Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη,
του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας κ. Θεοφάνη Γέμτου.
-Πολλά ακούγονται τον τελευταίο καιρό για ενίσχυση του πρωτογενή τομέα της χώρας μας και επιστροφή των κατοίκων των αστικών κέντρων στα χωριά προκειμένου να απασχοληθούν στα χωράφια. Πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι μια τέτοια προοπτική;
«Πραγματικά τελευταία ακούγεται όλο και περισσότερο τόσο από τους πολιτικούς όσο και από τα ΜΜΕ ότι ο Γεωργικός Τομέας μπορεί να συμβάλλει στην έξοδο της χώρας από τη κρίση. Αλλά και σοβαρές εκθέσεις (έκθεση McKENZIE and Co) για το μέλλον της χώρας θεωρούν τη Γεωργία και τη μεταποίηση των προϊόντων της ως ένα από τους πέντε κλάδους που πρέπει να υποστηριχθούν και έχουν προοπτικές ανάπτυξης. Σε μια μελέτη που έγινε με την ευκαιρία της διαβούλευσης για τα υδατικά διαμερίσματα, προέκυψε ότι στη Θεσσαλία, μεταφορά 1.000.000 στρεμμάτων σε οπωροκηπευτικά θα δημιουργούσε επί πλέον κύκλο εργασιών της τάξεως του 1 δισεκατομμυρίου € το έτος και επί πλέον 50.000 εργασίας στο πρωτογενή τομέα. Επί πλέον θέσεις θα δημιουργούνταν και σε άλλους τομείς της οικονομίας όπως τη μεταποίηση των προϊόντων, τις μεταφορές, συντήρηση και επισκευή γεωργικού εξοπλισμού κλπ. Επομένως οι δυνατότητες υπάρχουν. Πόσο δύσκολο είναι αυτό. Πολύ! Διότι απαιτεί μακροχρόνια και σκληρή δουλειά με πρόγραμμα και στόχους που πρέπει να προσφερθούν συνδυαστικά και συντονισμένα από την Πολιτεία (Κεντρική Κυβέρνηση, Περιφέρειες, Δήμους), να εφαρμοστούν από τους αγρότες (αλλάζοντας τη νοοτροπία της ήσσονος προσπάθειας, με συμμετοχή τους σε ομάδες παραγωγών με κοινή χρήση των μηχανημάτων και κοινή εμπορία των εφοδίων αλλά και της παραγωγής, αλλαγή των πατροπαράδοτων μεθόδων καλλιέργειας και την αποδοχή των νέων καλλιεργειών – νέων πρακτικών παραγωγής -νέων τεχνολογιών) και να υποστηριχθούν από ερευνητικά (ΕΘΙΑΓΕ, ΚΕΤΕΑΘ) και εκπαιδευτικά ιδρύματα (Πανεπιστήμιο, ΤΕΙ) για την χώρα αλλά και ιδιαίτερα για τη Θεσσαλία. Θα πρέπει η Πολιτεία να κάνει ένα στρατηγικό σχεδιασμό για το τι θα παράγουμε, θα πρέπει η έρευνα να υποδείξει πως και οι αγρότες να οργανωθούν και να παράγουν τα προϊόντα στις ποιότητες που ζητά η αγορά και σε ανταγωνιστικές τιμές».
– Μπορείτε να μας πείτε γιατί ο αγροτικός κλάδος με μεγάλη δυσκολία στρέφεται σε άλλες καλλιέργειες που δεν έχουν καμιά σχέση με τις παραδοσιακές; Ποια η άποψή σας;
«Κατά τη γνώμη μου ο αγροτικός κόσμος αποκοιμήθηκε με τις επιδοτήσεις των τελευταίων ετών. Ο καινοτόμος Θεσσαλός αγρότης κατάφερε να βολευτεί με τις υψηλές επιδοτήσεις ορισμένων καλλιεργειών. Ας μην ξεχνάμε ότι από το 1981 η μόνη αγροτική πολιτική της χώρας ήταν η πάση θυσία (δυστυχώς ακόμα και με απάτες) μεγιστοποίηση των εισροών από επιδοτήσεις. Μια γενιά γεωργών έμαθε να ζει σχετικά άνετα χωρίς να δουλεύει. Είναι πολύ δύσκολο να επανα-εκκινήσουμε το όχημα. Ας μη ξεχνάμε ότι όλα τα προηγούμενα χρόνια όλα τα χρήματα που δόθηκαν για εκπαίδευση των γεωργών χρησιμοποιήθηκαν όχι ως μέσο βελτίωσης του επιπέδου τους και των δεξιοτήτων τους αλλά ως μέσο επιδότησης συζύγων και τέκνων. Τελικά φτάσαμε σε μια κατάσταση που έχουμε υπερήλικες αγρότες, χαμηλού επιπέδου εκπαίδευσης που είναι λογικό να αντιδρούν αργά και αρχικά αρνητικά σε καινοτομίες που πολλές φορές δεν καταλαβαίνουν. Η κρίση γεννά την ελπίδα ότι νέοι αγρότες θα αναλάβουν τα ηνία με καλή εκπαίδευση, γνώση ξένων γλωσσών και νέων τεχνολογιών και ικανότητα να συνεργαστούν για το άριστο αποτέλεσμα».
-Ποιες προσπάθειες γίνονται στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και στο δικό σας εργαστήριο σε θέματα που έχουν να κάνουν με τις νέες προοπτικές του ελληνικού αγροτικού κλάδου;
«Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας έχει αναπτύξει δύο ιδιαίτερα δραστήρια Τμήματα που καλύπτουν την πρωτογενή παραγωγή. Ιδιαίτερα το Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος με την άμεση επικοινωνία με τους αγρότες της περιοχής καθώς βρίσκεται στην καρδιά της Γεωργίας της χώρας, έχει αναπτύξει σημαντικές δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης καινοτόμων εφαρμογών στην Γεωργία. Παράλληλα έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειας διάδοσης των αποτελεσμάτων της έρευνας στους αγρότες. Θεωρώ όμως την ανταπόκριση των άλλων φορέων της Πολιτείας αλλά και των ιδίων των αγροτών όχι ιδιαίτερα ενθαρρυντική. Τελευταία όμως αρχίζουν να εμφανίζονται δείγματα αλλαγής νοοτροπίας τόσο με την επιτυχημένη λειτουργία επιτυχημένων ομάδων και συνεταιρισμών αλλά και μια στροφή των αγροτών που παρακολουθούν τις παρουσιάσεις που κάνουμε και φαίνεται να δέχονται και να ζητούν ενημέρωση και εκπαίδευση.
Το Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας έχει αναπτύξει σημαντική έρευνα σε θέματα εκμηχάνισης της γεωργίας και σε θέματα εφαρμογών νέων τεχνολογιών της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών στη γεωργία. Η έρευνα είχε πολλές κατευθύνσεις.
Η μία στοχεύει στη μείωση του κόστους παραγωγής. Το κόστος απόσβεσης του γεωργικού εξοπλισμού είναι το δεύτερο μετά το κόστος της γης. Γίνεται έρευνα για αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης και απόδειξη της χρησιμότητας αύξησης της χρήσης του εξοπλισμού μέσω ομαδικής χρήσης. Παράλληλα γίνεται έρευνα για την βελτίωση της διαχείρισης του εξοπλισμού με αξιοποίηση των ηλεκτρονικών που τοποθετούνται πλέον στους νέους γεωργικού ελκυστήρες. Μια άλλα έρευνα μελέτησε μεθόδους μείωσης του κόστους κατεργασίας του εδάφους. Οι προτεινόμενες λύσεις δεν περιορίζουν μόνο το κόστος αλλά και είναι περισσότερο φιλικές προς το περιβάλλον καθώς μειώνουν τη διάβρωση, αυξάνουν της οργανική ουσία και τη γονιμότητα του εδάφους. Αν αυτές συνδυαστούν και με την εισαγωγή κατάλληλων αμειψισπορών (που περιλαμβάνουν και ψυχανθή) θα δώσουν μεγαλύτερη βελτίωση. Μείωση του κόστους παραγωγής μπορεί να επιτευχθεί με χρήση των μεθόδων της Γεωργίας Ακριβείς που μπορεί να επιτύχει ορθολογική χρήση των εισροών με στόχο τη βελτίωση της παραγωγής (ποσότητα και ποιότητα), ακριβή εφαρμογή τους σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε αγρού ή τμήματος του που οδηγεί σε μείωση του κόστους και προστασία του περιβάλλοντος.
Η προώθηση νέων καλλιεργειών κυρίως ενεργειακών που μπορούν όμως να χρησιμοποιηθούν και ως ζωοτροφές και να ενισχύσουν την κτηνοτροφία. Τα τελευταία έτη μελετήσαμε πολλές καλλιέργειες όπως τον ηλίανθο, τη σόγια (με ιδιαίτερα καλά αποτελέσματα), είδη σόργου, ψυχανθή και μίγματα με αγρωστώδη κλπ.
Προωθήσαμε τη χρήση φυτικών υπολειμμάτων για παραγωγή ενέργειας και μελετήσαμε συστήματα εκμηχάνισης της συγκομιδής τους καθώς και της διαχείρισής τους. Παράλληλα μελετήσαμε τη δυνατότητα παραγωγής και άμεσης χρήσης φυτικών ελαίων στους γεωργικούς ελκυστήρες ώστε οι αγρότες να κερδίσουν όλη την αποφορολόγηση των καυσίμων. Υπολογίσαμε ότι με 15% των εκτάσεων μπορούν να καλυφθούν όλες οι ανάγκες του αγροκτήματος σε καύσιμα και να επιτύχουμε ενεργειακά αυτόνομα αγροκτήματα.
Προσπαθούμε τα τελευταία έτη να προωθήσουμε καλλιέργειες οπωροκηπευτικών με ανάπτυξη Γεωργίας Ακριβείας σε μήλα, αμπέλια, ελιές και αχλάδια αλλά και με προώθηση της ιδέας ανάπτυξης εκμηχανισμένων καλλιεργειών οπωροκηπευτικών σε μεγάλη έκταση.
¨Όλα αυτά γίνονται σε συνεργασία με άλλα εργαστήρια του Τμήματος ή του Πανεπιστημίου αλλά και σε συνεργασία με άλλα Ευρωπαϊκά ή Αμερικανικά Πανεπιστήμια».
-Και μια τελευταία ερώτηση… Εσείς πιστεύετε ότι ο αγροτικός κλάδος μπορεί να βγάλει τη χώρα μας από αυτή την παρατεταμένη οικονομική κρίση; Ποια η άποψή σας;
«Η άποψή μου είναι ότι η Ελλάδα έχει μια σειρά από συγκριτικά πλεονεκτήματα στον Γεωργικό τομέα. Έχει ένα ιδιαίτερα καλό κλίμα για παραγωγή πολλών καλλιεργειών όπως οπωροκηπευτικών ή ψυχανθών, έχει πολλά μικροκλίματα που δίνουν ποικιλία συνθηκών για παραγωγή πολλών προϊόντων υψηλής αξίας. Επί πλέον η χώρα μας έχει επιτύχει πλήρη σύνδεση με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με τους νέους οδικούς άξονες που κατασκευάζονται η μεταφορά των προϊόντων γίνεται ταχύτερη και ευκολότερη. Έχει ένα ανθρώπινο δυναμικό με ικανότητες σε εκμηχανισμένες καλλιέργειες που μπορεί να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες με λίγη προσπάθεια. Τέλος υπάρχει το επιστημονικό δυναμικό που μπορεί να υποστηρίξει την προσπάθεια. Είναι προφανές ότι τα πλεονεκτήματα δεν τα εκμεταλλευόμαστε και παρατηρούνται φαινόμενα που θα έπρεπε να μας κάνουν να ντρεπόμαστε. Δηλαδή να εισάγουμε μαρούλια κλπ από Ιταλία ή Ισπανία, τομάτες και αγγούρια από την Ολλανδία και Βέλγιο εκτός βέβαια από εισαγωγές από χώρες χαμηλού κόστους. Αυτό υποδεικνύει ότι το πρόβλημα δεν είναι το κόστος εργασίας αλλά η σωστή οργάνωση, η έρευνα και η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων. Χρειάζεται να δημιουργηθούν οι δομές για καλή συνεργασία όλων των φορέων. Αυτό είναι έργο είτε της Πολιτείας είτε των ίδιων των παραγωγών όταν καταφέρουν να κάνουν ισχυρούς Συνεταιρισμούς ή ομάδες παραγωγών. Μόνο που πρέπει να βιαστούμε πριν χάσουμε και αυτό το τραίνο.».
΄ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ΄ http://www.elliniki-gnomi.eu/archives/41504