Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος – θεολόγος
Ἡ Ἐκκλησία μας τιμάει στὶς 27 Αὐγούστου τὴν μνήμη ἑνὸς φωτεινοῦ Ἁγίου, ὅπως φανερώνει καὶ τὸ ὄνομά του, τοῦ Ἁγίου Φανουρίου, γιὰ τὸν βίο καὶ τὴν πολιτεία τοῦ ὁποίου δὲν γνωρίζομε πολλά, οὔτε πότε ἀκριβῶς ἔζησε. Γι’ αὐτὸ καὶ ἀπὸ κάποιους ἀμφισβητεῖται ἡ ὕπαρξή του ἤ θεωρεῖται ὅτι ἡ μνήμη του συγχέεται μὲ τὴν μνήμη τοῦ ἐπίσης στρατιωτικοῦ Ἁγίου Γεωργίου, οἱ εἰκονογραφικοὶ τύποι τῶν ὁποίων, ὡστόσο, δὲν ὁμοιάζουν. Πάντως δὲν ἐκκινοῦν ὅλοι οἱ μελετητὲς ἀπὸ ἀγαθὴ προαίρεση στὴν ἔρευνά των, ἀλλὰ κάποιοι ἐπιχειροῦν πεισματικὰ νὰ σπιλώσουν τὴν μνήμη ἑνὸς ἰδιαιτέρως ἀγαπητοῦ στὸν λαὸ Ἁγίου.
Πράγματι, ὁ λαὸς περιβάλλει τὸν Ἅγιο μὲ ἰδιαίτερη ἀγάπη καὶ τιμή. Οἱ εὐλαβεῖς μάλιστα χριστιανοὶ προσφέρουν, κατὰ τὴν ἑορτή του, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλες ἡμέρες, κατὰ τὸν ὑπόλοιπο χρόνο, τὴν παραδοσιακὴ φανουρόπιττα, εἴτε γιὰ νὰ τοὺς φανερώσῃ ὁ Ἅγιος κάποιο χαμένο ἀντικείμενο εἴτε γιὰ νὰ φανερώσῃ τὴν ὑγεία σὲ κάποιον ἀσθενῆ εἴτε, κατὰ κάποια ἄλλη παράδοση, «γιὰ νὰ συγχωρηθῆ ἡ μητέρα τοῦ Ἁγίου».
Εἶναι γεγονὸς πὼς ἐμεῖς οἱ χριστιανοὶ αἰσθανόμαστε τὴν ἀνάγκη νὰ μεταφέρωμε τὰ αἰτήματά μας ὄχι μόνον στὸν Ἅγιο Φανούριο ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλους τοὺς Ἁγίους, προσδοκῶντας ἀπὸ αὐτοὺς τὴν ταχύτερη καὶ μὲ τὸν πλέον πρόσφορο τρόπο ἱκανοποίησή των. Ἔχομε, ὅμως, ἀναρωτηθῆ κατὰ πόσον ἐμεῖς προσπαθοῦμε νὰ ἀνταποκριθοῦμε στὰ δικά των αἰτήματα;
Ἀλήθεια, τί ζητοῦν οἱ Ἅγιοι ἀπὸ ἐμᾶς; Ἀσφαλῶς τὰ αἰτήματά των δὲν ἀποβλέπουν στὴν ἱκανοποίηση τοῦ ἑαυτοῦ των ἀλλὰ ἐναρμονίζονται πλήρως μὲ τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου «ἵνα σωφρόνως, δικαίως καὶ εὐσεβῶς ζήσωμεν» (Τίτ., β’ 12), γιὰ νὰ εὕρωμε τὴν σωτηρία, ἀφοῦ ὁ Κύριος ἐπιδιώκει «πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» (Α’ Τιμ. β’ 4). Ἀλλά, γιὰ νὰ ἐπιτύχωμε τὴν σωτηρία μας, χρειάζεται ἀσφαλῶς νὰ μιμηθοῦμε τοὺς Ἁγίους στὸν τρόπο ζωῆς καὶ πολιτείας των. Ὅπως λέει καὶ ὁ Χρυσόστομος στὸν λόγο του «εἰς Μάρτυρας» (PG 52, 663): «Μνήμη μάρτυρος, μίμησις μάρτυρος», τὸ ὁποῖο ἀποτελεῖ καὶ τὴν μεγαλύτερη τιμὴ στὸ πρόσωπό των καὶ τὸ καλύτερο δῶρο στὴν ἑορτή των.
Ἀκόμη καὶ ἡ εἰκονογράφηση τοῦ Ἁγίου ἀποτελεῖ ἕνα μήνυμα γιὰ ἐμᾶς ποὺ τὸν τιμᾶμε. Ἄλλοτε ὁ Ἅγιος ἀπεικονίζεται σὲ μιὰ σειρὰ σκηνῶν ἀπὸ τὸ μαρτύριό του καὶ ἄλλοτε ἐμφανίζεται νὰ κρατάῃ ἕνα ἀναμμένο κερὶ (μιὰ λαμπάδα) ἤ μιὰ λαμπάδα καὶ ἕναν σταυρό. Ὅπως καὶ νά ‘χει, ὁ συμβολισμὸς τῆς λαμπάδος καὶ τοῦ σταυροῦ εἶναι κοινός. Ὅπως ὁ σταυρὸς ἑνώνει τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸν Θεὸ (κάθετο δοκάρι) καὶ τοὺς ἀνθρώπους μεταξύ των στὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ (ὁριζόντιο δοκάρι), ἔτσι καὶ τὸ φῶς διαχέεται πρὸς τὰ πάνω καὶ πρὸς τὰ πλάγια, σχηματίζοντας ἕναν κυκλωτικὸ σταυρό, καθ’ ὅτι ἡ διάχυσή του γίνεται κατὰ δεσμίδες.
Τὸ μήνυμα, λοιπόν, εἶναι σαφές: Ὁ Ἅγιος μᾶς καλεῖ νὰ γίνωμε ἀναμμένες λαμπάδες ἤ ζωντανὰ φῶτα, νὰ συντηροῦμε δηλαδὴ τὸ ζώπυρον τῆς πίστεως μὲ τὴν εὐλάβειά μας, νὰ διάγωμε, ὅμως, συγχρόνως, ἠθικὸ βίο καὶ ἐνάρετη καὶ φιλάδελφη πολιτεία, μὲ ἔργα εἰρήνης, ἀγάπης καὶ δικαιοσύνης, ἔργα δηλαδὴ ἀληθινῆς μετανοίας.
Ἐὰν ἀντιθέτως, βλασφημοῦμε τὸν Κύριο καὶ τὰ ἔργα μας εἶναι ἔργα μίσους, πλάνης καὶ ἀδικίας, τότε, ἀδελφοί μου, ὅσες φανουρόπιττες καὶ ἐὰν φτιάξωμε, καὶ ὅσο νόστιμες καὶ περιποιημένες καὶ ἐὰν εἶναι, ἔχομε ἀποτύχει στὴν οὐσία, νὰ γίνωμε δηλ. καὶ ἐμεῖς «υἱοὶ φωτός». Πῶς θὰ ἐνεργήσῃ ὁ Κύριος διὰ τοῦ Ἁγίου, κατὰ τὸ σύνηθες ὑμνογραφικό «δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ…», ἐὰν ἐμεῖς δὲν ἀκοῦμε τὸν λόγο Του «ὑμεῖς ἐστὲ τὸ φῶς τοῦ κόσμου», καὶ δὲν ἐφαρμόζωμε τὴν προτροπή Του «οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ἡμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἄν ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσιν τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ., ε’ 14-16); Ἐὰν δὲν προσέξωμε οἱ ἴδιοι νὰ εἴμαστε πάντοτε ἑνωμένοι μὲ τὴν πηγὴ τοῦ φωτός, τὸν ἀγαθοποιὸ Κύριό μας, ὥστε νὰ παραμένωμε φωτεινοί, «τὸ φῶς τὸ ἐν ἡμῖν» θὰ μετατραπῆ σὲ σκότος καὶ τότε «τὸ σκότος πόσον;»
Ἄς δεηθοῦμε, λοιπόν, καὶ ἐφέτος, στὸν ἀγαπημένο μας Ἅγιο Φανούριο, νὰ πρεσβεύῃ στὸν Κύριό μας καὶ Θεό μας ὄχι μόνον νὰ μᾶς φανερώνῃ ὅ τι ἐπιθυμοῦμε, ἀλλὰ νὰ μᾶς φωτίζῃ καὶ νὰ μᾶς ἐνδυναμώνῃ, ὥστε νὰ γίνωμε καὶ μεῖς λαμπάδες φωτὸς καὶ ἀληθινὰ σταυρικοὶ ἄνθρωποι, ὥστε νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ ἀντικρύσωμε καὶ τὸ ἀναστάσιμο φῶς τῆς αἰωνίου βασιλείας Του. Γένοιτο! Χρόνια Πολλά!