Λάμπρου Κ. Σκόντζου
θεολόγου – καθηγητοῦ
Ἡ διαμόρφωση τοῦ νέου Ἑλληνισμοῦ δὲν εἶναι ἔργο ἀποκλειστικὰ τῶν λεγομένων «Διαφωτιστῶν», οἱ ὁποῖοι θέλουν νὰ μονοπωλήσουν τὴ διαμόρφωση τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ, ἀλλὰ καὶ τῶν Νεομαρτύρων τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας, οἱ ὁποῖοι ἔδωσαν τὴ ζωή τους γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ τὸ ἀγωνιζόμενο Γένος. Ἡ θυσία τους καὶ τὸ αἷμα τους ἐπέδρασαν ἀσύγκριτα περισσότερο ἀπὸ τὴν «πέννα» τῶν «Διαφωτιστῶν!».
Γιὰ νὰ καταλάβουμε καλύτερα τὸν ὑπέρτατο ρόλο τῶν Νεομαρτύρων στὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ καὶ τὴν προσφορά τους στὸ ἔθνος εἶναι ἀνάγκη νὰ δοῦμε μὲ συντομία τὴ θέση τῶν Μαρτύρων γενικότερα στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ νὰ ἐξετάσουμε τὴν ἔννοια τοῦ Μαρτυρίου.
Μάρτυρας σημαίνει αὐτὸς ποὺ βεβαιώνει τὴν ἀλήθεια. Μαρτυρία εἶναι ἡ βεβαίωση τῆς ἀλήθειας καὶ μαρτύριο οἱ συνέπειες τῆς ἐμμονῆς τοῦ μάρτυρα στὴν ἀλήθεια. Πρῶτος μάρτυρας τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Ἴδιος ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Ὁποῖος, ὡς ἀπεσταλμένος τοῦ Πατρός, ἦρθε στὸν κόσμο νὰ μαρτυρήσει τὴν ἀποκαλυμμένη ἀλήθεια περὶ τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Νὰ διαλύσει τὰ μαῦρα σκοτάδια τοῦ ψεύδους, τῆς εἰδωλολατρίας, τοῦ σκοταδισμοῦ, τῆς δεισιδαιμονίας, τῆς μοιρολατρίας, καὶ ὅλων τῶν μορφῶν τοῦ πνευματικοῦ ξεπεσμοῦ, ποὺ βίωνε ἡ προχριστιανικὴ ἀνθρωπότητα. Ἔτσι «ἡ Χάρις καὶ ἡ ἀλήθεια διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐγένετο» (Ἰωάν.1,17-18). Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Ἴδιος «ἡ ὁδὸς, ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωὴ» (Ἰωάν.14,6). Μπροστὰ στὸν Πιλάτο βεβαίωσε ὁ Ἴδιος πὼς «εἰς τοῦτο γεγέννημαι καὶ εἰς τοῦτο ἐλήλυθα εἰς τὸν κόσμον, ἵνα μαρτυρήσω τῇ ἀληθείᾳ» (Ἰωάν.18,37). Ὁ ἐπὶ τοῦ Γολγοθᾶ ἐπονείδιστος σταυρικός Του θάνατος εἶναι τὸ τεκμήριο τῆς ἀπὸ Θεοῦ ἀποκεκαλυμμένης ὄντως ἀλήθειας τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας καὶ γιὰ τοῦτο ὁ Κύριός μας εἶναι ὁ πρῶτος μάρτυρας τῆς Ἐκκλησίας μας.
Μετὰ τὸν Κύριο πρῶτοι μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας ὑπῆρξαν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι, οἱ ὁποῖοι στάλθηκαν ἀπὸ Ἐκεῖνον νὰ εἶναι μάρτυρες τῆς ἀλήθειάς Του «ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς» (Πράξ.1,8). Ἔγιναν ὄντως οἱ διαπρύσιοι μάρτυρές Του σὲ ὅλον τὸν κόσμο, μεταλαμπαδεύοντας τὸ φῶς Του καὶ τὴ μαρτυρία τῆς μοναδικῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας. Ἡ μαρτυρία τῶν ἁγίων Ἀποστόλων καὶ ὅλων τῶν κατοπινῶν Μαρτύρων τῆς ἀλήθειας τοῦ Θεοῦ εἶχε τρομακτικὲς συνέπειες γιὰ τοὺς ἴδιους. Ὁ Χριστὸς τοὺς εἶχε προειδοποιήσει ὅτι «ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω ὑμᾶς ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων… ἀχθήσεσθε ἕνεκεν ἐμοῦ εἰς μαρτύριον αὐτοῖς καὶ τοῖς ἔθνεσιν» (Ματθ. 10,16). Ἀτέλειωτοι ποταμοὶ αἱμάτων ρέουν ἀπὸ τῆς συστάσεως τῆς Ἐκκλησίας μας ὡς τὰ σήμερα στὰ θεμέλιά Της. Νέφος Μαρτύρων χαρακτηρίζει ἡ Ἐκκλησία μας τὰ πλήθη τῶν μαρτύρων Της, οἱ ὁποῖοι ἔγιναν κατὰ τὸν ἀπόστολο Παῦλο, διὰ τοῦ μαρτυρίου, «σύμφυτοι τῷ ὁμοιώματι τοῦ θανάτου» τοῦ Χριστοῦ (Ρωμ.6,5). Ἑκατομμύρια Χριστιανοὶ στὰ δύο χιλιάδες χρόνια τῆς Ἐκκλησίας μας, ἔδωσαν τὴ μαρτυρία τους γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ τὴν ἐπισφράγισαν μὲ τὸ αἷμα τους. Οἱ μάρτυρες καὶ τὸ μαρτύριο δὲν ἔλειψε ποτὲ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας, διότι ὁ ἀντίδικος διάβολος συνεχίζει νὰ Τὴν πολεμᾶ μὲ τὰ ἐπὶ γῆς ὄργανά του καὶ θὰ τὴν πολεμᾶ ὥς τὴν ἐσχατιὰ τῆς ἱστορίας.
Μία μεγάλη κατηγορία Μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας εἶναι καὶ οἱ Νεομάρτυρες. Ὀνομάζονται Νεομάρτυρες ὅσοι ἔδωσαν τὴ μαρτυρία τους καὶ ἔχυσαν τὸ αἷμα τους γιὰ τὸν Χριστό, γιὰ νὰ ξεχωρίζουν ἀπὸ τοὺς μάρτυρες τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας. Ὁ ὅρος Νεομάρτυρες ἐμφανίστηκε τὴν ἐποχὴ τῆς εἰκονομαχίας, γιὰ νὰ δηλώσει τὸ πλῆθος τῶν Ὀρθοδόξων, οἱ ὁποῖοι εἶχαν δώσει τὸ αἷμα τους γιὰ τὴν ἀλήθεια τῆς Ὀρθοδοξίας κατὰ τὴν ἑκατονταετῆ ἐκείνη ταραγμένη ἐποχή.
Ὅμως στὴ συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας μας Νεομάρτυρες θεωροῦνται ὅλοι ὅσοι μαρτύρησαν κατὰ τὴ μαύρη περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας. Ἡ Ἑλλάδα, ὅπως καὶ ὅλες οἱ ἄλλες Ὀρθόδοξες ὑπόδουλες χῶρες, ἀνέδειξαν πλῆθος Μαρτύρων πλουτίζοντας ἔτσι τὸ Μαρτυρολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας, μὲ ἀντάξιους ἀθλητὲς σὲ σθένος καὶ ἡρωϊσμὸ μὲ τοὺς Μάρτυρες τῶν πρωτοχριστιανικῶν χρόνων. Οἱ ἀλλόθρησκοι Ἀσιάτες βάρβαροι κατακτητές, μὴ ἔχοντας ἴχνος σεβασμοῦ πρὸς τοὺς κατακτημένους Χριστιανούς, ἐνεργοῦσαν πάντοτε μὲ ὁδηγὸ τὸν θρησκευτικό τους φανατισμὸ καὶ τὶς ἐπιταγὲς τῆς σαρίας, δηλαδὴ τοῦ ἰσλαμικοῦ νόμου, ὁ ὁποῖος δὲν ἄφηνε σχεδὸν καθόλου περιθώρια γιὰ θρησκευτικὴ ἀνοχὴ τῶν κατακτημένων.
Γιὰ τὴν ἰσλαμικὴ σαρία καὶ τὸν ἀπίστευτο τουρκικὸ σοβινισμὸ καὶ ρατσισμό, πραγματικὸς ἄνθρωπος θεωροῦνταν μόνον ὁ μουσουλμᾶνος στὸ θρήσκευμα, ὁ ὁποῖος ἐνσάρκωνε ταυτόχρονα τὸν πραγματικὸ πολίτη τῆς «Ὑψηλῆς Πύλης», δηλαδὴ τοῦ Ὀθωμανικοῦ κράτους. Οἱ ὑπόλοιποι, μὴ μουσουλμᾶνοι, κάτοικοι τῆς ἐπικράτειας θεωροῦνταν κατωτέρας ποιότητας ἄνθρωποι, ἀνεκτοὶ ὑπὸ ὅρους, ἀπὸ τὴν ὀθωμανικὴ διοίκηση καὶ τοὺς μουσουλμάνους πολῖτες της. Ἀποκαλοῦνταν γκιαούρηδες, δηλαδὴ ἄπιστοι τοῦ Ἰσλάμ, μισητοὶ τοῦ Ἀλλὰχ καὶ κατὰ συνέπεια μισητοὶ τῶν μουσουλμάνων. Κάθε ἐνέργειά τους ἡ ὁποία μποροῦσε νὰ προσβάλει στὸ ἐλάχιστο τὴ μουσουλμανικὴ πίστη ἐπέσειε φρικτὲς τιμωρίες, διώξεις, καὶ τὸν θάνατο. Τὰ λεγόμενα προνόμια τῶν Ρωμηῶν, ποὺ παραχώρησε ὁ Μωάμεθ ὁ Πορθητὴς στὸν μαρτυρικὸ Πατριάρχη Γεννάδιο ὑπῆρχαν γιὰ νὰ παραβιάζονται ἀπὸ τοὺς Τούρκους καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς δουλείας. Οἱ διάφοροι τοπικοὶ πασᾶδες σὲ ἐλάχιστες περιπτώσεις σεβόντουσαν κάποια ἀπὸ τὰ «προνόμια» τῶν ραγιάδων καὶ κατὰ κανόνα ἐνεργοῦσαν σύμφωνα μὲ τὴ δική τους ἀπάνθρωπη πρόθεση. Οἱ δικαστικὲς κρίσεις τῶν κατήδων σχεδὸν ποτὲ δὲν δικαίωναν Χριστιανούς, ἐκτὸς καὶ ἂν ὁ διωκόμενος γινόταν μουσουλμᾶνος, ὁπότε τοῦ χαρίζονταν ὁποιαδήποτε ποινή, ὅσο μεγάλη καὶ ἂν ἦταν! Ἡ Ἐκκλησία θεωροῦνταν ἀναγκαῖο κακὸ γιὰ τοὺς Τούρκους καὶ ἄρα ἀνεκτὴ ὑπὸ ὅρους. Ἡ Παιδεία, ἡ ὁποία ἔχει ὡς στόχο τὴν φώτιση τῶν μαθητῶν, ὑποβαθμίστηκε καὶ συχνὰ διώχτηκε. Τὴν εἶχε ἀναλάβει ἐξ ὁλοκλήρου ἡ Ἐκκλησία μας καὶ σὲ περιόδους πλήρους ἀπαγόρευσης λειτούργησαν τὰ «Κρυφὰ Σχολειά», κάτι ποὺ ἐρεθίζει ἀφόρητα τούς νεοταξίτες, ἐπειδὴ τὰ δημιούργησε καὶ τὰ λειτούργησε ἡ Ἐκκλησία! Μαῦρο πνευματικὸ σκοτάδι βασίλευε σὲ ὅλη τὴν Αὐτοκρατορία. Ἡ καθημερινὴ ζωὴ δημιουργοῦσε συνεχῶς αἰτίες κατατρεγμοῦ τῶν ὑποδούλων.
Ἡ μουσουλμανικὴ πίστη ἦταν συνδεδεμένη μὲ τὴν «Ὑψηλὴ Πύλη». Ὁ Σουλτᾶνος θεωροῦνταν βεζίρης, δηλαδὴ τοποτηρητὴς τοῦ Ἀλλὰχ καὶ κεφαλὴ τῶν μουσουλμάνων ὑπηκόων. Εἴχαμε δηλαδὴ μία ἀπόλυτη θεοκρατία. Πάνω σὲ αὐτὴ τὴν ἀρχὴ στηρίχτηκε ἡ πρακτική τοῦ ἐξισλαμισμοῦ τῶν Χριστιανῶν ὑπηκόων. Ὅποιος Χριστιανὸς ἀρνοῦνταν τὴν πίστη του στὸν Χριστὸ καὶ ἀσπάζονταν τὸ Ἰσλάμ, αὐτόματα ἀναβαθμίζονταν ὡς ἀνθρώπινη ὑπόσταση, ἐντάσσονταν στοὺς «γνήσιους» ὑπηκόους τοῦ κράτους καὶ ἀπολάμβανε ὅλα τὰ προνόμια ποὺ παρεῖχε ἡ διοίκηση στοὺς μουσουλμάνους. Γιὰ τοῦτο ἑκατομμύρια Χριστιανοὶ ἀναγκάστηκαν νὰ ἀλλαξοπιστήσουν. Χριστιανὸς ἐπίσης ποὺ θὰ ὁμολογοῦσε χάριν ἀστεϊσμοῦ τὴν ἰσλαμικὴ πίστη θεωροῦνταν μουσουλμάνος, καὶ κατὰ συνέπεια, ἂν συνέχιζε νὰ εἶναι Χριστιανός, θανατώνονταν ὡς ἀρνητὴς πιὰ τοῦ Ἰσλάμ. Ἀκόμη καὶ ἁπλῆ ἔνδυση τουρκικῶν ἐνδυμάτων θεωροῦνταν ἐξισλαμισμός! Ὅπως θὰ δοῦμε στὴ συνέχεια, πολλοὶ Νεομάρτυρες θεωρήθηκαν μουσουλμάνοι ἀπὸ ἀστεϊσμὸ καὶ ὅταν αὐτοὶ ἀρνήθηκαν νὰ εἶναι μουσουλμάνοι ὑπέστησαν τὸ μαρτύριο! Ἂν κάποιος μουσουλμᾶνος ἤθελε νὰ ἐκδικηθεῖ κάποιον Χριστιανό, τὸν συκοφαντοῦσε ὅτι εἶχε γίνει μουσουλμᾶνος καὶ ὅτι κατόπιν ἀπαρνήθηκε τὸ Ἰσλάμ. Σὲ αὐτὴν τὴν περίπτωση ὁ ἀτυχὴς Ρωμηὸς εἶχε νὰ ἐπιλέξει: ἢ νὰ γίνει ὄντως μουσουλμᾶνος καὶ φυσικὰ νὰ τουρκέψει, ἢ νὰ ὑποστεῖ μαρτυρικὸ θάνατο! Ἐπίσης πλῆθος Χριστιανῶν εἶχαν ἀσπασθεῖ εἰκονικὰ τὸ Ἰσλάμ, ἐνῷ παρέμειναν κρυφὰ Χριστιανοί, ἀποτελῶντας τὴν τάξη τῶν κρυπτοχριστιανῶν. Ὁλόκληρες περιοχές, μὲ ἐπικεφαλῆς ἀκόμη καὶ κληρικούς, ἐξισλαμίζονταν. Μαζὶ μὲ τὴν πίστη τους στὸν Χριστὸ ἔχαναν καὶ τὴν ἑλληνική τους συνείδηση, διότι ἐδῶ καὶ δύο χιλιετίες ὁ Ἑλληνισμὸς εἶναι ἄρρηκτα δεμένος μὲ τὸν Χριστιανισμό, ὅσο καὶ ἂν αὐτὸ ἐνοχλεῖ πολλοὺς στὶς μέρες μας, αὐτὴ εἶναι ὅμως ἡ ἀλήθεια, ἡ ὁποία πρέπει νὰ λέγεται! Εἶναι ἱστορικὰ βεβαιωμένο πὼς σὲ κάθε περίπτωση ἀτομικοῦ, ἢ συλλογικοῦ ἐξισλαμισμοῦ εἴχαμε ἀπόλυτη τουρκοποίηση, ἔστω καὶ ἂν διατηροῦσαν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα. Ἀπαντᾶμε στοὺς ἀνιστόρητους καὶ στοὺς ἱστορικοὺς παραχαράκτες πὼς ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα ἀπὸ μόνη της, χωρὶς τὴν Ὀρθοδοξία, δὲν ἦταν ἀρκετὸ γιὰ νὰ διατηρήσει τὴν ἑλληνικὴ συνείδηση. Τὸ ἀποδεικνύει ἡ ὕπαρξη ἑλληνόφωνων μουσουλμάνων μὲ τουρκικὴ συνείδηση μέχρι σήμερα, ὅπως λ.χ. τοὺς Τουρκοκρῆτες!
Φωτεινοὶ φάροι καὶ ἰσχυρὲς τροχοπέδες κατὰ αὐτοῦ τοῦ βίαιου τρόπου ἀρνήσεως τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἑλλάδος ὑπῆρξαν οἱ πολυπληθεῖς Νεομάρτυρες, οἱ ὁποῖοι προέταξαν τὰ στήθη τους στὴν ὀθωμανικὴ λαίλαπα, μὲ πρωτεργάτη τὸν μεγάλο Νεομάρτυρα, ἅγιό μας Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό. Οἱ Νεομάρτυρες ἀντιστάθηκαν μὲ σθένος καὶ ἡρωϊσμὸ κατὰ τῶν Ὀθωμανῶν κατακτητῶν καὶ γι᾿ αὐτὸ στέφθηκαν μὲ τὸν τιμημένο στέφανο τοῦ μαρτυρίου. Τὸ μαρτύριό τους ὑπῆρξε ἡ πιὸ ἰσχυρὴ ἀναχαίτιση κατὰ τοῦ ἐξισλαμισμοῦ καὶ τῆς ἀπώλειας τῆς ἐθνικῆς συνειδήσεως τῶν ὑπόδουλων Χριστιανῶν. Σὲ κάθε περίπτωση θανάτωσης Νεομάρτυρα, τὸ ἠθικὸ τῶν ὑποδούλων Χριστιανῶν ἀναπτερώνονταν αἰσθητὰ καὶ οἱ ἐξισλαμισμοὶ ἐξαφανίζονταν γιὰ πολὺ καιρό.
Μελετῶντας τὰ ἱερὰ μαρτυρολόγια, τῶν Νεομαρτύρων καὶ ἰδιαίτερα τὶς ἀπολογίες τους ἐνώπιων τῶν τουρκικῶν ἀρχῶν, διαπιστώνουμε τὸν ἡρωϊσμό τους καὶ τὴ λαχτάρα τους γιὰ τὴν πνευματική, κοινωνικὴ καὶ ἐθνικὴ ἀναγέννηση τοῦ ἔθνους μας. Ὑπῆρξαν οἱ ἄξιοι συνεχιστὲς τῶν μαρτύρων τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας, καθὼς καὶ τῶν διαχρονικῶν ἡρωϊκῶν προγόνων μας, οἱ ὁποῖοι ἤξεραν νὰ πεθαίνουν γιὰ τὰ πιστεύω καὶ τὰ ἰδανικά τους. Γι᾿ αὐτοὺς οἱ κατακτητὲς ἐνσάρκωναν μαζὶ δύο κακά: τὴ θρησκευτικὴ πλάνη τοῦ Ἰσλὰμ καὶ τὴν ἀσιατικὴ βαρβαρότητα καὶ ἀπανθρωπιὰ τῶν τυράννων Ὀθωμανῶν. Τὸ πλῆθος τῶν καλλίνικων Νεομαρτύρων, κληρικῶν καὶ λαϊκῶν, ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, γραμματισμένων καὶ ἀγραμμάτων, πλουσίων καὶ φτωχῶν, ἀκόμα καὶ παιδιῶν, ἔδωσαν τὴ δική τους μαρτυρία γιὰ τὴν ἀλήθεια τῆς ἀμώμητης Ὀρθόδοξης πίστης καὶ τὴν προάσπιση τῆς ἑλληνικῆς συνειδήσεως καὶ ἐλευθερίας. Ὁμολογῶντας Χριστὸ καὶ Ἑλλάδα ἐνώπιον τῶν ἄτεγκτων καὶ σχεδὸν πάντοτε ἀδίκων κριτῶν ὁδηγοῦνταν στὰ φρικτὰ βασανιστήρια καὶ δέχονταν τὸν ἐπερχόμενο θάνατο ὡς ἐπιβεβαίωση τῆς βαθιὰ ριζωμένης πίστης τους ὅτι μόνο γι᾿ αὐτὰ τὰ ἰδανικὰ ἀξίζει νὰ ζεῖ κανεὶς καὶ νὰ τὰ ὑπερασπίζει ἀκόμα καὶ μὲ τὸν θάνατό του. Οἱ Νεομάρτυρες ἔκαμαν τὸ αὐτονόητο γιὰ κάθε γνήσιο Ἕλληνα: τὴν προάσπιση τῶν ἱερῶν καὶ τῶν ὁσίων τῆς φυλῆς του, ἀπὸ καταβολῆς τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Προάσπιζαν «Χριστὸ καὶ Ἑλλάδα», τὶς δύο αὐτὲς ὑπέρτατες ἀξίες, οἱ ὁποῖες ἦταν ἀπαραίτητες γιὰ κάθε Ρωμηό, κατὰ τὸν ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό.
Σύγχρονοι παραχαράκτες τῆς ἱστορίας θέλουν νὰ ὑποβαθμίσουν τὴν προσφορὰ καὶ τὴν ἀξία τῶν Νεομαρτύρων, περιορίζοντας τὴ δράση τους σὲ ἐπίπεδο ἀποκλειστικὰ θρησκευτικό, χωρὶς καμμιὰ ἐθνικὴ προσφορά. Κάποιοι μάλιστα ἀπὸ τοὺς αὐτοὺς ἀγγίζουν τὴν ἔσχατη ἀθλιότητα, διαδίδοντας ὅτι δῆθεν ὁ θάνατός τους ἦταν προϊὸν φανατισμοῦ, θρησκοληψίας καὶ μισαλλοδοξίας. Ὅμως τὰ ἱερὰ Συναξάρια, καὶ τὸ σπουδαιότερο ἡ ἄσβεστη μνήμη τῶν Ἑλλήνων, τοὺς διαψεύδουν οἰκτρά. Βεβαίως προεῖχε ἡ ὁμολογία τῆς πίστεως καὶ ἡ προάσπιση τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ αὐτὴ συνοδεύονταν πάντοτε καὶ ἀπὸ φλογερὴ φιλοπατρία. Οἱ Νεομάρτυρες βίωναν τὶς ἑλληνορθόδοξες ἀρχὲς καὶ τὶς ἀξίες μὲ ἀκρίβεια, οἱ ὁποῖες ὑπῆρχαν καὶ ὑπάρχουν σὲ κάθε ἑλληνικὴ ψυχή, ὡς ὁμαδικὸ ἀσυνείδητο, γιὰ νὰ μιλήσουμε μὲ τὴ γλῶσσα τῆς σύγχρονης ψυχολογίας. Δὲν εἶναι τυχαῖο πὼς οἱ ἀπολογίες τους στὶς τουρκικὲς ἀνακριτικὲς καὶ δικαστικὲς ἀρχὲς ἔχουν μία θαυμαστὴ ὁμοιότητα μεταξύ τους. Ἤτοι: α) ὁμολογία τῆς Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς πίστεως, ὡς τῆς μόνης ἀληθινῆς πίστεως, τὴν ὁποία μᾶς ἀποκάλυψε ὁ ἴδιος ὁ σαρκωμένος Θεός μας, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, β) ἀγάπη γιὰ τὴν Πατρίδα καὶ τὴν ἐλευθερία, μέσα στὴν ὁποία μποροῦν νὰ ζήσουν οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες μὲ ἀξιοπρέπεια καὶ νὰ ἀναδεικνύονται ὡς προσωπικότητες, ὡς θεοειδεῖς ὀντότητες, προορισμένες γιὰ τὴν κατὰ χάριν θέωσή τους, γ) διαμαρτυρία γιὰ τὴν κτηνώδη μεταχείριση τῶν ὑποδούλων Χριστιανῶν.
Δὲν δίσταζαν νὰ καταγγέλλουν στὶς ἀπολογίες τους τὴν τυραννικὴ σκλαβιά, ποὺ ἀσκοῦσαν οἱ βάρβαροι κατακτητὲς στοὺς Ἕλληνες, ὡς ἀπάνθρωπη τακτική, πέρα ἀπὸ κάθε ἔννοια δικαίου καὶ ἀνθρωπισμοῦ. Γνώριζαν πολὺ καλὰ οἱ Νεομάρτυρες πῶς μέσα στὸ μισαλλόδοξο μουσουλμανικὸ Ὀθωμανικὸ κράτος ἦταν ἀδύνατο νὰ πραγματωθεῖ τὸ ἑλληνορθόδοξο ἰδεῶδες καὶ γι᾿ αὐτὸ προάσπιζαν τὴν ἔννοια τῆς πατρίδος. Μόνο μέσα σὲ μία ἐλεύθερη πατρίδα μπορεῖ νὰ προκόψει ὁ ἄνθρωπος καὶ νὰ γίνει ἀξία. Εἶχαν ἐπίσης τὴ βεβαιότητα πὼς ἡ ἀληθινὴ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἡ Ὀρθοδοξία, παρ᾿ ὅλη τὴν καθολικότητά της, σέβεται ἀπόλυτα τὴν ἔννοια τῆς πατρίδας καὶ τῆς φυλετικῆς ἰδιαιτερότητας κάθε λαοῦ. Ἀπὸ τὰ Ἀποστολικὰ χρόνια ὥς τὰ σήμερα ἡ Ὀρθόδοξη ἱεραποστολὴ εἶναι συνυφασμένη μὲ τὸν ἀπόλυτο σεβασμὸ τῶν ἐθνικῶν, πολιτιστικῶν, γλωσσικῶν καὶ λοιπῶν ἰδιαιτεροτήτων τῶν λαῶν. Ὁδηγούμενοι στὸ μαρτύριο οἱ Νεομάρτυρες ὁμολογοῦσαν μαζὶ μὲ τὴ θρησκευτική τους πίστη, καὶ τὴν ἐμμονή τους στὴν ἑλληνικὴ συνείδηση. Τὶς ἀπολογίες τους ἄκουγαν οἱ ὑπόδουλοι Χριστιανοί, ἢ διάβαζαν τὰ ἱερὰ Συναξάριά τους, τὰ ὁποῖα κυκλοφοροῦσαν ὡς μαρτυρολόγια, ἢ προφορικὴ παράδοση, καὶ ἀναθερμαίνονταν ἡ κρυμμένη σπίθα τῆς ἐλευθερίας στὶς ψυχές τους. Ἀναφέρουμε ὡς παράδειγμα τὸ νεομάρτυρα ἅγιο Ζαχαρία, ἐπίσκοπο Κορίνθου, ὁ ὁποῖος μαρτύρησε στὶς 30 Μαρτίου τοῦ 1684. Ὁ δυναμικὸς αὐτὸς Ἱεράρχης εἶχε ἀναπτύξει, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ποιμαντικό του ἔργο, καὶ τεράστια ἐθνικὴ δράση στὴν περιοχή του. Κατηγορήθηκε ὅτι εἶχε μυστικὴ ἀλληλογραφία μὲ δυτικὲς δυνάμεις, προκειμένου νὰ βοηθήσουν τὴν Ἑλλάδα νὰ ἀπελευθερωθεῖ ἀπὸ τὸν ζυγὸ τῶν Ὀθωμανῶν. Συνελήφθη καὶ ἀνακρίθηκε ἀπὸ τὸν τοπικὸ κατή. Τοῦ ζητήθηκε νὰ ἀλλαξοπιστήσει, νὰ σωθεῖ καὶ νὰ λάβει μεγάλα ἀξιώματα. Ἐκεῖνος ἀρνήθηκε ἀγέρωχα, καταγγέλλοντας τὴν ψεύτικη πίστη καὶ τὴν τυραννικὴ ἐξουσία τῶν Τούρκων ὡς ἀπάνθρωπη. Ἀποκεφαλίστηκε ὕστερα ἀπὸ φρικτὰ βασανιστήρια καὶ πρωτοφανεῖς ἐξευτελισμούς. Τὸ μαρτύριό του ἐμψύχωνε γιὰ πολλὰ χρόνια τοὺς Ρωμηούς.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ