Αὐτὰ λοιπὸν συλλογίσου, ἀδελφέ, καὶ ἡ ἐπιθυμία τῆς ἡδονῆς θὰ διαλυθεῖ ἀπὸ τὸν νοῦ σου ὅπως λιώνει τὸ κερὶ μπροστὰ στὴ φωτιά.
Νὰ φυλάγεις ὅμως καὶ τὰ μάτια σου καὶ νὰ τὰ γυρίζεις ἀλλοῦ γιὰ νὰ μὴ δεῖς τὰ μάταια, γιατί εἶναι φοβερὸς προδότης τὸ μάτι ποὺ στρέφεται ἐδῶ καὶ ἐκεῖ. Μὲ τὶς ἄλλες αἰσθήσεις ὁ νοῦς πολεμιέται προσωρινά, καὶ ὅταν ἡ αἰτία φύγει ἢ συμβεῖ κάτι ἀντίθετο, φεύγει μαζὶ καὶ διώχνεται καὶ ὁ σχετικὸς πόλεμος. Ὁ πόλεμος ὅμως διαμέσου τῶν ματιῶν εἶναι φοβερὸς καὶ ὅταν εἶναι παρούσα ἡ αἰτία καὶ ὅταν φύγει· ἢ μᾶλλον, ὅταν ἀπουσιάζει ἡ αἰτία περισσότερο βασανίζει τὴν ψυχή, ἀνάβοντας τὴν ἐπιθυμία, παρὰ ὅταν εἶναι παρούσα.
Νὰ τί θέλω νὰ πῶ: Ἄκουσε, γιὰ παράδειγμα, κάποιος μιὰ εὐχάριστη μελωδία ἀπὸ μουσικοὺς καὶ προσπέρασε· ἄκουσε ἔπειτα ἄλλους νὰ μοιρολογοῦν καὶ νὰ ὀδύρονται, καὶ ὁ θρῆνος ἐξουδετέρωσε τὴν εὐχάριστη μελωδία τῶν μουσικῶν. Παρόμοια, γεύτηκε μέλι καὶ ἔπειτα κάτι πικρὸ· καὶ ἡ γλυκύτητα τοῦ μελιοῦ σβήστηκε ἀπὸ τὴν πικράδα ποὺ ἀκλούθησε. Κάτι ἀνάλογο συμβαίνει καὶ μὲ τὴν ὄσφρηση· μύρισε κάποιος μιὰ εὐωδία καὶ στὴ συνέχεια δυσωδία, καὶ ἡ ἀηδία τῆς δυσωδίας ἒδιωξε τὴν εὐχάριστη αἴσθηση τῆς εὐωδίας. Τὸ ἴδιο καὶ μὲ τὴν ἁφή· ἄγγιξε κάποιος νερὸ κρύο καὶ μετὰ ἄγγιξε καὶ βραστό, καὶ ἡ θερμότητα τοῦ ζεστοῦ μετρίασε τὴν προηγούμενη αἴσθηση τοῦ κρύου. Ὁ πόλεμος ὅμως διαμέσου τοῦ ματιοῦ ποὺ στρέφεται ἐδῶ καὶ ἐκεῖ, φλογίζει τὸν νοῦ μὲ τὴν ἐπιθυμία εἴτε εἶναι παρούσα ἡ αἰτία εἴτε ἀπουσιάζει. Καὶ ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλὰ προξενεῖ καὶ φαντασίες στὴν καρδιὰ μὲ αἰσχρὰ ὄνειρα. Γιατί οἱ δαίμονες, βρίσκοντας εἴσοδο μέσῳ τοῦ λογισμοῦ, ζωγραφίζουν τὸν πειρασμὸ στὴ διάνοια καὶ ἀπασχολοῦν ἔτσι τὸν νοῦ, ρίχνοντάς τον στὴν ἡδυπάθεια.
Γι’ αὐτὸ λέει στὴ Γραφή: «Ἡ περιπλάνηση σὲ ἐπιθυμίες διαφθείρει τὸν ἄκακο νοῦ».
Γιατί μὲ τὴν ἥττα τῶν ματιῶν ἀρχίζει ἡ ἁμαρτία, στὴν ὁποία σίγουρα θὰ κατρακυλήσει σιγὰ σιγὰ ὁ νοῦς, ἂν δὲν συνέλθει γρήγορα, καθὼς καὶ ὁ Κύριος διαβεβαίωσε: «Ὅποιος βλέπει μιὰ γυναίκα μὲ πονηρὴ ἐπιθυμία, ἔχει κιόλας διαπράξει μέσα του μοιχεία μὲ αὐτήν». Τὴ μοιχεία αὐτὴν τὴν ξεριζώνει τὸ νὰ ἔχουμε διαρκῶς κάτω τὸ βλέμμα καὶ ἄνω τὴν ψυχή. Σὲ τοῦτο βοηθᾶ καὶ ἡ ἐγκράτεια· γιατί, λέει, ἐκεῖνος ποὺ κυριάρχησε στὴν κοιλιά του, κυριάρχησε καὶ στὸ βλέμμα του. Νὰ ἀποφεύγεις τὰ αἰσχρὰ λόγια, καὶ ἔτσι θὰ ἀποφύγεις τοὺς βρώμικους λογισμούς.
Εὐεργετινὸς, τ. 2 , ἐκδ. Τὸ Περιβόλι τῆς Παναγίας