Η ελιά, η ορθή επεξεργασία του ελαιοπυρήνα και η παραγωγή ζωοτροφής από αυτόν
Στην ελιά, την σπουδαιότητά της για την ελληνική οικονομία, την αξιοποίηση του ελαιόξυλου, την προφανή αύξηση του Α.Ε.Π. από την αξιοποίηση των παραπροϊόντων της και την επεξεργασία των φύλλων της ελιάς -με ενσίρωση- ώστε να καταστούν άριστη ζωοτροφή έχουμε εκτενώς γράψει σε προηγούμενη ανάρτηση εδώ.
Με το παρόν άρθρο μας θα μελετήσουμε τον πυρήνα της ελιάς (ο οποίος περιέχει 4% λάδι), τι ακριβώς διαδικασία ακολουθείται στα 40 περίπου πυρηνελουργεία της Ελλάδας και τι θα έπρεπε να γίνεται ώστε τα υποπροϊόντα από την επεξεργασία της ελιάς και του πυρήνα της να μεταποιούνται έτσι, ώστε να μεγιστοποιείται η οικονομική τους αξία.
Το θέμα μας θα το προσεγγίσουμε με την βοήθεια του πονήματος του πρώην ιδιοκτήτη και Διευθύνοντος Συμβούλου της ΧΡΩ.ΠΕΙ. κ. Σωτήρη Σοφιανόπουλου (σύντομο βιογραφικό στο τέλος της ανάρτησης εδώ) “Οι “Άγνωστες” πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία“.
Οι επικεφαλίδες έχουν τεθεί ώστε να εξυπηρετούν τον αναγνώστη ενώ οι υπογραμμίσεις και οι επισημάνσεις με bold είναι δικές μας. Επιπλέον παραθέτουμε και σημειώσεις προκειμένου να βοηθήσουμε στην πληρέστερη ανάπτυξη του θέματος. Γράφει λοιπόν ο Σ.Σ.:
Ο πυρήνας της ελιάς και η σωστή επεξεργασία του
“…Ο πυρήνας (που περιέχει περίπου 4% λάδι) με φορτηγά διοχετεύεται σε περίπου 40 πυρηνελουργεία της χώρας και εκεί γίνεται η εκχύλιση (1) του υπολοίπου του λαδιού και βγαίνει το πυρηνέλαιο και το πυρηνόξυλο. Η λέξη πυρηνόξυλο είναι λανθασμένη, διότι αν επρόκειτο περί ξύλου, θα έπρεπε το κουκούτσι της ελιάς να επιπλέει στο νερό, πράγμα που δεν συμβαίνει, όπως θα διαπιστώσουμε, αν το ρίξουμε σε ένα ποτήρι με νερό. Δεν είναι ξύλο, είναι λιγροΐνη, που έχει ειδικό βάρος 1,2 και καθόλου λάδι. Επίσης κακώς εκχυλίζουμε όλον τον πυρήνα και κάνουμε άδικο κόπο.
Τι έπρεπε να κάνουμε αντ’ αυτού; Ο πυρήνας δεν μπορεί να εκχυλισθεί, αν προηγουμένως δεν ξεραθεί. Έτσι λοιπόν το πρώτο πράγμα που κάνει το πυρηνελουργείο είναι να ξεραίνει τον πυρήνα. Αυτή είναι μία αναγκαστική διαδικασία που πρέπει να γίνει ούτως ή άλλως, διότι αλλιώς ο πυρήνας δεν διαχωρίζεται δια της κοκκομετρικής διαδικασίας. Αντί λοιπόν μετά την ξήρανση να διαχωρίζουν τον πυρήνα στα 4 βασικά σημεία του (δηλ. στο φλοιό, το σάρκωμα της ελιάς που εμπεριέχει λάδι, το λιγροϊνικό μέρος, που είναι το κουκούτσι και τον πυρήνα της ελιάς που και αυτός εμπεριέχει λάδι) έπρεπε να διαχωρίζουν τον πυρήνα πρωτίστως στο λιγροϊνικό του μέρος που είναι μεγάλης θερμιδικής αξίας (άνω των 5 χιλιάδων θερμίδων το κιλό) (2) και στο σαρκώδες μέρος και το πυρηνικό μέρος που περιέχουν το λάδι. Και επειδή η διαφορά είναι μεγάλη, θα εκχύλιζε το πυρηνελουργείο μόνο το 25% του πυρήνος και όχι το 100%. Μετά την εκχύλιση το προϊόν που θα παρέμενε, που είναι μέρος του σημερινού πυρηνοξύλου, θα ήταν απ’ ευθείας ζωοτροφή. Το δε λιγροϊνικό μέρος που κατά βάρος είναι τα 3/4, δηλ. το κουκούτσι της ελιάς θα ήταν καύσιμο, όπως είναι δυστυχώς το πυρηνόξυλο σήμερα.
Πυρηνόξυλο μετά την επεξεργασία του πυρήνα της ελιάς
Βέλτιστη αξιοποίηση των μερών του πυρήνα της ελιάς
Γιατί η Ελλάδα δεν έχει προβεί σε αυτούς τους διαχωρισμούς δεν μπορώ να καταλάβω. Διότι αυτοί οι 125.000 τόνοι που θα είναι καθαρή ζωοτροφή, θα επωλούντο προς 30 δρχ. το κιλό (*) (διότι θα περιείχαν πρωτεΐνες περί το 14%, δηλ. το 33% των πρωτεϊνών της σόγιας για την σόγια βλέπε εδώ, εδώ κι εδώ)) αντί των 5 δρχ. περίπου που πωλείται σήμερα. Το δε υπόλοιπο 75%, δηλ. 375.000 τόνοι, επειδή θα είχαν περισσότερες θερμίδες, θα μπορούσαν να συμπιεσθούν (από μία πρέσσα) και να γίνουν μπαστούνια και να καίγονται σαν καύσιμο για τα τζάκια με πολύ μεγαλύτερη βέβαια τιμή απ’ αυτήν όπου πωλείται το πυρηνόξυλο σήμερα.
(*) Το βιβλίο του Σ.Σ. εκδόθηκε το 2003. Ωστόσο, κάποια από τα κείμενά του είχαν γραφεί νωρίτερα γι’ αυτό και η αποτίμηση είναι σε δρχ. Αν υπολογίσουμε ότι το σπασμένο καλαμπόκι ως ζωοτροφή –με λιγότερες μάλιστα πρωτεΐνες από αυτή του παραγώγου του πυρήνος της ελιάς- πωλείται σήμερα λιανική περί τα 0,30 ευρώ/ κιλό, η τιμή της ζωοτροφής που προέρχεται μετά την εκχύλιση του πυρήνος της ελιάς πρέπει να ανέρχεται περί τα 0,35-0,40 ευρώ/κιλό.
Σχέδιο κλιβάνου ξήρανσης ελαιοπυρήνα (βλέπε εδώ)
Σημειώσεις:
Σημείωση 1: Εκχύλιση νοείται σαν τη διαδικασία όπου μεταφέρεται μια ουσία από μια φάση όπου βρίσκεται είτε υπό μορφήν διαλύματος είτε διασποράς, σε μια υγρή φάση. Με την τεχνική της εκχύλισης η απομόνωση μιας ουσίας από ένα μίγμα γίνεται με τη στενή επαφή του με ένα διαλυτικό μέσο το οποίο την διαλύει εκλεκτικά. Το αρχικό μίγμα μπορεί να είναι ένα στερεό ή υγρό φυσικό υλικό ή ένα ακατέργαστο μίγμα μιας αντίδρασης. Ανάλογα με την περίπτωση εφαρμόζεται και διαφορετική τεχνική.
Σημείωση 2: Όπως διαβάσατε το λιγροϊνικό μέρος του πυρήνα της ελιάς είναι υψηλής θερμιδικής αξίας ήτοι -όπως γράφει ο Σ. Σ.- άνω των 5.000 θερμίδων το κιλό. Σημειώνουμε -όπως μπορεί να διαβάσει αναλυτικότερα ο αναγνώστης στην σχετική αρχική μας ανάρτηση εδώ ότι η θερμιδική αξία του ελαιόξυλου ανά κιλό ανέρχεται στις 3.500 θερμίδες. Υπολογίζοντας λοιπόν ότι ένα δένδρο ελιάς μάς δίνει 30 κιλά ξύλου (ετησίως από το κλάδεμα) και ότι η Ελλάδα διαθέτει τουλάχιστον 250.000.000 ελαιόδενδρα έχουμε 7,5 δις κιλά ελαιόξυλου και με 3.500 θερμίδες το κιλό έχουμε 26.250 δις θερμίδες. Αν ο ανωτέρω αριθμός διαιρεθεί με 1.570.000 θερμίδες (δηλαδή οι θερμίδες που περιέχει ένα βαρέλι πετρελαίου των 157 λίτρων) έχουμε 16.719.745 περίπου βαρέλια πετρελαίου που είναι το 17% των αναγκών της χώρας μας σε πετρέλαιο.
Εκχυλιστήριο πυρήνος ελιάς
Αυτό λοιπόν που προτείνει ο Σ.Σ. είναι: μετά την ξήρανση να γίνεται διαχωρισμός στο λιγροϊνικό μέρος (υψηλής θερμιδικής αξίας) και στο σαρκώδες και πυρηνικό μέρος (που περιέχουν το λάδι). Κατόπιν το πυρηνελουργείο θα έπρεπε να εκχυλίζει μόνον το 25% του πυρήνος από το οποίο θα εξαγόταν απευθείας άριστη ποιότητας ζωοτροφή [σχετικά με το ζήτημα των ζωοτροφών και το στρατηγικό τους ρόλο για την επίτευξη μιας Ελληνικής οικονομίας ανεξάρτητης και αυτάρκης (βλέπε εδώ)]. Βάσει λοιπόν των στοιχείων που μάς δίνει ο Σ.Σ., αυτοί οι 125.000 τόνοι καθαρής ζωοτροφής θα μπορούσαν να προωθηθούν στην αγορά προς 0,30-0,35 ευρώ/κιλό (όση είναι –περίπου- η τιμή του τριφυλλιού σήμερα λιανική).
Το δε υπόλοιπο 75% ήτοι 375.000 τόνοι, επειδή είναι υψηλής θερμιδικής αξίας θα μπορούν να πωληθούν ως καύσιμο σε πολύ μεγαλύτερη τιμή από αυτή του πυρηνόξυλου.
Σημείωση 3: Σε μικρή έρευνα που κάναμε στο διαδίκτυο εντοπίσαμε τα ακόλουθα που μπορούν ίσως να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση του θέματος από τον αναγνώστη:
-στο εξής ενδιαφέρον site του Αρ. Στροφύλα (βλέπε εδώ), ο οποίος ειδικεύεται σε θέματα εγκαταστάσεων επεξεργασίας πυρηνόξυλου και μελέτης του πυρηνόξυλου ως καύσιμο κλπ, δεν συναντήσαμε τον τρόπο επεξεργασίας που προτείνει ο Σ.Σοφιανόπουλος. Αυτό μπορεί να σημαίνει (με επιφύλαξη πάντα διότι δεν έχουμε πλήρη πληροφόρηση) ότι ακόμη και σήμερα τα πυρηνελουργεία -με βασική ευθύνη του ελληνικού κράτους- δεν έχουν ενημερωθεί για τις επιπλέον δυνατότητες που προσφέρουν τόσο τα παραπροϊόντα της ελιάς όσο και την προστιθέμενη αξία αυτών και το ρόλο τους στην ελληνική οικονομία.
-έχουν αναπτυχθεί πολλές βιοτεχνίες-βιομηχανίες που επεξεργάζονται τα παραπροϊόντα του πυρήνα της ελιάς και προσφέρουν στον καταναλωτή: α. κουκούτσι πυρηνόξυλου χωρίς την σκόνη και ψύχα β. pellet ελιάς από ελαιοπυρήνα γ. βιομάζα ελιάς προς καύση
Κουκούτσι πυρηνόξυλου χωρίς τη σκόνη και ψύχα (βλέπε εδώ)
-η βιομάζα ελιάς προέρχεται από την επεξεργασία του ελαιοπυρήνα (πυρηνόξυλο) ώστε τελικά να μείνει μόνο το ξύλο δίνοντας ένα οικολογικό βιοκαύσιμο με υψηλή θερμική αξία, χαμηλή τέφρα και οσμή. Μετά την επεξεργασία του πυρηνόξυλου μένει η βιομάζα και το ελαιάλευρο. Η βιομάζα ελιάς έχει μικρότερο ποσοστό τέφρας από το πυρηνόξυλο (<1%) καθώς και μικρότερη υγρασία (<10%). Σαν καύσιμη ύλη δε είναι πολύ φθηνότερη από το πετρέλαιο, το υγραέριο και το πέλλετ ξύλου.
Πέλλετ ελιάς 2,5 cm με θερμογόνο δύναμη 4.500 Kcal/Kgr
Κι επειδή ο λόγος περί ελιάς, παραθέτουμε την κάτωθι είδηση από τις αλύτρωτες Πατρίδες της Μικράς Ασίας. Η είδηση εδώ την οποία υπογράφει ο Σ. Καλεντερίδης.
‘’ Σαν να ξερίζωσαν την ελληνική ψυχή από τη γη της Μικρασίας…
Από την κλασική περίοδο κατοικούνταν από Έλληνες και ονομαζόταν Πελοπία. Ο ένδοξος στρατηγός του Μεγαλεξάνδρου, Σέλευκος Νικάτωρ, ιδρυτής της Δυναστείας των Σελευκιδών, την μετονόμασε σε Θυάτειρα προς τιμήν της κόρης του που γεννήθηκε εκεί.
Όταν την κατέλαβαν οι Τούρκοι την μετονόμασαν σε Άκχισαρ, από το οποίο προέρχεται το Αξάριον των Ελλήνων.
Μέχρι το 1923 στην πόλη και την περιοχή κατοικούσαν Έλληνες, από τους βασικούς καλλιεργητές της ελιάς, την οποία ελάχιστοι μουσουλμάνοι συνήθιζαν να καλλιεργούν.
Σήμερα το Αξάριον αποτελεί πρωτεύουσα επαρχίας του νομού Μαγνησίας, από το έδαφος της οποίας διέρχεται ο υπό κατασκευή σύγχρονος αυτοκινητόδρομος Σμύρνης-Κωνσταντινούπολης, για τη διάνοιξη του οποίου αποφασίστηκε το ξερίζωμα 50.000 αιωνόβιων ελαιόδεντρων, τα οποία ήταν σπαρμένα και φροντισμένα από ελληνικά χέρια.
Κομμένα ελαιόδενδρα στο Αξάριον της Μικράς Ασίας φυτεμένα από Ελληνικά χέρια προ δεκάδων και εκατοντάδων ετών
Με βάση την απόφαση της τοπικής Διεύθυνσης Γεωργίας, ορισμένα από τα δένδρα αυτά ξεριζώθηκαν για να ξαναφυτευτούν σε άλλες περιοχές, και τα πιο παλιά κόπηκαν για να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμη ύλη. Πάντως κάποιες ρίζες, η ηλικία των οποίων ξεπερνούσε τα χίλια χρόνια, πολύ πριν εμφανιστούν οι Τούρκοι στη Μικρά Ασία, ξεριζώθηκαν και ξαναφυτεύτηκαν σε πολυτελή ξενοδοχεία και επαύλεις της Αττάλειας και άλλων τουριστικών περιοχών.
Βλέποντας κανείς αυτό το έγκλημα, δίκαια λέει «ξεριζώθηκε η ελληνική ψυχή της Μικρασίας»!
Για την Ενωμένη Ρωμηοσύνη
Αντώνης Καλόγηρος
Εκπαιδευτικός-οικονομολόγος