Κάθε νέος θεσμός πού ἐμφανίζεται στό κοινωνικό προσκήνιο, παρουσιάζει, στήν ἐφαρμογή του, ὁρισμένα λειτουργικά προβλήματα ἤ ἀτέλειες, πού ὀφείλονται, κυρίως, στήν ἔλλειψη προηγούμενης βιωματικῆς ἐμπειρίας. Ἦταν ἑπόμενο ὅτι τέτοια δυσλειτουργία θά παρουσίαζε κατά τήν ἐφαρμογή του καί ὁ νόμος γιά τήν προστασία τῶν προσωπικῶν δεδομένων. Καί ἕνα ἀπό τά βασικότερα προβλήματα πού ἀνακύπτουν εἶναι ἐκεῖνο πού ἀφορᾶ τίς λεγόμενες βιντεοκάμερες, σέ σχέση μέ τίς δημόσιες ἐκδηλώσεις – πορεῖες διαμαρτυρίας ἔναντι κυβερνητικῶν ἀποφάσεων ἤ προβολῆς ἐπετειακῶν γεγονότων.
Καί τό ἐρώτημα, σ’ ὅτι ἀφορᾶ τά προσωπικά δεδομένα, εἶναι, πῶς ἐμφανίζεται σέ κάθε περίπτωση, τό συγκεκριμένο προσωπικό δεδομένο, ποῦ χρειάζεται τήν ὅποια προστασία τοῦ νόμου ἤ διαφορετικά ποιό εἶναι τό προστατευόμενο ἀγαθό ποῦ θέλει νά διαφυλάξει ὁ νόμος, σέ σχέση μέ τίς ἐκδηλώσεις αὐτές; Ἡ ἀπάντηση θά ἐξαρτηθεῖ ἀπό τό πῶς θέλει τό κάθε ἄτομο αὐτή τή συμμετοχή του, πιό συγκεκριμένα: Ὅταν ἀποφασίζω νά συμμετάσχω σέ μία τέτοια ἐκδήλωση – πορεία τό πράττω ὡς ἐλεύθερο ἄτομο, ὡς ἐλεύθερος πολίτης γιά νά ἐκφράσω φανερά τόν ὅποιο σκοπό της ἤ ὡς μέλος ἑνός ὄχλου ἀνθρώπων, χωρίς κάποια ἐπιδίωξη ἤ ἐνδεχομένως γιά τήν τέλεση τῶν ὅποιων ἔκνομων πράξεων, καί γιά τόν λόγο αὐτό τή θέλω νά εἶναι «κρυφή»;
Ἄν μέν συμβαίνει τό πρῶτο, ἡ ὁποιαδήποτε «ἀποτύπωση» τῆς παρουσίας μου σέ κάποια βιντεοκάμερα μέ ἀφήνει ἀδιάφορο ἤ μπορεῖ ἀκόμη νά εἶναι καί ἀρεστή, διότι προβάλλει τή συμμετοχή μου στήν ἐκδήλωση «ἔναντι πάντων», πού ὄχι μόνο δέν τή θέλω ἀπόκρυφη, ἀλλά ἀπεναντίας εἶναι καί ἐπιθυμητή, διαφορετικά δέν θά εἶχε νόημα ὁ σκοπός τῆς ἐκδήλωσης. Ἐάν ὅμως συμμετέχω μέ τή δεύτερη ἰδιότητα, τοῦ μέλους ὀχλοκρατικῆς ἄσκοπης ἐκδήλωσης, τότε ἑπόμενο εἶναι ἡ οἰκεία κάμερα νά μήν εἶναι ἐπιθυμητή, διότι φανερώνει τή συμμετοχή μου σέ μία ἐκδήλωση πού στή συνείδηση τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου δέν εἶναι, ἐνδεχομένως, ἀρεστή. Ἀκόμη περισσότερο δέν εἶναι ἐπιθυμητή ἡ ὕπαρξη βιντεοκάμερας, ὅταν ἡ ἐκδήλωση ἀπέβλεπε στήν τέλεση παρανόμων πράξεων.
Καί ἐπειδή ἡ κρατοῦσα κοινωνική ἀντίληψη εἶναι, ὅτι ὅλες αὐτές οἱ ἐκδηλώσεις ἀνήκουν στήν πρώτη κατηγορία, τῆς φανερῆς δηλαδή προβολῆς τῆς ὅποιας ἐπιδίωξής τους, οἱ οἰκεῖες κάμερες ὄχι μόνο δέ θίγουν τά προσωπικά μου δεδομένα, ἀλλά τουναντίον τά προβάλλουν καί ἔναντι ἐκείνων, πού γιά ὁποιονδήποτε λόγο θά λάβουν γνώση τῆς συμμετοχῆς μου στή συγκεκριμένη ἐκδήλωση. Γιατί θά πρέπει νά ἐνστερνιστῶ τήν ὅποια ἀντίληψη ὅτι ἡ παρουσία μου στίς ἐκδηλώσεις αὐτές πρέπει νά εἶναι «κρυφή»; Ἡ ἀντίθετη ἀντίληψη ἴσως εἶναι κατάλοιπο προηγουμένων ἐποχῶν κυριαρχίας τοῦ ἀστυνομικοῦ κράτους, οἱ ὁποῖες θέλω νά πιστεύω ὅτι ἔχουν παρέλθει ἀνεπιστρεπτί. Ἀλλά σέ κάθε περίπτωση δέν εἶναι ἐπιτρεπτό ἡ κάθε ἀνάλογη νομοθετική ρύθμιση, πού ἀποβλέπει σέ κάποιο σκοπό «π.χ. στήν προστασία τῶν προσωπικῶν δεδομένων», νά εἶναι δέσμια καί νά λειτουργεῖ κάτω ἀπό τό πρόσχημα μίας τέτοιας «φοβίας».
Ἀλλά ἐκεῖνο πού πρέπει νά τονιστεῖ ἰδιαίτερα εἶναι, ὅτι τό ὅλο ζήτημα τῆς προστασίας τῶν προσωπικῶν δεδομένων ἔχει καί τήν ἄλλη πλευρά του, πού εἶναι ἄσχετη μέ ὅ,τι ἐπιδιώκεται καί ἐκφράζεται μέ τίς ἐν λόγω ἐκδηλώσεις.
Εἶναι σέ ὅλους γνωστό, ὅτι στίς ἐκδηλώσεις – πορεῖες αὐτές παρεισφρύουν καί ἄτομα πού δέν ἔχουν καμία σχέση μέ τούς σκοπούς τῆς ἐκδήλωσης καί τά ὁποία προβαίνουν σέ βίαιες πράξεις καταστροφῆς περιουσιακῶν ἀντικειμένων (προθῆκες καταστημάτων, αὐτοκινήτων), πού ἀνήκουν σέ ἀμέτοχα ἄτομα, ἔναντι τῶν ὁποίων ἡ εὐθύνη τῆς Πολιτείας πρός ἀποκατάσταση τῶν ζημιῶν εἶναι, μέσα ἀπό τό πλαίσιο τοῦ δικαιϊκοῦ μᾶς συστήματος, ἄμεση, καθόσον δέν ἔλαβε τά κατάλληλα ἐκεῖνα μέσα προστασίας τους ἀπό τίς σφόδρα πιθανολογούμενες, πλέον, λόγω τῆς ἀτιμωρησίας, παράνομες καί ἀδικαιολόγητες προσβολές.
Ἐνῶ, ἐξάλλου, κάτω ἀπό τίς συγκεκριμένες συνθῆκες πού τελοῦνται οἱ παραβατικές αὐτές πράξεις καί κυρίως λόγω τοῦ ἰσχύοντος συστήματος ἐλεύθερης χρήσης τῆς «κουκούλας», εἶναι δύσκολος ὁ ἐντοπισμός τῶν ὑπαιτίων ἀτόμων ἀπό τά ἀστυνομικά ὄργανα. Ἀλλά καί ὅταν συλλαμβάνονται ὁρισμένα ἄτομα καί ὁδηγοῦνται στά δικαστήρια, οἱ ἀποφάσεις τους εἶναι συνήθως ἀθωωτικές, ἀφοῦ εἶναι δυσχερής ἡ ἀπόδειξη ἄν οἱ συγκεκριμένοι συλληφθέντες εἶναι πράγματι ἐκεῖνοι πού προέβησαν στίς καταστροφές ἤ κάποιοι ἄλλοι, πού διέφυγαν τή σύλληψη. Αὐτή ἀκριβῶς ἡ ἀμφιβολία εἶναι πού ὁδηγεῖ στήν ἀθώωση, πρός ἔκπληξη ἤ καί ἀγανάκτηση τῆς κοινῆς γνώμης, πού διερωτᾶται γιατί τά δικαστήρια ἀθωώνουν τέτοιες προκλητικές καί ἐντελῶς ἀδικαιολόγητες πράξεις.
Ἐνόψει αὐτῶν γίνεται τό ἐρώτημα: γιατί ὅταν δέν ὑπάρχει ἄλλος τρόπος νά διαπιστώνονται ἀναμφίβολα οἱ παραβατικές αὐτές πράξεις, θά πρέπει νά ἀπαγορεύεται ὁ μόνος ἀποτελεσματικός τρόπος πού εἶναι τά σύγχρονα τεχνικά μέσα, πού ὀνομάζονται βιντεοκάμερες, μέ τό πρόσχημα ὅτι προσβάλλονται τά προσωπικά δεδομένα καί τῶν ἀτόμων ἐκείνων πού εἰρηνικά συμμετέχουν στίς ἐκδηλώσεις – πορεῖες αὐτές, ἐνῶ τέτοιο ζήτημα εἶναι ἄσχετο μέ τά ὅποια προσωπικά τούς δεδομένα. Ἔτσι, ὅμως, μέ τό πρόσχημα αὐτό ἐπιτυγχάνεται, ἔστω μέ κάποια ὑπολανθάνουσα ἀντίληψη, ἡ προστασία τῶν ἀτόμων ἐκείνων πού τελοῦν τίς παραβατικές πράξεις, οἱ ὁποῖες εἶναι ἄσχετες μέ τά ὅποια προσωπικά τους δεδομένα.
Σέ κάθε περίπτωση, ὅμως, πρός ἱκανοποίηση καί τῆς ἀντίληψης, ὅτι μέ τήν παρεμβολή τῆς βιντεοκάμερας, ἀνεξάρτητα ἀπό τήν ὅποια καλοπροαίρετη σκοπιμότητα, προσβάλλονται καί τά προσωπικά δεδομένα ἐκείνων πού εἰρηνικά συμμετέχουν στίς ἐκδηλώσεις, ἡ ἀντίληψη αὐτή ἱκανοποιεῖται πλήρως μέ τήν ἀνάλογη προσαρμογή τοῦ σχετικοῦ νόμου. Συγκεκριμένα, ὅλες ἀνεξαιρέτως οἱ ἀπεικονίσεις ἀπό τίς κάμερες θά κατατίθενται σέ ὁρισμένη δικαστική Ἀρχή ἤ στήν ἴδια τήν Ἀρχή Προστασίας τῶν Προσωπικῶν Δεδομένων, ἡ ὁποία καί θά εἶναι ἡ μόνη ἁρμόδια νά τίς ἐλέγξει τή διαπίστωση τῶν παραβατικῶν πράξεων, ἐνῶ στή συνέχεια οἱ ὑπόλοιπες θά καταστρέφονται. Ἄν ὑπάρχει ἀντίληψη ὅτι καί ἐνώπιον τῶν Ἀρχῶν αὐτῶν θίγονται τά προσωπικά δεδομένα τῶν ἀτόμων πού εἰρηνικά συμμετέχουν στίς ἐκδηλώσεις, εἶναι αὐτονόητο ὅτι ἡ ἀντίληψη αὐτή δέν πρέπει νά ληφθεῖ στά σοβαρά ὑπόψη. Ἐκτός ἄν θεωρήσουμε ὅτι τά ἐπιφορτισμένα μέ τή διαδικασία αὐτή πρόσωπα τῶν ἐν λόγω Ἀρχῶν, ἔχουν τέτοια νοοτροπία, πού πρίν ἀπό τήν καταστροφή θά «γνωστοποιηθοῦν» σέ ἄλλες «Ἀρχές» τίς σχετικές ἀπεικονίσεις, γιά νά ἱκανοποιήσουν κάποια ἀνεξήγητη «ὑστεροβουλία» τους.
Ὁρισμένες ἀτέλειες τοῦ ἰσχύσαντος κατά τόν κρίσιμο χρόνο νόμου, ἀποτέλεσαν τήν αἰτία παραίτησης μελῶν τῆς Ἀνεξάρτητης Ἀρχῆς, ὅταν διαφώνησαν μέ ἀπόφαση τῆς Εἰσαγγελικῆς Ἀρχῆς, ἡ ὁποία ἔκρινε ὅτι ἦταν ἐπιβεβλημένη ἡ ὕπαρξη τῶν βιντεοκαμερῶν σέ συγκεκριμένη ἐκδήλωση – πορεία. Καί ἡ μέν ἀπαγορευτική ἀπόφαση τῆς Ἀνεξάρτητης Ἀρχῆς στηρίχθηκε στήν ἀτελῆ γραμματική διατύπωση τοῦ νόμου, ἡ δέ ἀπόφαση τῆς Εἰσαγγελικῆς Ἀρχῆς στή διασταλτική ἑρμηνεία τοῦ ὅλου πνεύματος τοῦ νόμου, πού δέν ἔπρεπε (ἑρμηνεία) νά ἀφίσταται τῆς βιωματικῆς πραγματικότητας, πού ἐδῶ συνίστατο στήν προστασία τῶν πολιτῶν καί τοῦ γενικότερου δημόσιου συμφέροντος ἀπό σφόδρα πιθανολογούμενες παράνομες πράξεις καί ὡς ἐκ τοῦ λόγου αὐτοῦ ἦταν πλήρως δικαιολογημένη καί ἑπομένως ἐπιβεβλημένη.
Σέ σχέση δέ μέ τίς προαναφερόμενες «κουκοῦλες», ἄς ἐλπίσουμε πώς σύντομα θά ὡριμάσει ἡ ρεαλιστική ἀντίληψη, ὅτι ἡ ἀπαγόρευσή τους δέν προσβάλλει καθόλου τήν προσωπικότητα ὅσων τίς φέρουν, ἐνῶ, ἀπεναντίας, προστατεύει τό γενικότερα δημόσιο συμφέρον ἀπό ἄτομα τά ὁποῖα, κάτω ἀπό τό ψευδεπίγραφο αὐτό πρόσχημα, ἐπιδίδονται σέ διάφορες παραβατικές πράξεις.
Ἀνδρέας Κατράκης
Ἀρεοπαγίτης ἐ. τ.