Το 1825 ο οθωμανικός στρατός άρχισε να σφίγγει και πάλι τον κλοιό γύρω από το επαναστατημένο Μεσολόγγι. Την φορά αυτή οι Οθωμανοί ήταν αποφασισμένοι να το καταλάβουν, o ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης όμως …
Ομιλία του Γιάννη Σπανού στο κατάμεστο θέατρο του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών στις 23 Νοεμβρίου 2007, κατά την τελετή βράβευσης της ιστορικής μελέτης <<Οι Κύπριοι Εθελοντές στην Επανάσταση του 1821>>.
Ἀπὸ τὴ μάχη ἔμεινε γνωστὴ ἡ φράση «κάνω τσατάλια» (καταστρέφω) ἀπὸ τὸ ὄνομα τοῦ κόλπου τῆς Μικρᾶς Ἀσίας κοντὰ στὸν ὁποῖο ἔγινε ἡ ναυμαχία.
Μία ἀπὸ τὶς σημαντικότερες μάχες ποὺ πραγματοποιήθηκαν κατὰ τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση τοῦ 1821, μὲ νικηφόρα ἔκβαση γιὰ τοὺς Ἕλληνες καὶ μεγάλη καταστροφὴ τῶν ὀθωμανικῶν δυνάμεων.
Ο στρατιωτικός ηγέτης που διακρίθηκε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον κατά το μεγάλο ξεσηκωμό για τα τακτικά και στρατηγικά χαρίσματά του, έδωσε νέα πνοή στον εθνικό αγώνα με τις νίκες του ήταν αναμφίβολα ο Γεώργιος Καραϊσκάκης.
Ἡ ἁρμόδια ἀρχὴ ἡ ὁποία χορηγοῦσε θέσεις ἐπαιτείας, εἶχε ὁρίσει μία ὁρισμένη μέρα στὸν ἥρωα, μία θέση, μία μέρα τῆς Ἑβδομάδας κοντὰ στὴν ἐκκλησία τῆς Εὐαγγελιστρίας καὶ τοῦ ἐπέτρεπε (!) νὰ ἐπαιτεῖ κάθε Παρασκευή.
Ὁ Μάρκος ἤτανε τρανός. Εἶχε μυαλό ὅσο κανείς ἄλλος. Οὔτε τό δάχτυλό του δέν φτάνουμε ἐμεῖς. Ἄμποτες ἥρωα Μάρκο ἀπό τέτοιο βόλι νά πήγαινα κι ἐγώ.
Η πολιορκία τῆς Καστανίτσας υπηρξε μάχη πρὶν ἀπὸ τὴν ἔκρηξη τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 μὲ σκοπὸ τὴν ἐξόντωση του Κωνσταντὴ Κολοκοτρώνη καὶ του Παναγιώταρου από τους Τούρκους.
Όπως είναι γνωστό στους αιώνες της τουρκοκρατίας η χερσόνησος της Χαλκιδικής, με τον ορεινό και δασώδη όγκο του Χολομώντα, αποτέλεσε, όπως και άλλες παρόμοιες ελληνικές περιοχές, ένα καταφύγιο και άσυλο των καταδιωγμένων πληθυσμών των πεδιάδων.
Ἡ ὑποχώρηση τοῦ ὀθωμανικοῦ στόλου σήμανε τήν ματαίωση τῶν σχεδίων του γιά τήν καταστροφή τῶν δύο ἑλληνικῶν ναυτικῶν βάσεων στις Σπέτσες καί την Ύδρα καί κατέστησε ἀδύνατο τόν ἀνεφοδιασμό τῶν Τούρκων του Ναυπλίου. Ἔτσι, λίγο ἀργότερα, τό Ναύπλιο πέρασε στά χέρια τῶν Ἑλλήνων.
Μετὰ τὴν καταστροφὴ τῶν Ψαρῶν ὁ ἐχθρικὸς στόλος εἶχε ἀποσυρθεῖ στὴν Μυτιλήνη καὶ διέμεινε ἐκεῖ γιὰ περίπου ἕνα μήνα. Ὁ φόβος τῶν Ἑλλήνων ἦταν μεγάλος, ὅτι μετὰ ἀπὸ αὐτὸ θὰ κινδύνευε καὶ ἡ Σάμος.
Μετὰ τὴ μάχη ὁ Μπότσαρης, μὲ τὰ ἀπομεινάρια τοῦ ἐκστρατευτικοῦ σώματος ὑποχώρησε στο Μεσολόγγι μαζι μὲ τὸν Μαυροκορδάτο ἐγκαταλείποντας τοὺς Σουλιῶτες στὴν τύχη τους. Στὶς 2 τοῦ Σεπτέμβρη 750 Σουλιῶτες καὶ γυναικόπαιδα ἀποχαιρέταγαν γιὰ ὕστατη φορὰ τὸ Σούλι.