Τῆς Μπέττυς Κυριακίδου
Ἄνεμος ἀγροτικῆς… καινοτομίας πνέει στὴ Βόρεια Ἑλλάδα, μὲ τοὺς παραγωγούς της νὰ πραγματοποιοῦν προσπάθειες γιὰ ἐκσυγχρονισμὸ τῆς παραγωγῆς τους, γιὰ στροφὴ σὲ νέες δυναμικὲς καλλιέργειες καὶ γιὰ ἀπόδοση ὑπεραξίας καὶ ταυτότητας στὰ προϊόντα ποὺ παράγουν. Τὸ στερεοποιημένο ἐλαιόλαδο, οἱ πρῶτες κατοχυρωμένες παγκοσμίως ποικιλίες κρανιᾶς, ἡ βιωματικὴ ἐμπειρία ἐκπαίδευσης παιδιῶν σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ τὴ διατροφὴ καὶ ἡ ὀργάνωση ἑνὸς Τοπικοῦ Συμφώνου Ποιότητας μὲ μοναδικὰ χαρακτηριστικὰ εἶναι μερικὲς μόνο ἀπὸ τὶς καινοτομίες τοῦ βορειοελλαδικοῦ ἀγροτικοῦ τομέα, ποὺ ἀποδεικνύουν ἀφενὸς τὴ δυναμική του καὶ ἀφετέρου τὴ δυνατότητα νὰ στραφεῖ ἀπὸ τὶς παραδοσιακὲς μορφὲς καλλιέργειας σὲ μία σύγχρονη καὶ καινοτόμα πολιτικὴ ἀνάπτυξης.
Οἱ ἐν λόγῳ καινοτόμες δράσεις παρουσιάστηκαν –μεταξὺ ἄλλων– σὲ φόρουμ τοῦ Ὑπουργείου Ἀγροτικῆς Ἀνάπτυξης καὶ Τροφίμων ποὺ ἔγινε πρόσφατα στὴν Ἀθήνα.
Μάλιστα, σύμφωνα μὲ τὸν ἁρμόδιο Ὑπουργὸ Κώστα Σκανδαλίδη, ὑπάρχει βούληση τοῦ ὑπουργείου νὰ ἐντάξει ὅλο τὸ ἀνθρώπινο δυναμικό τῆς διοίκησης, τῆς τεχνογνωσίας καὶ τῆς ἐπιστήμης στὴν ὑποστήριξη τοῦ ἀγρότη. «Πήραμε τὴν ἀπόφαση νὰ θεσμοθετήσουμε σὲ ἐτήσια βάση αὐτὸ τὸ φόρουμ καὶ νὰ ἀντικειμενοποιήσουμε τὰ κριτήρια συμμετοχῆς σὲ αὐτό.
Παράλληλα, μὲ τὰ ἐτήσια φόρουμ θὰ «τρέχει» ἕνας ἐτήσιος διαγωνισμὸς γιὰ τὴν ἀναγνώριση καὶ ἐπιβράβευση τῶν πλέον ἐπιτυχημένων καὶ καινοτόμων δράσεων», σημείωσε ὁ ὑπουργὸς προσθέτοντας ὅτι τὴν ἑπόμενη χρονιὰ –καὶ κάθε χρόνο– στὴν ἡμερίδα θὰ βραβευθοῦν οἱ πρωτοπόρες προσπάθειες σὲ ἑπτὰ τομεῖς μὲ δύο βραβεῖα σὲ κάθε τομέα: Στὴν πειραματικὴ γεωργία καὶ κτηνοτροφία, στὴ βιολογικὴ γεωργία καὶ κτηνοτροφία, στὶς βέλτιστες πρακτικὲς παραγωγῆς, στὴν ἐμπορία καὶ τὴ μεταποίηση, στὶς πρότυπες ἀειφόρους ὑποδομές, στὸν πρότυπο ἀγροτουρισμὸ καὶ στὶς νέες ἐπιχειρήσεις. Τὸ βραβεῖο θὰ συνοδεύεται καὶ ἀπὸ τὸ σῆμα τῆς βράβευσης ἀπὸ τὴν πολιτεία, ποὺ θὰ μπαίνει στὰ προϊόντα καὶ στὶς ἐπιχειρήσεις.
Στήν Ἠμαθία ὁ πρῶτος βιολογικός κρανεῶνας παγκοσμίως
Τὸν πρῶτο ἑλληνικὸ κρανεῶνα, ποὺ ἀποτελεῖ ταυτόχρονα καὶ τὸν πρῶτο βιολογικὸ κρανεῶνα παγκοσμίως, δημιούργησε ὁ Κωνσταντῖνος Ντούλιας ἀπὸ τὴν Κυψέλη Ἠμαθίας, κατοχυρώνοντας παράλληλα σὲ 68 χῶρες τῆς Εὐρώπης δύο ἀπὸ τὶς ποικιλίες ποὺ ὁ ἴδιος δημιούργησε.
Ὁ κ. Ντούλιας ἀναφέρει ὅτι οἱ ποικιλίες του εἶναι οἱ πρῶτες παγκοσμίως ποὺ ἔχουν κατοχυρωθεῖ καὶ ἀποτελοῦν ἀποτέλεσμα τῆς πολυετοῦς ἔρευνας καὶ ἐνασχόλησής του μὲ τὸ ἐν λόγῳ δέντρο.
«Τὸ 1985 εἶχα τὴν ἰδέα τῆς δημιουργίας φυτείας καὶ ποικιλιῶν κρανιᾶς. Τὸ 1995 ξεκίνησα τὴν ὑλοποίηση τῆς ἰδέας μου καὶ τὸ 2004 δημιούργησα μία φυτεία 2.000 δέντρων σὲ ἔκταση 16,5 στρεμμάτων», σημειώνει στὴ «ΜτΚ» ὁ κ. Ντούλιας, ὑπογραμμίζοντας ὅτι ὄχι μόνο δὲν ἐπιδοτήθηκε ἡ προσπάθειά του, ἀλλὰ τὸ μόνο ποὺ εἰσέπραξε ἀπὸ τὴν πολιτεία ἦταν μεγάλες δόσεις γραφειοκρατίας καὶ χλευασμό.
Ἡ ἐπιχείρηση τοῦ κ. Ντούλια σήμερα ἀσχολεῖται μὲ τὴν παραγωγὴ μεταποίηση καὶ ἐμπορία κράνων, προωθώντας τὰ προϊόντά της ἀποκλειστικὰ στὴν Ἑλλάδα σὲ καταστήματα βιολογικῶν προϊόντων, μὲ μελλοντικὸ στόχο τὴ διεθνῆ ἀγορά. Διαθέτει ἐπίσης ἕνα σύγχρονο πιστοποιημένο φυτώριο μὲ δενδρύλλια κρανιᾶς.
Μεταξὺ τῶν προϊόντων ποὺ παράγει ἐντάσσεται τὸ συμπυκνωμένο ἐκχύλισμα κράνων, ἡ μαρμελάδα καὶ τὸ κρανοποτό, ἐνῷ σχεδιάζει τὴν παραγωγὴ νέων προϊόντων τὸ ἑπόμενο διάστημα.
«Πραγματοποίησα προσπάθειες ὥστε ἡ μελέτη τόσο τῆς καλλιέργειας τῆς κρανιᾶς ὅσο καὶ τῶν προϊόντων της νὰ τεθοῦν σὲ ἐπιστημονικὴ βάση. Σήμερα ἡ φαρμακευτικὴ σχολὴ τοῦ ΑΠΘ ἐρευνᾶ τὴ φυτοχικὴ σύσταση τοῦ κράνου, ὥστε νὰ χρησιμοποιηθεῖ γιὰ τὴ δημιουργία φαρμάκων», λέει ὁ ἴδιος.
Στὸ μεταξύ, σύμφωνα μὲ μελέτες τοῦ Ἐθνικοῦ Ἱδρύματος Ἀγροτικῆς Ἔρευνας (ΕΘΙΑΓΕ), οἱ ποικιλίες κράνων τοῦ κ. Ντούλια ἔχουν τὴν ὑψηλότερη ἀντιοξειδωτικὴ δράση ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα φροῦτα ποὺ καλλιεργοῦνται στὴ Μακεδονία.
Ἡ καλλιέργεια τῆς κρανιᾶς προσφέρει λοιπόν, σύμφωνα μὲ τὸν κ. Ντούλια, τὴν εὐκαιρία στὴ χώρα νὰ πρωταγωνιστήσει στὴ δημιουργία ἑνὸς ἀγροτικοῦ προϊόντος –ὑψηλῆς μεταποιητικῆς, διατροφικῆς καὶ φαρμακευτικῆς ἀξίας– μὲ πολλαπλὴ χρήση.
Ἡ ἀπόδοση τῆς καλλιέργειας εἶναι πολὺ ἱκανοποιητική, καθὼς σύμφωνα μὲ τὸ ΕΘΙΑΓΕ ἡ στρεμματικὴ ἀπόδοση μπορεῖ νὰ ἀνέλθει ἕως τοὺς δύο τόνους, μὲ τὴν οἰκονομικὴ ἀπόδοση νὰ διαμορφώνεται σὲ 1.000–2.000 εὑρὼ τὸ στρέμμα.
«Σήμερα ἡ κατανάλωση τῶν λειτουργικῶν τροφίμων μὲ ὑψηλὴ περιεκτικότητα ἀντιοξειδωτικῶν αὐξάνεται μὲ γεωμετρικὴ πρόοδο παγκοσμίως», τονίζει, προσθέτοντας ὅτι ἡ καλλιέργεια τῆς κρανιᾶς –ποὺ δὲν ἐπιβαρύνει τὸ περιβάλλον μὲ φυτοφάρμακα καὶ λιπάσματα– μπορεῖ νὰ προσφέρει στοὺς ἀγρότες καὶ εἰδικὰ τῶν ὀρεινῶν καὶ ἡμιορεινῶν περιοχῶν ἕνα ἱκανοποιητικὸ εἰσόδημα. Παράλληλα, ἡ κρανιὰ μπορεῖ νὰ καλλιεργηθεῖ καὶ σὲ ἐγκαταλελειμμένους ἀγροὺς χαμηλῆς ἀξίας.
Βασικοὶ στόχοι τοῦ κ. Ντούλια γιὰ τὸ μέλλον εἶναι:
- Ἡ ἐξάπλωση τῆς καλλιέργειας τῆς κρανιᾶς.
- Ἡ δημιουργία πειραματικοῦ ἐργαστηρίου ἀπὸ τοὺς ἐπιστήμονες συνεργάτες.
- Ἡ ἐξεύρεση στρατηγικοῦ ἐπενδυτῆ γιὰ τὴ δημιουργία πρότυπης μεταποιητικῆς μονάδας.
Ὅταν οἱ γυναῖκες καινοτομοῦν…
Τὴ βιωματικὴ ἐμπειρία τῆς παραγωγῆς παραδοσιακῶν προϊόντων προσφέρει σὲ μαθητὲς ὁ Γυναικεῖος Ἀγροτικὸς Συνεταιρισμὸς Παραδοσιακῶν Προϊόντων Ἁγίου Ἀντωνίου Θεσσαλονίκης.
Ὅπως λέει ἡ πρόεδρός του, Δέσποινα Ἰωαννίδου, ἡ πρωτοβουλία ἐντάσσεται στὸ κοινοτικὸ πρόγραμμα RURULBAL, μὲ τὴ συνεργασία τοῦ σχολείου Καλαμαρὶ καὶ τοῦ ΑΠΘ.
«Δεχόμαστε ὀργανωμένες ἐπισκέψεις σχολείων, προκειμένου νὰ φέρουμε σὲ ἐπαφὴ τοὺς μαθητὲς μὲ τὰ παραδοσιακὰ τρόφιμα, προσφέροντας παράλληλα ἐκπαίδευση γύρω ἀπὸ τὸ θέμα τῆς διατροφῆς.
Τὰ παιδιὰ πιάνουν στὰ χέρια τους τὸ ζυμάρι, τὸ πλάθουν καὶ μαθαίνουν τὶς χρήσεις του», ἀναφέρει ἡ ἴδια, προσθέτοντας ὅτι ἡ ἐπισκεψιμότητα τῆς μεταποιητικῆς μονάδας τοῦ συνεταιρισμοῦ –ποὺ παράγει παραδοσιακὰ ζυμαρικά, γλυκά, μαρμελάδες, πίττες, κουλουράκια κ.τ.λ.– βαίνει αὐξανόμενη.
Ἡ ἐπίσκεψη τῶν μαθητῶν στὴ συνέχεια στὸ «Καφεγλυκοπωλεῖο» τοῦ συνεταιρισμοῦ καὶ ἡ γευστικὴ δοκιμὴ τῶν προϊόντων ποὺ παράγονται δίνει τὴ δυνατότητα ἑνὸς ἐπιπλέον ἐσόδου στὰ μέλη του.
Μάλιστα, σύμφωνα μὲ τὴν κ. Ἰωαννιδου, ὁ συνεταιρισμός, ὁ ὁποῖος προσφέρει ἐργασία στὶς 16 γυναῖκες – μέλη του, καθὼς καὶ σὲ τέσσερις ἔμμισθους ὑπαλλήλους, ἔχει πενταπλασιάσει τὰ ἔσοδά του τὰ τελευταῖα τρία χρόνια μὲ τὴ λειτουργία τοῦ «Καφεγλυκοπωλείου».
Στὸ μεταξύ, τὰ παραδοσιακὰ προϊόντα ποὺ παράγει διανέμονται σὲ καταστήματα delicatessen καὶ παραδοσιακῶν προϊόντων τῆς Θεσσαλονίκης καὶ τῆς Ἀθήνας.
Παγκόσμια πατέντα τὸ στερεοποιημένο ἐλαιόλαδο
Τὴν ἀποκλειστικὴ ἀξιοποίηση τῆς πατέντας γιὰ τὴν παραγωγὴ στερεοποιημένου ἐλαιόλαδου διαθέτει ἡ ἑταιρεία Ἑλληνικὴ Ἀγορά, ποὺ δραστηριοποιεῖται στὴν καλλιέργεια, παραγωγὴ καὶ διάθεση προϊόντων ροδιοῦ καὶ ἑδρεύει στὸ Λάκκωμα Χαλκιδικῆς.
Ὅπως λέει ὁ πρόεδρος τῆς ἑταιρείας, Παναγιώτης Γκοτζαρίδης, ἡ πατέντα ἀνήκει σὲ ἰσραηλινὸ συνεργάτη, ὁ ὁποῖος τὴ διέθεσε στὴν ἑλληνικὴ ἀγορὰ γιὰ ἀποκλειστικὴ ἀνάπτυξη στὴν Εὐρώπη. «Ἡ πρώτη πειραματικὴ παραγωγὴ ἔγινε πρὶν ἀπὸ περίπου δέκα χρόνια, ὡστόσο ἡ ἀγορὰ δὲν ἦταν ἀκόμη ὥριμη γιὰ τὸ συγκεκριμένο προϊόν. Σήμερα ποὺ ἡ ἀγορὰ ἔχει ὡριμάσει, οἱ συνθῆκες οἰκονομικῆς κρίσης δυσχεραίνουν τὸ ἐγχείρημα», τονίζει ὁ κ. Γκοτζαρίδης, ὑπογραμμίζοντας παράλληλα ὅτι γιὰ τὴν παραγωγὴ τοῦ συγκεκριμένου προϊόντος ἀπαιτεῖται εἰδικὴ ἐπένδυση ὕψους περίπου 8 ἑκατ. εὐρώ.
«Ἡ παραγωγὴ τοῦ προϊόντος θὰ μποροῦσε νὰ προσδώσει ὑπεραξία καὶ ταυτότητα στὸ ἑλληνικὸ ἐλαιόλαδο. Ἡ στερεοποίησή του ἔχει οἰκονομικὰ καὶ γευστικὰ ὀφέλη. Γιὰ παράδειγμα, σὲ μία σαλάτα συνήθως ἡ μεγαλύτερη ποσότητα τοῦ λαδιοῦ πετιέται στὸ τέλος, ἀφοῦ μένει στὸν πάτο τοῦ πιάτου. Στὴ στερεοποιημένη μορφή του ἐνσωματώνεται καλύτερα στὰ τρόφιμα καὶ δὲν μένει στὸ πιᾶτο», σημειώνει ὁ ἴδιος, προσθέτοντας ὅτι οἱ βόρειες χῶρες δὲν εἶναι τόσο ἐξοικειωμένες μὲ τὴ ρευστὴ μορφὴ τοῦ λαδιοῦ καὶ θὰ προτιμοῦσαν τὴ στερεὴ μορφή του.
Τὴν ἴδια στιγμή, ἡ ἑταιρεία σχεδιάζει τὴ στερεοποίηση τοῦ λαδιοῦ ἀπὸ τὸν σπόρο τοῦ ροδιοῦ, ποὺ σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸ ἐλαιόλαδο θὰ μποροῦσε νὰ ἀποτελέσει μοναδικὸ καλλυντικό, καθὼς τὸ λάδι ροδιοῦ εἶναι περιζήτητο ἀπὸ τὶς ἑταιρεῖες καλλυντικῶν. Τέλος, «σὲ πειραματικὸ στάδιο βρίσκεται ἡ παραγωγὴ μὲ μεγάλες ποσότητες Ω3 ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ καταναλωθεῖ ὡς φάρμακο», καταλήγει ὁ κ. Γκοτζαρίδης.
Τοπικό Σύμφωνο Ποιότητας Ροδόπης
Στὴν προβολὴ τοῦ νομοῦ Ροδόπης ὡς τουριστικοῦ προορισμοῦ μὲ ὅρους ποιότητας στοχεύει τὸ Τοπικὸ Σύμφωνο Ποιότητας (ΤΣΠ) Ροδόπης, ποὺ συστάθηκε πρὶν ἀπὸ περίπου ἕνα χρόνο καὶ ἀποτελεῖ ἀστικὴ μὴ κερδοσκοπικὴ ἑταιρεία.
Ὅπως ὑπογραμμίζει ὁ τεχνικὸς σύμβουλος τοῦ Συμφώνου, Δημήτρης Μιχαηλίδης, οἱ καινοτομίες ποὺ ἐφαρμόζονται στὸ πλαίσιο αὐτὸ εἶναι:
- Προσανατολισμὸς τῆς παραγωγῆς στὴν ἀγορὰ καὶ στὴν ἱκανοποίηση τοῦ πελάτη.
- Διαφοροποίηση τοῦ τουρισμοῦ μὲ τὴν ἐνσωμάτωση τοπικῶν πολιτιστικῶν στοιχείων.
- Σωστὴ διαχείριση τῆς τοπικῆς κοινῆς περιουσίας (φήμης, καλοῦ ὀνόματος).
- Ζύμωση γιὰ αὔξηση τοῦ τοπικοῦ κοινωνικοῦ κεφαλαίου.
- Συγκεκριμένη διαδικασία ὡρίμανσης τῶν ἰδεῶν καὶ διαδικασιῶν σύστασης τοῦ ΤΣΠ.
- Διαμόρφωση συνθηκῶν τοπικῆς ἐφοδιαστικῆς ἁλυσίδας.
- Συγκράτηση σὲ τοπικὸ ἐπίπεδο τῆς ὑπεραξίας (πέντε ἕως ὀκτὼ φορὲς) τῆς ἀγροτικῆς παραγωγῆς.
«Ἀπὸ τὰ 32 περίπου ΤΣΠ σήμερα ἴσως νὰ λειτουργοῦν ἕνα ἢ δύο μόνο, διότι κίνητρό του ἦταν κυρίως ἡ ἀπορρόφηση τῶν διαθέσιμων πόρων τῆς πρωτοβουλίας LEADER. Στὸν ἀντίποδα δημιουργήθηκαν δύο νέα αὐτοδημιούργητα ΤΣΠ χωρὶς χρηματοδότηση, γιατί ἡ κοινωνία τὰ ἤθελε, ὅπως εἶναι τὸ Γεωγραφικὸ Δίκτυο Ποιότητα Βεργίνα καὶ τὸ Τοπικὸ Σύμφωνο Ποιότητας Ροδόπης», λέει ὁ κ. Μιχαηλίδης.
Ἐφημ. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»