Ο Αρχιστράτηγος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, απογοητευμένος από συμπεριφορές κάποιων οπλαρχηγών όπου είτε τον είχαν εγκαταλείψει είτε απλούστατα δείλιαζαν στην υπόθεση κατάληψης της Τριπολιτσάς, αισθάνεται την ανάγκη για λίγα λεπτά της ώρας, να αποτραβηχτεί. Περνάει την είσοδο του Ναού της Παναγίας στο Χρυσοβίτσι, με μια καρδιά βαριά. Ανάβει ένα κερί, κάνει τον σταυρό του και προχωράει προς την εικόνα της Θεομήτορος. Δεν έχει να της ζητήσει κάποιο θαύμα που να ‘ναι τρανταχτό, παρά μονάχα να βοηθήσει εκείνη “οι Έλληνες να ψυχωθούν”. Σκύβει. Και μένει εκεί.
Ψαρά. Κόσμος γονατιστός σιωπηλά προσεύχεται για την καλή επιστροφή του Κωνσταντίνου Κανάρη από τη Χίο. Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας ως πράξη, άκρως παρακινδυνευμένη. Η ώρα περνάει, μέχρι που κάτι αχνοφαίνεται να έρχεται στο λιμάνι. Τα νέα μεταδίδονται μέσα σε δευτερόλεπτα. Ήρθε θριαμβευτής και μέσα σε μια μεθυστική πλέον ατμόσφαιρα η πομπή μαζί με ιερείς και εξαπτέρυγα αυθόρμητα κατευθύνεται προς τον Ναό του Αγίου Νικολάου. Ο Κανάρης, που δεν πατούσε εδώ και ώρα επί γης, κατεβαίνει από τους ώμους του πλήθους και μπαίνει μόνος του πια μές στον Ναό, καταθέτει το στεφάνι που του ‘χανε δοσμένο πριν από λίγα λεπτά της ώρας μπροστά στην εικόνα της Παναγίας: “Δικό σου είναι Παναγία μου”.
Εδώ αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι ο Καπετάνιος Πυρπολητής προσκυνάει την Αειπάρθενο “με το μέτωπο κατά γης”. Ύστερα αποσύρεται στο φτωχικό του σπίτι.
«Η Παντάνασσα. Δι’ εξόδων του γενναιοτάτου στρατηγού Γεωργίου Καραϊσκάκη, χειρί Γεωργίου Καρανίκα, 1824».
Αυτή την επιγραφή μπορεί ο επισκέπτης να αναγνώσει σήμερα στην θρυλική Μονή της Παναγίας της Προυσιώτισσας. Η ιδιαίτερη φυσιογνωμία του Στρατηγού με την ευρηματική, χιουμοριστική και πληθωρική του γλώσσα, εκφράζεται κι απέναντι στην Παναγία με τον ίδιο δικό του τρόπο, που τότε όπως και σήμερα ίσως αποτελεί ένα ράπισμα προς την σοβαροφάνεια μας. Την αποκαλεί “Μαυρομάτα” τα τάματα της “μπιχλιμπίδια”, περνάει ώρες και μέρες στη Μονή, την θεωρεί Μητέρα του μιας και ο ίδιος μεγάλωσε ορφανός.
Έντυσε την εικόνα στα χρυσά, της δώρισε τα παράσημα του.
Η επανάσταση, η πιο πνευματική σε όλη την οικουμένη, η επιτακτική ανάγκη για ίδρυση του έθνους, όπου η Φιλική Εταιρεία σχεδίασε συνειδητά και βέβαια στοχευμένα τη μέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου ως έναρξη της.
Όπου όταν στα 1823 ανασύρθηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Τήνου, θεωρήθηκε από τους πάντες ως άριστος οιωνός και που ο Γέρος του Μοριά, μαζί με τους Ανδρέα Μιαούλη, Νικηταρά τον Τουρκοφάγο και Ιωάννη Μακρυγιάννη έσπευσαν στον νησί μπροστά της για να σκύψουν.
Αυτοί ήταν οι άνθρωποι όπου έδωσαν ό,τι καλύτερο είχαν για την ελευθερία μας και αν κάποιος στα πλαίσια της ανεξιθρησκείας δεν αποδέχεται την Παναγία, τότε ηθικά οφείλει να σεβαστεί τουλάχιστον την Παναγία των Ηρώων, εκείνων όπου έδωσαν ότι καλύτερο είχαν για την ελευθερία και του ίδιου, την καθαρά προσωπική.
Σαν επίλογο παραθέτουμε την προσευχή του Στρατηγού Μακρυγιάννη με αποδέκτη βεβαίως την Παναγία:
«Θεοτόκε, μητέρα του παντός, το καύχημα της παρθενίας, το καύχημα της αρετής και τα πάντα της αγαθότης, προστρέχομεν οι αμαρτωλοί, οι αδύνατοι, εις εσπλαχνίαν της αγαθότης σου, να λυπηθείς τους αθώους εκείνους οπού φέρνουν την αμαρτωλή τους προσευχή ειλικρινώς εις τον παντουργόν και εις την βασιλείαν του, εκείνους οπού ’τρεξαν ξιπόλυτοι και γυμνοί, εκείνους οπού αφήσαν χήρες και αρφανά, εκείνους οπού ’χυσαν το αίμα τους, κατά τον όρκον τους, ν’ αναστηθεί διά της δυνάμεως του Παντοκράτορα η σκλαβωμένη τους πατρίδα και να λαμπρυθεί ο Σταυρός της Ορθοδοξίας…»