ἰ­η­σοῦς ἀ­σχο­λή­θη­κε μὲ τὸ πρό­βλη­μα τοῦ δι­α­ζυ­γί­ου ἐ­πι­βε­βαι­ώ­νον­τας κα­τ᾿ ἀρ­χὰς τὶς ἀ­ξί­ες τοῦ Θε­οῦ ὅ­πως ἀ­να­φέ­ρον­ται στὴ Γέ­νε­ση, καὶ προ­σθέ­τον­τας με­τά, “Ἔ­τσι λοι­πόν, δὲν εἶ­ναι [ὁ ἄν­δρας καὶ ἡ γυ­ναῖκα] πλέ­ον δύ­ο, ἀλ­λὰ μί­α σάρ­κα [ἄν­θρω­πος]. Γι᾿ αὐ­τὸ ἐ­κεῖ­νο ποὺ ὁ Θε­ὸς ἕ­νω­σε μα­ζί, ἂς μὴν τὸ χω­ρί­ζει κα­νέ­νας ἄν­θρω­πος” (Ματ­θαῖ­ος 19:4-6). Ὁ Ἰ­η­σοῦς δὲν ἦ­ταν ὑ­πὲρ τοῦ δι­α­ζυ­γί­ου. Ὅ­ταν ΄΄πι­έ­στη­κε΄΄, ὡ­στό­σο, εἶ­πε ὅ­τι τὸ δι­α­ζύ­γιο ἐ­πι­τρε­πό­ταν μό­νο γιὰ πε­ρί­πτω­ση ἀ­νη­θι­κό­τη­τας (ἐδ. 9). Ἔ­τσι ἡ ἄ­πο­ψη τοῦ Ἰ­η­σοῦ ἦ­ταν πὼς τὸ δι­α­ζύ­γιο μπο­ρεῖ νὰ εἶ­ναι νό­μι­μο σύμ­φω­να μὲ τὸν Νό­μο, ἀλ­λὰ θὰ πρέ­πει νὰ ἀ­πο­φεύ­γε­ται ἐν­τε­λῶς. Ἂν κά­θε ἄν­θρω­πος ἀ­πεῖ­χε ἀ­πὸ σε­ξου­α­λι­κὴ ἐ­πα­φὴ πρὶν τὸν γά­μο καὶ εἶ­χε ἐμ­πει­ρί­α μό­νο μέ­σα στὸν γά­μο, πολ­λὰ δι­α­ζύ­για θὰ εἶ­χαν ἀ­πο­φευ­χθεῖ.

    Μί­α Ὑ­ψη­λό­τε­ρη Σχέ­ση 

Ἡ ἐ­πι­στο­λὴ τοῦ ἀ­πο­στό­λου Παύ­λου πρὸς τοὺς Ἐ­φε­σί­ους ἐ­ξη­γεῖ πὼς οἱ ἄν­δρες καὶ οἱ γυ­ναῖ­κες πρέ­πει νὰ φέ­ρον­ται ὁ ἕ­νας στὸν ἄλ­λο μέ­σα στὸν γά­μο. Ἀ­φοῦ δί­νει εἰ­δι­κὲς ὁ­δη­γί­ες πρὸς τοὺς ἄν­δρες νὰ ἀ­γα­ποῦν τὶς γυ­ναῖ­κες τους, ὁ Παῦ­λος γρά­φει: “Για­τί κα­νεὶς πο­τὲ δὲ μί­ση­σε τὴ δι­κή του σάρ­κα, ἀλ­λὰ τὴν τρέ­φει καὶ τὴν πε­ρι­θάλ­πει κα­θὼς καὶ ὁ Χρι­στὸς τὴν ἐκ­κλη­σί­α, για­τί εἴ­μα­στε μέ­λη τοῦ σώ­μα­τός του, τῆς σάρ­κας του καὶ τῶν ὀ­στῶν του. Γι᾿ αὐ­τὸ θὰ ἐγ­κα­τα­λεί­ψει ὁ ἄν­θρω­πος τὸν πα­τέ­ρα του καὶ τὴ μη­τέ­ρα του καὶ θὰ προ­σκολ­λη­θεῖ στὴ γυ­ναῖκα του, καὶ θὰ εἶ­ναι οἱ δύ­ο μί­α σάρ­κα. Τὸ Μυ­στή­ριο τοῦ­το εἶ­ναι με­γά­λο, ἐ­γὼ λοι­πὸν τὸ λέ­ω αὐ­τὸ γιὰ τὸν Χρι­στὸ καὶ γιὰ τὴν ἐκ­κλη­σί­α (Ἐ­φε­σί­ους 5:29-32).

Ἐ­δῶ ὁ Παῦ­λος μᾶς δι­δά­σκει ὅ­τι ἡ σχέ­ση τοῦ γά­μου εἶ­ναι πα­ρό­μοι­α μὲ τὴ σχέ­ση μας μὲ τὸν Χρι­στό. Ὁ φυ­σι­κὸς γά­μος φτι­ά­χνε­ται μὲ βά­ση τὸ πρό­τυ­πο τῆς θε­ϊ­κῆς σχέ­σης. Μί­α σω­στὴ σχέ­ση ἀ­νά­με­σα σὲ ἕ­ναν ἄν­δρα καὶ σὲ μία­ γυ­ναῖκα μᾶς δί­νει μί­α ἄ­πο­ψη τῆς πνευ­μα­τι­κῆς σχέ­σης ποὺ ὁ Θε­ὸς θέ­λει νὰ ἔ­χει μέ μᾶς. Αὐ­τὴ ἡ πνευ­μα­τι­κὴ πλευ­ρὰ τοῦ γά­μου τὸν κα­θι­στᾶ ἕ­ναν ξε­χω­ρι­στὸ θε­σμὸ καὶ τὸν ἀ­νε­βά­ζει σὲ ἕ­να ἀ­νώ­τε­ρο ἐ­πί­πε­δο ἀ­πὸ μί­α ἁ­πλὴ συμ­βί­ω­ση καὶ σε­ξου­α­λι­κὴ σχέ­ση με­τα­ξὺ ἑ­νὸς ἀρ­σε­νι­κοῦ καὶ ἑ­νὸς θη­λυ­κοῦ. Ὁ γά­μος εἶ­ναι μί­α σχέ­ση θε­ϊ­κοῦ ἐ­πι­πέ­δου.

Καὶ ὅ­πως ὁ γά­μος πα­ρά­γει οἰ­κο­γέ­νεια, ἔ­τσι καὶ ὁ Θε­ὸς χτί­ζει τὴ δι­κή Του οἰ­κο­γέ­νεια. Ὁ Θε­ὸς προ­μη­θεύ­ει τὴ σω­στὴ πνευ­μα­τι­κὴ σχέ­ση με­τα­ξὺ ἑ­νὸς ἄν­δρα καὶ μί­ας γυ­ναί­κας γιὰ νὰ μᾶς δι­δά­ξει μέ­σα ἀ­πὸ αὐ­τὴν τὸν Ἑ­αυ­τό Του καὶ τὸν με­γά­λο σκο­πό του.

   Χτί­ζον­τας ἰσό­βιους, εὐ­τυ­χι­σμέ­νους γά­μου­ς ­ ­  

   Τὰ πα­λι­ό­τε­ρα χρό­νια οἱ ἄν­θρω­ποι παν­τρεύ­ον­ταν πε­ρι­μέ­νον­τας ὅ­τι οἱ γά­μοι τους θὰ δι­αρ­κέ­σουν ἰ­σό­βια. Ἂν καὶ ἔ­λει­πε ἡ πλη­ρο­φό­ρη­ση γύ­ρω ἀ­πὸ τὶς σχέ­σεις (ψυ­χο­λο­γι­κή, σε­ξου­α­λι­κὴ ἐκ­παί­δευ­ση), τὰ ζευ­γά­ρια τῶν πε­ρα­σμέ­νων ἐ­πο­χῶν ἀ­πο­δει­κνύ­ον­ταν πο­λὺ πιὸ στα­θε­ρὰ καὶ ἰ­σχυ­ρὰ ἀ­π᾿ ὅτι τὰ ση­με­ρι­νά. Τί τὰ ἔ­κα­νε δι­α­φο­ρε­τι­κά;

Σύμ­φω­να μὲ πολ­λὰ ζευ­γά­ρια ποὺ ἔ­φτα­σαν ἑ­νω­μέ­να καὶ εὐ­τυ­χι­σμέ­να σὲ με­γά­λη ἡ­λι­κί­α ἡ ση­με­ρι­νὴ ἀ­πο­τυ­χί­α ὀ­φεί­λε­ται στὴν ἔλ­λει­ψη ἀ­γά­πης καὶ σε­βα­σμοῦ γιὰ τὸν/τὴν σύ­ζυ­γο. Ἂν τὰ ζευ­γά­ρια ἀν­τι­με­τω­πί­ζουν ἕ­να σο­βα­ρὸ πρό­βλη­μα, ἡ ἁ­πλὴ λύ­ση εἶ­ναι νὰ πά­ρουν δι­α­ζύ­γιο καὶ νὰ ξα­να­ξε­κι­νή­σουν μὲ κά­ποι­ον ἄλ­λον. Τὰ πα­λαι­ό­τε­ρα ζευ­γά­ρια βί­ω­ναν κι αὐ­τὰ δύ­σκο­λες πε­ρι­ό­δους, ἡ σχέ­ση τους δὲν ἦ­ταν πάν­τα ρό­δι­νη, ἀλ­λὰ ἦ­ταν ἀ­πο­φα­σι­σμέ­να νὰ ἀ­γω­νι­στοῦν, καὶ νὰ προ­σπα­θή­σουν πολ­λὲς φο­ρές. 

    Ἀγά­πη καί Σε­βα­σμός

Στὸ Ἐ­φε­σί­ους 5:33 ὁ Παῦ­λος συ­νό­ψι­σε τὴ δι­δα­χή του γιὰ τὸ γά­μο: “Ὅ­μως κι ὁ κα­θέ­νας σας ἂς ἀ­γα­πά­ει τὴ δι­κή του γυ­ναῖκα ὅ­πως τὸν ἑ­αυ­τό του, ἡ δὲ γυ­ναῖκα ἂς σέ­βε­ται τὸν ἄν­δρα”. Ἡ ἀ­γά­πη καὶ ὁ σε­βα­σμὸς εἶ­ναι δύ­ο ἁ­πλὲς, ἀλ­λὰ σπου­δαῖ­ες ἀρ­χὲς ποὺ οἱ σύ­ζυ­γοι μπο­ροῦν νὰ ἐ­φαρ­μό­σουν γιὰ νὰ οἰ­κο­δο­μή­σουν ὑ­γι­εῖς, στα­θε­ρούς, εὐ­τυ­χι­σμέ­νους γά­μους.

Οἱ ἄν­θρω­ποι νο­μί­ζουν ὅ­τι ἡ ἀ­γά­πη εἶ­ναι ἕ­να ἀ­νε­ξέ­λεγ­κτο συ­ναί­σθη­μα, ἕ­να συ­ναί­σθη­μα ποὺ ἔρ­χε­ται ἀ­πρό­σμε­να καὶ δὲν μπο­ρεῖ πο­τὲ νὰ τε­θεῖ κά­τω ἀ­πὸ ἔ­λεγ­χο.

Ὁ ἀ­πό­στο­λος Παῦ­λος, ὅ­μως, ἔ­γρα­ψε ἕ­ναν δι­α­φο­ρε­τι­κὸ ὁ­ρι­σμό: “Ἡ ἀ­γά­πη μα­κρο­θυ­μεῖ [ὑ­πο­φέ­ρει ἐ­πὶ μα­κρὸν]” (Α΄ Κο­ριν­θί­ους 13:4). Τὰ λό­για τοῦ Παύ­λου ἐ­ξι­σώ­νουν τὸ νὰ ἀ­γα­πᾷς κά­ποι­ο πρό­σω­πο μὲ τὸ νὰ εἶ­σαι πρό­θυ­μος νὰ ὑ­πο­φέ­ρεις γιά αὐ­τὸ ἢ μα­ζὶ μὲ αὐτό, γιὰ ὅ­σο χρό­νο χρει­ά­ζε­ται, ἀ­κό­μα καὶ γιὰ ὅ­λη σου τὴ ζω­ή. Αὐ­τὸ τὸ εἶ­δος ἀ­γά­πης ἔρ­χε­ται μὲ ἐ­πι­λο­γή, ὄ­χι τυ­χαία. Αὐ­τὴ ἡ ἀ­γά­πη δεί­χνει ἕ­να ἀ­νι­δι­ο­τε­λὲς ἐν­δι­α­φέ­ρον καὶ φρον­τί­δα γιὰ τὸν ἄλ­λο, ἀ­κό­μα κι ὅ­ταν τὸ νὰ δί­νεις τέ­τοι­α ἀ­γά­πη γί­νε­ται δύ­σκο­λο ἢ κου­ρα­στι­κό.

“Ἡ ἀ­γά­πη μα­κρο­θυ­μεῖ καὶ εἶ­ναι εὐ­γε­νι­κή”, συ­νε­χί­ζει ὁ Παῦ­λος. “Ἡ ἀ­γά­πη δὲν ζη­λεύ­ει, ἡ ἀ­γά­πη δὲν αὐ­θα­διά­ζει, δέν ὑ­πε­ρη­φα­νεύ­ε­ται, δὲν ζη­τά­ει τὰ δι­κά της, δὲν πα­ρο­ξύ­νε­ται, δὲν σκέ­φτε­ται τὸ κα­κό, δὲν χαί­ρε­ται στὴν ἀ­δι­κί­α, ἀλ­λὰ χαί­ρε­ται στὴν ἀ­λή­θεια, ἀ­νέ­χε­ται ὅ­λα τὰ πράγ­μα­τα, πι­στεύ­ει ὅ­λα τὰ πράγ­μα­τα, ἐλ­πί­ζει ὅ­λα τὰ πράγ­μα­τα, ὑ­πο­μέ­νει ὅ­λα τὰ πράγ­μα­τα. Ἡ ἀ­γά­πη πο­τὲ δὲν ξε­πέ­φτει [μει­ώ­νε­ται]” (ἐδ. 4-8). Αὐ­τὸ τὸ εἶ­δος ἀ­γά­πης θὰ κρα­τή­σει μί­α σχέ­ση, ὄ­χι μό­νο στοὺς κα­λοὺς και­ρούς, ἀλ­λὰ καὶ στοὺς δύ­σκο­λους καὶ σκλη­ροὺς και­ροὺς ποὺ ὅ­λα τὰ ζευ­γά­ρια ἀν­τι­με­τω­πί­ζουν.

David Treybig

Πρα­κτι­κὲς Ἐ­φαρ­μο­γὲς τῆς Ἀ­γά­πης καὶ τοῦ Σε­βα­σμοῦ­  

• Ἡ Βί­βλος δί­νει πολ­λοὺς πρα­κτι­κοὺς τρό­πους ποὺ κά­ποι­ος μπο­ρεῖ νὰ ἀ­γα­πά­ει καὶ νὰ σέ­βε­ται τὸν γα­μή­λιο σύν­τρο­φό του. Σκε­φτεῖ­τε τὶς πα­ρα­κά­τω ὁ­δη­γί­ες ἀ­πὸ τὴ Βί­βλο:
• Νά εἶστε πι­στοί, ὅ­πως δι­α­τά­ζει ὁ Θε­ὸς (Α΄ Θεσ­σα­λο­νι­κεῖς 4:3 / Α΄ Κο­ριν­θί­ους 6:13, 18 / 7:2 / Γα­λά­τες 5:19 / Ματ­θαῖ­ος 5:32). Ἡ πι­στό­τη­τα στὸν γά­μο προ­ω­θεῖ ἕ­ναν ἰ­δι­αί­τε­ρο συ­ναι­σθη­μα­τι­κὸ δε­σμὸ με­τα­ξὺ τῶν συ­ζύ­γων. 
• Μὴ μι­λᾶ­τε ἀ­γε­νῶς ὁ ἕ­νας γιὰ τὸν ἄλ­λο. Ἕ­νας ἀ­πὸ τοὺς πιὸ βέ­βαι­ους δεῖ­κτες τῆς σχέ­σης τοῦ ζευ­γα­ριοῦ εἶ­ναι ὁ τρό­πος ποὺ μι­λοῦν ὁ ἕ­νας στὸν ἄλ­λο. Τὸ Πα­ροι­μί­ες 15:1 λέ­ει, “Ἡ ἤ­πια ἀ­πάν­τη­ση κα­τα­πραΰ­νει τὸν θυ­μό, ἀλ­λὰ ὁ λυ­πη­ρὸς λό­γος δι­ε­γεί­ρει ὀρ­γή”. Ἕ­νας εὐ­γε­νι­κὸς τό­νος στὴ φω­νὴ ἐ­πι­τρέ­πει στὰ ζευ­γά­ρια νὰ ἑ­στιά­ζουν τὶς ἐ­νέρ­γει­ές τους πά­νω στὸ πρό­βλη­μα ποὺ τοὺς ἀ­πα­σχο­λεῖ πα­ρὰ στὸ νὰ ἀν­τι­με­τω­πί­σουν ὁ ἕ­νας τὸν ἄλ­λο.
• Νὰ εἶ­στε συγ­χω­ρη­τι­κοὶ. Πρέ­πει νὰ συγ­χω­ροῦ­με τοὺς ἄλ­λους ἂν θέ­λου­με ὁ Θε­ὸς νὰ μᾶς συγ­χω­ρεῖ (Ματ­θαῖ­ος 6:12-15). Χω­ρὶς τὴ συγ­χώ­ρη­ση, ὁ­ποι­α­δή­πο­τε ἀν­θρώ­πι­νη σχέ­ση εἶ­ναι προ­ο­ρι­σμέ­νη γιὰ ἀ­πο­τυ­χί­α.
• Πε­ρι­λαμ­βά­νε­τε τὸν Θε­ὸ στὶς σχέ­σεις σας. “Ἂν ὁ ΚΥΡΙΟΣ δὲν οἰ­κο­δο­μή­σει οἶ­κο, μά­ται­α κο­πιά­ζουν ἐ­κεῖ­νοι ποὺ οἰ­κο­δο­μοῦν” (Ψαλ­μὸς 127:1). Κυτ­τάξ­τε πρὸς τὸν Θε­ὸ γιὰ νὰ πά­ρε­τε ἀ­ξί­ες ποὺ δι­α­μέ­νουν, καὶ γιὰ νὰ θυ­μᾶστε τὸν σκο­πὸ τοῦ γά­μου σας. 

(Ἀ­να­δη­μο­σί­ευ­ση ἀ­πὸ τὸ πε­ρι­ο­δι­κὸ The Good News – Μά­ϊ­ος/Ἰ­ού­νιος 1997).