Δρ Θεοδώρα Παπαδοπούλου Χαμουζά
Τα σχολεία άνοιξαν και τα παιδιά πήραν τη τσάντα τους, τα όνειρα τους και πήγαν σχολείο. Μόνο που μαζί τους πήραν και τις μάσκες τους. Έκλεισαν το στόμα τους με ένα πανί και άφησαν δυο τρομαγμένα μάτια να αντικατοπτρίζουν τη φρίκη που ζούμε τους τελευταίους 8 μήνες.
Η αντιπαράθεση είναι σκληρή με ιατρούς και γονείς να κονταρομαχούνται για τη χρήση της μάσκας στα σχολεία. Η ασφάλεια και η πρόληψη απέναντι στον επικίνδυνο ιό είναι ο αντίποδας της ιδεολογίας που θέλει να μάσκα να εκπροσωπεί τη χειραγώγηση και την υποταγή.
H χρήση της μάσκας είναι μια πραγματικότητα και έρχεται να κλονίσει τον τρόπο που δομείται η επικοινωνία στα παιδιά. Το πρόσωπο είναι ο καθρέπτης του συναισθηματικού τους κόσμου. Συναισθήματα όπως η χαρά, ο θυμός, ο φόβος, η έκπληξη, η θλίψη, η περιφρόνηση και η αηδία εγγράφονται στα πρόσωπα τους. Αυτά τα συναισθήματα δεν συνοδεύονται απαραίτητα με λεκτικούς τρόπους έκφρασης.
Φορώντας μάσκες αναπόφευκτα αφαιρούμε πληροφορίες και αφήνουμε κενά στην επικοινωνία. Τα παιδιά δυσκολεύονται να διαβάσουν συναισθηματικά σήματα, κάτι που είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό και προκαλεί άγχος.
Η χρήση μάσκας αποτρέπει τα παιδιά από το να τα αναγνωρίσουν τα συναισθήματα των άλλων παιδιών και να αντιδράσουν ανάλογα. Η μη αναγνώριση της συναισθηματικής κατάστασης του Άλλου οδηγεί στη ματαίωση και δημιουργεί ρήγμα στη σχέση.
Τα παιδιά δείχνουν να προσαρμόζονται στη νέα πραγματικότητα όμως ακόμα δεν έχουμε έρθει αντιμέτωποι με τις συνέπειες.
Οι μικροί μαθητές είναι και αυτοί που σηκώνουν το βαρύτερο ψυχολογικό φορτίο. Παιδιά της Α Δημοτικού που για πρώτη φορά καλούνται να σταθούν με σιγουριά στα πόδια τους, σε νέο σχολικό περιβάλλον έχουν να αναμετρηθούν με το φόβο της μάσκας που δεν τα αφήνει να συνδεθούν με την δασκάλα και τους συμμαθητές τους. Απεγνωσμένα παλεύουν να αποκωδικοποιήσουν σημάδια που στέλνει το σώμα και τα μάτια αλλά σίγουρα δεν είναι αρκετά για να τα κάνουν να νοιώσουν ασφάλεια. Ως συνέπεια, το άγχος αποχωρισμού βρίσκει πρόσφορο έδαφος να αναπτυχθεί.
Σε όλη αυτή τη δύσκολη κατάσταση, τα παιδιά κυρίως των πρώτων τάξεων του Δημοτικού σχολείου έχουν να κερδίσουν και το στοίχημα της κοινωνικοποίησης.
Ψάχνουν φίλους, στήριγμα στον αγώνα προσαρμογής τους, αλλά αρκετές φορές έρχονται αντιμέτωποι με θυμωμένα παιδιά που εκφράζουν τις αγωνίες και τα άγχη τους με επιθετικό τρόπο. Τα παιδιά δυσκολεύονται να λειτουργήσουν με τη μάσκα. Είναι σαν να τους αναγκάζει κάποιος μόνιμα να σιωπήσουν. Αυτό δημιουργεί ενδογενή θυμό που ψάχνει διεξόδους για να αποσυμφoρηθεί. Τόσο οι γονείς όσο και οι δάσκαλοι και συμμαθητές θα γίνουν αναπόφευκτα αποδέκτες αυτού του θυμού.
Η δάσκαλοι, έχουν και αυτοί την πρόκληση να λειτουργήσουν και να κάνουν τα παιδιά να νοιώσουν ασφάλεια όταν αυτά βλέπουν το μισό τους πρόσωπο. Αυτό δυσχεραίνει την εγγύτητα και δημιουργεί απόσταση. Το καθησυχαστικό χαμόγελο του δασκάλου που λειτουργεί ως μεταβατικό αντικείμενο στην αυτόνομη ζωή έρχεται να το καλύψει ένα κομμάτι ύφασμα.
Η μάσκα είναι μια πραγματικότητα. Εύχομαι αυτή η στρατηγική να φέρει οφέλη και να μην αφήσει μόνο σημάδια στις ψυχές των παιδιών.
Αυτό που πρέπει να τονιστεί όμως είναι η επιτακτική ανάγκη το εκπαιδευτικό μας σύστημα να επενδύσει στη κοινωνικο-συναισθηματική μάθηση. Τα μαθήματα στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού πρέπει να εμπλουτιστούν με δραστηριότητες που δίνουν την ευκαιρία στα παιδιά να εκφραστούν, να μιλήσουν για τα συναισθήματα τους μέσα από δομημένες δραστηριότητες και να κατανοήσουν τη θέση των Άλλων.
Το κενό που αφήνει στη ψυχή η μάσκα πρέπει να το καλύψουμε με άλλο τρόπο.
Εάν δεν απαντήσουμε άμεσα στο πρόβλημα θα καταγράφουμε εκτός από κρούσματα Covid-19, κρούσματα άγχους, παραβατικότητας και επιθετικότητας στα σχολεία μας.
Οι γονείς πρέπει να φροντίσουν να φορέσουν το πιο γλυκό τους χαμόγελο όταν βγάζουν τη μάσκα. Τα παιδιά πρέπει να πλημυρίσουν με αισθήματα χαράς, ασφάλειας και ελπίδας αυτή τη δύσκολη στιγμή που όλοι ζούμε υπό την απειλή της πανδημίας.
Όλοι μαζί, από τη θέση που βρισκόμαστε πρέπει να στηρίξουμε τη νέα γενιά να σταθεί στα πόδια της. Η ψυχική νόσος είναι εξίσου σοβαρή και επικίνδυνη. Σχολείο και οικογένεια πρέπει να συμμαχήσουν για να μπορέσουν τα παιδιά να χαμογελούν όταν βγάλουν τις μάσκες.