Το ανακαινισμένο κτίριο του σχολείου
Ιωάννης Ελ. Σιδηράς Θεολόγος – Εκκλησιαστικός Ιστορικός – Νομικός
Τώρα που επέστρεψαν στην Ίμβρο Ρωμηοί μαθητές ήχησε και πάλι ο σχολικός κώδων στο σχολείο των Αγίων Θεοδώρων της Ίμβρου. Αφορμή για την ιστορική ανασκόπηση της διαχρονικής εκπαιδευτικής κινήσεως στην Ίμβρο, όταν υπήρχαν ακόμη Ρωμηοί μαθητές, εδόθη μέσα από ένα χαρακτηριστικό κείμενο του τότε Μητροπολίτου Ίμβρου και Τενέδου Μελίτωνος (1950-1963), μετέπειτα Χαλκηδόνος, ο οποίος υπό την μορφή την «Ποιμαντορικής Εγκυκλίου» απευθύνετο προς τους Ιμβρίους και τους ζητούσε να προστρέξουν και να ενισχύσουν οικονομικά την ανέργεση νέου κτιρίου για την λειτουργία εκτατάξιου κοινοτικής σχολής στο χωριό Παναγιά της Ίμβρου.
Το ιστορικό αυτό κείμενο, υπό ημερομηνία 26 Ιουνίου 1951, έχει ως εξής: «Με την ευμενή άδειαν της κυβερνήσεως πρόκειται, από του προσεχούς σχολικού έτους, να λειτουργήσει εν Παναγία εξατάξιος Κοινοτική Σχολή, εις την οποίαν θα φοιτούν τα παιδιά της Παναγίας και του Ευλαμπίου. Δια την κοινοτικήν ταύτην Σχολήν απαιτείται νέον σχολικόν κτίριον, του οποίου την ανέργεσιν ανέλαβον τα εκκλησιαστικά ταμεία των κοινοτήτων Παναγίας Ευλαμπίου. Η νέα Σχολή θα ιδρυθεί επί του οικοπέδου, το οποίον ευρίσκεται παραπλεύρως της εκκλησίας Παναγίας, προϋπολογίζεται δε ότι όλη η οικοδομή θα στοιχίσει περί τας εξήκοντα χιλιάδας λίρας Τουρκίας..
Το κτίριο του σχολείου πριν την ανακαίνιση
Αι επιτροπαί των δυο κοινοτήτων, βοηθούμενοι υπό της Δημαρχίας και όλων των δυνάμεων, εργάζονται δραστηρίως δια να αχθεί εις πέρας το ωραίον τούτο έργον. ‘Ηδη, γίνεται όλη η προπαρασκευαστική εργασία, δηλαδή η ισοπέδωσις του οικοπέδου και η συγκέντρωσις των υλικών. Αφ ‘ετέρου, με πολλήν φιλοτιμίαν, ο καθείς καταθέτει εις το ταμείον της Εκκλησίας την προαιρετικήν του προσφοράν. Αλλ’ ούτε η ζηλωτή διάθεσις των εδώ Χριστιανών ούτε τα οικονομικά μέσα του τόπου, μόνα είναι δυνατόν να πραγματοποιήσουν το μεγάλο τούτο έργον. Χρειάζονται απαραιτήτως το ενδιαφέρον, η στοργή και οικονομική συνδρομή κάθε αγαπητού Ιμβρίου του εξωτερικού. Δια τούτο και απευθυνόμεθα προς τον κάθε ένα σας, αγαπητοί μας απόδημοι, και σας παρακαλούμε θερμότατα: Βοηθήσατε με όλον τον πλούτον της καρδιάς σας την Γενέτειραν, δια να ιδρύσει το νέον σχολείον. Κάθε προσφορά σας ας γίνει δεκτή με πολλήν ευγνωμοσύνην.
Έχομεν την απόλυτον βεβαιότητα ότι όπως πάντοτε και εις την περίστασιν αυτήν, όλοι εσείς οι προσφιλέστατοι ξενιτεμένοι μας, οπουδήποτε και αν ευρίσκεσθε, θα ακούσετε με προσοχήν την φωνήν αυτήν, θα δεχθείτε με αγάπην την παράκλησιν και θα ανταποκριθείτε εις αυτήν με την προθυμίαν και την γενναιοδωρίαν που σας χαρακτηρίζουν. Σας ευχαριστούμεν και ευχόμεθα να είναι μαζί σας η ευλογία του Θεού».
Τελικώς, η εκτατάξια κοινοτική σχόλη λειτούργησε το 1952 και έπαυσε την προσφορά της κατά το έτος 1964.
Η εκπαιδευτική οργάνωση της νήσου αρχίζει μετά το έτος 1951 και το 1874 ιδρύεται ελληνική σχολή, η οποία λειτούργησε μέχρι το 1927 άλλοτε ως τριταξία και άλλοτε ως τετρατάξιο γυμνάσιο. Κατά το έτος 1907 στην Ίμβρο λειτουργούσαν 5 σχολεία, ενώ κατά την περίοδο 1912-1923 τα λειτουργούντα σχολεία ήταν 6, τα νηπιαγωγεία 2 και η κεντρική ελληνική σχολή .
Η ίδια των άρθρων 40 και 41 υπογραφείσα το 1923 Συνθήκη της Λωζάνης όριζε ότι στις μη μουσουλμανικές κοινότητες στην Τουρκία επιτρεπόταν η ίδρυση σχολείων στα οποία θα διδασκόταν η μητρική τους γλώσσα.
Όλα, δυστυχώς ανετράπησαν όταν το έτος 1927 η Τουρκική κυβέρνηση με τον νόμο 1151 και ειδικότερα το 14ο άρθρο αυτού όριζε ότι «η εκπαίδευση γίνεται στην Τουρκική γενική δωρεάν και άθρησκη >>. Τα δε μαθήματα των ελληνικών και των θρησκευτικών διδάσκονταν ιδιαιτέρως και μόνον μια ώρα εβδομαδιαίως.
Αυτό ήταν βαρύ πλήγμα για την εκπαίδευση των ρωμιών μαθητών των νήσων Ίμβρου και Τενέδου. Ο νόμος ίσχυσε μέχρι το 1951 οπότε η κυβέρνηση του Αδνάν Μευτερές δια νόμου κατήργησε το άρθρο 14 και επετράπη η ισχύς του προγράμματος περί μειονοτικών σχολών, όπως ίσχυε και στην Πόλη. Τότε ανεργέθη η εκτατάξιος κοινοτική σχολή στην Παναγία και στην Τένεδο, ενώ επαναλειτούργησαν οι τέσσερις σχολές των χωριών της Ίμβρου, η οποία λειτούργησε ως τριτάξιο γυμνάσιο (1952-1964). ‘Ολα ανετράπησαν όταν η Τουρκική κυβέρνηση επανέφερε το 1964 σε ισχύ το άρθρο 14 του νόμου 1151/1927 στην μειονοτική εκπαίδευση των νήσων Ίμβρου και Τενέδου και δια του τρόπου αυτού καταργήθηκε η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, επαύθησαν οι έλληνες διδάσκαλοι, εδωμεύθηκαν τα ελληνικά σχολικά κτίρια και διελύθη κάθε μορφή ρωμαϊκής παιδείας και μορφώσεως.
Στο φύλλο 13 (Ιούλιος-Αύγουστος 2010) της εφημερίδος << Η φωνή της Ίμβρου>>, που εκδίδεται στην Αθήνα, διαβάζουμε χαρακτηριστικά:< Όταν Τούρκπος δάσκαλος στην Ίμβρο έκανε την εξής εξωφρενική ερώτηση στον Πατριάρχη βαρθολομαίο, – γιατί δεν αγοράζετε τα κτήματα σας και τα ιδρυματά σας στο νησί; λεφτά έχετε. Ο Πατριάρχης έδωσε την αποστομωτική απάντηση. – Πως είναι δυνατόν να αγοράσουμε τα δικά μας περουσιακά στοιχεία, τα οποία κτίσαμε με κόπο, ιδρώτα και αίμα;Που ακούστηκε τέτοιο πράγμα; Σε άλλη ομιλία του Πατριάρχου Βαρθολομαίου, την οποία εκφώνησε στην γενέτειρα του την Ίμβρο , ενώπιον των συμπατριωτών του εναπομεινάντων Ρωμιών Ιμβρίων. Λέγει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος; << Εύλογος είναι η χαρά και η συγκίνησις την οποίαν προκαλεί παντού και πάντοτε η συνάντησις ανθρώπων αγαπώντων αλλήλους. Ουδείς όμως δύναται να αισθανθεί και να κατανοήσει όσα αισθανόμεθα ημείς οι Ίμβριοι οσάκις συναντώμεθα πρόσωπον προς πρόσωπον , όπως αυτήν την στιγμήν. Διότι ημείς μόνον γνωρίζομεν τι σημαίνει η συνάντησις αυτή. Μόνον η δική μας καρδιά. Μόνον η δική μας μνήμη. Μόνο ο ιδικός μας πόνος. Έχομεν μαζί μας και τους απανταχού Ιμβρίους.Εκείνους οι οποίοι ευρίσκονται ακόμη εις το νησί μας , το αγαπημένον και πολυπόθητον. Και εκείνους οι οποίοι περιπλανώνται εις τα πέρατα της Οικουμένης. Οι πρώτοι συντροφεύουν τους νεκρούς μας..Ανάβουν το καντήλι των αγίων μας. Οι δεύτεροι ενθυμούνται , πονούν, νοσταλγούν. Μερικοί επιμένουν να ελπίζουν.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος με τους μαθητές και τις οικογένειες τους.
Εμβόλιμο:
ΉτανΑύγουστος του 2012 όταν ο οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο Ά εγκαινίασε το ριζικώς ανακαινισθέν κτίριο του άλλοτε δημοτικού σχολείου της γενέτειρας του στο χωριό των Αγίων Θεοδώρων Ίμβρου. Η πρωτοβουλία αυτή του αγωνιστού και ακατάβλητου ρωμιού ορθόδοξου Ιεράρχου και Ιμβρίου Πατριάρχου να ανακαινήσει το άλλοτε ερειπωμένο σχολικό κτίριο της γενέτειρας του ελείφθη ύστερα και από την σχετική άδεια των αρμοδίων Τουρκικών αρχών.
Και δεν άργησε να έρθει η ιστορική πλέον ημέρα για την Ίμβρο, όταν στις 22 Αυγούστου 2013 ο Πατριάρχης του γένους τέλεσε τον καθιερομένο σχολικό αγιασμό εν όψει της λειτουργείας του σχολείου ύστερα από 49 συναπτά έτη μα τους δυο πρώτους Ρωμιούς μαθητές..
Από την δεκαετία του 1960 , όταν το τουρκικό κράτος επέβαλε την απαγόρευση διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία της ίμβρου , άρχισαν σταδιακά να εγκαταλείπουν το νησί οι Έλληνες και συνακόλουθα να ενημερώνουν τα ελληνικά σχολεία. Ύστερα λοιπόν από 49 έτη
<< νεανικής αποσίας >> εφέτος στις 16 Σεπτεμβρίου θα ηχήσει και πάλι το πρώτο σχολικό κουδούνι και τα δυο ρωμιόπουλα θα βρεθούν στην αίθουσα διδασκαλίας του ανακαινισμένου σχολείου των Αγίων Θεοδώρων Ίμβρου.