Το παρακάτω κείμενο αποτελεί απάντηση σε ερώτηση του βιβλίου στο μάθημα της Ιστορίας προς τους μαθητές της Ε’ Τάξης Δημοτικού σχετικά με το εκπαιδευτικό σύστημα στα χρόνια των γονιών τους.
Η μαθήτρια του 9χρονου Σχολείου Αργυροκάστρου «Πνοή Αγάπης» Ειρήνη Κώτσια, από το χωριό Δερβιτσάνη του Αργυροκάστρου, βασισμένη στις πληροφορίες της μητέρας της, έγραψε:
Η εκπαίδευση στα χρόνια μου (μέχρι και το Λύκειο) εξυπηρετούσε απόλυτα τις αρχές της εξουσίας του κόμματος Εργασίας της Αλβανίας. Στο σχολείο οι μαθητές εμπέδωναν τα δόγματά του βασισμένα στην πάλη των τάξεων, την κατάργηση της θρησκείας και στη γυναικεία χειραφέτηση. Έτσι γαλουχηθήκαμε με την ‘’απέραντη αγάπη’’ για το ‘’θείο’’ Ενβέρ και το μεγαλείο του κόμματος Εργασίας.
Στα τέσσερα πρώτα χρόνια του δημοτικού τα περισσότερα μαθήματα γίνονταν …
στην ελληνική γλώσσα. Από τη Β’ δημοτικού κάναμε και αλβανικά μία ώρα την ημέρα μέχρι και τη Δ’ δημοτικού. Από την Ε’ τάξη μέχρι και την ογδόη (σημερινή Β’ Γυμνασί-ου) τα μαθήματα γίνονταν στην αλβανική γλώσσα και τα ελληνικά γίνονταν τέσσερις ώρες την εβδομάδα.
Στην αρχή της Ε’ Τάξης η ελληνική γλώσσα βασιζόταν στο πολυτονικό σύστημα που μας δυσκόλευε πάρα πολύ. Στα επόμενα χρόνια όμως εισήχθη το μονοτονικό σύστημα.
Τα κείμενα που διδασκόμασταν στη λογοτεχνία ήταν έργα κομμουνιστών συγγραφέων Αλβανών, Ελλήνων και ξένων. Έτσι διδαχτήκαμε έργα του Γ. Ρίτσου, του Κ. Βάρναλη, του Μ. Λουντέμη κ.α.
Οι περισσότεροι δάσκαλοι του δημοτικού ήταν πολύ καλοί αλλά υπήρχαν και αυταρχικοί. Συνηθισμένο φαινόμενο ήταν το τράβηγμα των αυτιών, μαλλιών κ.α.
Τότε οι τάξεις είχαν πολλά παιδιά γιατί τα σύνορα ήταν κλειστά και δεν υπήρχε το φαινόμενο της μετανάστευσης. Τα παιδιά είχαμε καλές σχέσεις μεταξύ μας, ήμασταν φίλοι και παίζαμε πολλές ώρες μαζί. Οι περισσότεροι από εμάς δεν είχαμε τηλεόραση στο σπίτι και η μόνη μας δραστηριότητα ήταν το παιχνίδι και το διάβασμα. Στους δασκάλους μας οι μαθητές δεν φέρονταν άσχημα γιατί υπήρχε μεγάλος φόβος.
Στο Λύκειο όλα τα μαθήματα γίνονταν στα αλβανικά και κανένα μάθημα στα ελληνικά. Μάλιστα υπήρχε μάθημα που ονομαζόταν ‘’Ιστορία του Μαρξισμού – Λενινισμού’’ αλλά και μαθήματα κομμουνιστικού περιεχομένου καθώς και στρατιωτική εκπαίδευση, όπου μαθαίναμε να χειριζόμαστε όπλα.
Το χειρότερο όμως ήταν ότι αν κάποιος από τους μαθητές είχε στην οικογένειά του κανέναν φυλακισμένο ή εξορισμένο συγγενή ακόμη και άριστος μαθητής να ήταν δε δικαιούνταν να συνεχίσει τις σπουδές του σε ανώτερες σχολές.
Όλο το σχολείο ήταν μια προπαγάνδα, μια ανεπίτρεπτη προπαγάνδα, μια βάναυση κακομεταχείριση των παιδιών από το ίδιο το κράτος, είτε Αλβανοί ήταν είτε Έλληνες. Τα περιεχόμενα των κειμένων συγκροτούνταν από θέματα που είχαν να κάνουν με καθεστωτικές επετειακές γιορτές και πανηγύρεις, προγραμματισμό και δημιουργία έργων, ύμνους εγκωμιαστικούς του καθεστώτος κλπ.
Μια από τις πιο λαμπρές γιορτές που γινόταν ήταν η γιορτή των γενεθλίων του δικτάτορα Χότζα στις 16 Οκτωβρίου. Προετοιμαζόμασταν γι’ αυτή τη γιορτή από τις πρώτες μέρες του σχολείου. Στη Δερβιτσάνη (είναι το μεγαλύτερο ελληνικό χωριό της περιοχής Αργυροκάστρου και φημίζεται για την αντίσταση και το ελληνικό φρόνημα των κατοίκων) πλήρωσε βαρύ τίμημα στην πενηντάχρονη Κομμουνιστική τυραννία με 500 χρόνια φυλακή και εξορία για όλους αυτούς που αντιστάθηκαν.
Ο Ενβέρ Χότζα, ενώ δήλωσε επισήμως άθεος, αυτοανακηρύχθηκε σε «Άγιο» και οποιοσδήποτε βλασφημούσε εναντίον του κάνοντας και την παραμικρή σάτιρα, συλλαμβανόταν και δικαζόταν. Γίνονταν οι κεντρικές εκδηλώσεις με παρέλαση, ομιλίες και εορταστικό καλλιτεχνικό πρόγραμμα με διάφορους ύμνους, οι οποίοι εγκωμίαζαν το καθεστώς και ύψωναν σε μοναδικό ίνδαλμα το δικτάτορα Χότζα.
Μια από τις πάγιες τακτικές του συστήματος ήταν η οργάνωση των νέων από την τρυφερή τους ακόμα ηλικία σε κατευθυνόμενες ομάδες, όπου με γλώσσα συνθηματική και δογματική προσπαθούσαν να τους χειραγωγήσουν και να τους χρησιμοποιήσουν σύμφωνα με τους σχεδιασμούς τους. Έτσι από το νηπιαγωγείο ακόμη άρχιζε αυτή η χειραγώγηση. Θυμάμαι όταν τελειώναμε τα αλφαβητάρια στην Α’ Δημοτικού ήμασταν αναγκασμένοι να μαθαίνουμε απ’ έξω το ποίημα που ακολουθεί:
Είμαι εφτά χρονών.
Νομίζετε πως είμαι
μικρή με τα σωστά.
Μικρή να μη με λέτε
τι τα ‘κλεισα τα εφτά
το αλφαβητάρι πάει.
Διαβάζω, γράφω ορθά
κι ευχαριστώ το Κόμμα
που μ’ έμαθε πολλά.
Καλημέρα!
Πριν βγει ο ήλιος ξυπνώ
με τα πουλιά τραγουδώ.
Γύρω λουλούδια,
χαρές και τραγούδια
* Καλημέρα αν μου πούνε
* Χαρούμενα λέγω εγώ
Και με χαρά τραγουδώ:
Κόμμα Ενβέρ σας αγαπώ.
Ειρήνη Κώτσια, μαθήτρια του 9χρονου Σχολείου Αργυροκάστρου «Πνοή Αγάπης»
Σημ. Το άρθρο δημοσιεύεται μετά και από άδεια των γονιών του παιδιού.