ΑΒΡΑΑΜ Ε. ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ
Η Αγία Άννα ήταν η μητέρα της Παναγίας, της Υπεραγίας Θεοτόκου. Το εξελληνισμένο όνομα Άννα προέρχεται από το εβραϊκό Χάνα, που σημαίνει «εύνοια, χάρη». Η Αγία Άννα καταγόταν από τη φυλή του Λευί. Ο πατέρας της ήταν ιερέας και ονομαζόταν Ματθάν. Την δε μητέρα της την έλεγαν Μαρία. Η Άννα είχε και δύο αδελφές, την Μαρία και τη Σοβή. Και η μεν Μαρία, που παντρεύτηκε στην Βηθλεέμ, είχε κόρη την Σαλώμη την μαία, η δε Σοβή είχε κόρη την Ελισάβετ, την μητέρα του Τιμίου Προδρόμου. Η Αγία Άννα ήταν παντρεμένη με τον Άγιο Ιωακείμ. Αν και δεν αναφέρεται σε κανένα βιβλίο της Καινής Διαθήκης, η Άννα κατέχει περίοπτη θέση στην ευσέβεια της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι όποιες πληροφορίες για την Αγία Άννα αντλούνται από την Ιερά Παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Για μας τους Ορθοδόξους, η Ιερά Παράδοση είναι το ίδιο έγκυρη και αξιόπιστη με την Αγία Γραφή.
Οι Άγιοι Ιωακείμ και Άννα είναι οι γονείς της Θεομήτορος, οι οποίοι αξιώθηκαν να γεννήσουν τη Μητέρα του Θεού, για να πραγματοποιηθεί το σχέδιο της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους. Οι Άγιοι Ιωακείμ και Άννα ήταν κοσμημένοι από αρετές. Ήταν γεμάτοι από καλοσύνη, πραότητα και υπομονή. Ζούσαν με ευλάβεια και φόβο Θεού. Τηρούσαν τον Νόμο. Είχαν ταπείνωση, σωφροσύνη, αγιότητα ζωής. Πιστεύανε στο Θεό με θέρμη και προσεύχονταν. Προσεύχονταν ολόψυχα. Και γι’ αυτό αξιώθηκαν να γίνουν Πρόγονοι του Βασιλέως των βασιλευόντων Χριστού, του Δημιουργού του ουρανού και της γης.
Στη ζωή της Αγίας Άννας υπήρχε και ένα μελαγχολικό σύννεφο. Υπήρχε μια πίκρα, διότι έμεινε στείρα. Ο Θεός, είχε δώσει στην ενάρετη ζωή της, για δοκιμασία, τη στέρηση της μητρότητας. Έτσι λοιπόν και η ενάρετη Άννα έχει έντονη τη θλίψη της, γιατί δεν μπορεί να αποκτήσει ένα παιδί. Ο Ιωακείμ και η Άννα υπέφεραν για πάρα πολλά χρόνια από τον ονειδισμό της ατεκνίας. Το βάσανο γινόταν διπλό. Από τη μία η έσωθεν απογοήτευση, οι λογισμοί της αναξιότητας και αχρειότητας και η ντροπή και από την άλλη ο κοινωνικός στιγματισμός, η κατάκριση, η αποστροφή και η απόρριψη.
Τον καιρό εκείνο η ατεκνία θεωρούνταν ως θεία τιμωρία, για τις αμαρτίες των ανθρώπων και είχε φοβερές κοινωνικές συνέπειες. Ο άτεκνος εθεωρείτο περιφρονημένος και ντροπιασμένος από τον Θεό και τους ανθρώπους. Κανένας δεν έτρωγε ψωμί μ’ αυτόν που δεν είχε παιδί. Όταν πήγαινε στην Εκκλησία καθόταν τελευταίος. Και αν έδινε δώρο, προσφορά στο Ναό, συνηθιζόταν να το δίνει τελευταίος στον Ιερέα.
Το ζευγάρι ήταν ήδη προχωρημένης ηλικίας. Στην προσευχή της η Αγία Άννα ζητάει να επιβλέψει ο Θεός στην ταπείνωσή της και να της δώσει παιδί. Ένα παιδί ζητάει από το Θεό, ένα παιδί θείο δώρο, που θα τους απάλλασσε από την ντροπή της ατεκνίας. Και αυτό δεν το θέλει δικό της. Υπόσχεται και λέγει ότι θα το αφιερώσει στον Κύριο.
Ο Άγιος Ιωακείμ έκλεγε και αυτός και παρακαλούσε τον Θεό, όπως και η γυναίκα του. Ο Θεός που αγαπάει το πλάσμα Του, είδε τα δάκρυα και τους αναστεναγμούς τους, απάντησε στις θερμές προσευχές τους. Και πώς έγινε τούτο; Έστειλε τον Αρχάγγελο Γαβριήλ στον Ιωακείμ, που ήταν στο βουνό προσευχόμενος, να τον γνωστοποιήσει ότι όχι μόνο θα αποκτούσαν τέκνο, αλλά ότι αυτό θα γινόταν διάσημο σε όλο τον κόσμο. Η Αγία Άννα ήταν τότε προσευχόμενη στο περιβόλι της. Πράγματι, η γηραιά και στείρα Άννα απέκτησε ένα κοριτσάκι σύμφωνα με τους νόμους της φύσεως, κατά την Ορθόδοξη θεολογία, γιατί μόνο ο Χριστός γεννήθηκε χωρίς σπορά ανδρός. Το γεγονός αυτό της Συλλήψεως πανηγυρίζει η Εκκλησία μας στις 9 Δεκεμβρίου. Ευδόκησε ο Θεός ώστε οι σώφρονες γονείς να γεννήσουν θυγατέρα, την προ των αιώνων προορισθείσα και εκλεχθείσα από όλες τις γενιές, από της οποίας έμελλε να γεννηθεί ο γλυκύτατος Ιησούς Χριστός. Αυτή η Κόρη, η Υπεραγία Θεοτόκος, ετοιμάστηκε να είναι ο ζωντανός Ναός, ο Άγιος Οίκος, όπου θα γεννιόταν ο Σωτήρας του κόσμου, το δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγει για την ατεκνία: «Όταν ιδείς άνδρα και γυναίκα να ζουν ενάρετη ζωή, να είναι ευσεβείς και ευλαβείς και να μην έχουν παιδιά, να μη νομίσεις ότι αυτό είναι αποτέλεσμα των αμαρτιών. Διότι είναι πολλοί οι λόγοι της οικονομίας του Θεού και άγνωστοι σε μας και πρέπει να ευχαριστούμε για όλα και να λέμε ότι είναι δυστυχισμένοι μόνο εκείνοι που ζουν στην αμαρτία και όχι εκείνοι που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά. Διότι ο Θεός ρυθμίζει πολλές φορές πολλά πράγματα σύμφωνα με το συμφέρον μας. Εμείς πρέπει να θαυμάζουμε παντού τη σοφία Του και να δοξάζουμε την απερίγραπτη φιλανθρωπία Του. Να δείχνετε μεγάλη ευγνωμοσύνη και να μην εξετάζετε τα σχέδια του Θεού. Πρέπει όμως να πούμε και την αιτία για την οποία οι γυναίκες εκείνες ήταν στείρες. Ποια λοιπόν είναι η αιτία; Για να μην απιστήσεις όταν δεις την Παρθένο να γεννά τον Κύριό μας».
Στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχουν θαυμαστά γεγονότα, που στείρες γυναίκες γεννούν τέκνα: Η Σάρρα τον Ισαάκ, η Άννα τον Σαμουήλ, η Ελισάβετ τον Τίμιο Πρόδρομο. Στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός δίδει ευλογία να γεννιούνται αγόρια, γιατί όλοι περίμεναν από την γενιά τους να προέλθει ο Μεσσίας και η γενιά συνεχιζόταν μέσω του άνδρα.
Επακολούθησαν ευτυχείς ημέρες απερίγραπτης χαράς για τους ευσεβείς Ιωακείμ και Άννα. Και τότε συνεχίσθηκαν οι προσευχές ευχαριστίας με δάκρυα χαράς και ευγνωμοσύνης στο Θεό. Ποιος αλήθεια μπορεί να περιγράψει τη ευτυχία τους εκείνη, που επακολούθησε;
Η Αγία Άννα αξιώθηκε να έχει τη μεγάλη τιμή και ευτυχία να αποκτήσει μοναδική κόρη, τη μητέρα του Σωτήρα του κόσμου. Την ονόμασε Μαριάμ και ήταν προορισμένη να γίνει η Μητέρα του Χριστού. Το όνομα Μαριάμ σημαίνει Βασίλισσα. Σημαίνει επίσης, κυρία, δώρο και ελπίδα.
Όταν περάσανε τα τρία χρόνια και απογαλακτίστηκε η Παναγία, οι γονείς της κάνανε αυτό που τάξανε στο Θεό. Να χαρίσουν δηλαδή τη θυγατέρα τους στον Ναό, σαν καθαρό και άμωμο δώρο. Αληθινά, ήταν πολύ μεγάλη η πίστη της Άννας, για να χωριστεί από τη θυγατέρα της, να χωριστεί από κείνη, που ζήτησε με πολλά δάκρυα και πολλές προσευχές από το Θεό.
Η Αγία Άννα πέρασε την υπόλοιπη ζωή της με νηστείες, προσευχές και ελεημοσύνες προς τους φτωχούς. Κατά την Παράδοση στην ηλικία των 69 ετών ειρηνικά παρέδωσε στο Θεό την δίκαια ψυχή της, κληρονομώντας τα αιώνια αγαθά. Διότι ο ίδιος ο Κύριος διαβεβαιώνει ότι οι δίκαιοι θα μεταβούν για να απολαύσουν την αιώνια ζωή. «Οι δε δίκαιοι εις ζωήν αιώνιον απελεύσονται» (Ματθ. κε΄, 46). Την ημέρα της Κοιμήσεως της Αγίας Άννας εορτάζει η Εκκλησία μας στις 25 Ιουλίου. Η Παναγία έχασε και τους δυο γονείς της όταν ήταν στην ηλικία των ένδεκα ετών, ενώ διέτριβε τότε στον Ναό.
Στο Άγιον Όρος, στην ομώνυμη Σκήτη της Αγίας Άννας, στο Κυριακό, φυλάγεται σαν πολύτιμος θησαυρός, άφθαρτο μέρος από το αριστερό πόδι της Αγίας, που αγιάζει αυτούς που πηγαίνουν και το προσκυνούν. Οι Αγιαννανίτες μοναχοί, στην καθημερινότητά τους, η Αγία Άννα φαντάζει σαν να είναι ένα προσφιλές και πολύ αγαπητό τους πρόσωπο, που διάγει μαζί την καθημερινή ζωή τους. Στις συνομιλίες τους δεν την προσφωνούν τόσο με το όνομά της, αλλά με την γλυκιά επωνυμία «η Γιαγιά». Πολλά θαύματα συνδέουν την Αγία και Θεοπρομήτορα Άννα με την λύση των δεσμών της ατεκνίας.
Στην Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου, στο Άγιον Όρος, φυλάσσεται ολόκληρη η κνήμη του δεξιού ποδιού της. Τα ιερά της λείψανα ευωδιάζουν και θαυματουργούν, αποδεικνύοντας την αγιότητά της και δικαιολογώντας την τιμή που αποδίδουν στους Αγίους Θεοπάτορες οι πιστοί όλων των εποχών.
Η Αγία δυάδα, ο Ιωακείμ και η Άννα, είναι το πιο ευσεβές και αγιότατο ανδρόγυνο που υπήρχε και θα υπάρξει στον κόσμο αιωνίως. Οι Άγιοι Θεοπάτορες δεν είναι προστάτες μόνο των ατέκνων ζευγαριών. Είναι προστάτες όλων των γονέων και όλων των συζύγων. Η σωφροσύνη τους, ως το απαθέστερο ζευγάρι, σύμφωνα με τον Όσιο Παΐσιο τον Αγιορείτη και η ενάρετη ένθεη ζωή τους είναι υπόδειγμα για όλους. Στο τέλος κάθε Θείας Λειτουργίας, ο ιερεύς μνημονεύει: «Των Αγίων και Δικαίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και της Άννης».
Ταις της Αγίας Άννης πρεσβείαις, Χριστέ ο Θεός, ελέησον ημάς, Αμήν.