Σήμερα, ἀγαπητοί μου, εἶνε Κυριακὴ τῶν Πατέρων. Γιατί ὀνομάζεται ἔτσι ἡ Κυριακὴ αὐτή; Σ᾿ αὐτὸ θ᾽ ἀπαντήσουμε μὲ ἁπλᾶ λόγια.
* * *
Ὑπάρχουν δυὸ εἴδη – δύο κατηγορίες πατέρων· οἱ φυσικοὶ καὶ οἱ πνευματικοί.
● Ἡ πρώτη κατηγορία, οἱ φυσικοὶ πατέρες. Ἕνας ἄντρας παντρεύεται μιὰ γυναῖκα, δημιουργεῖται οἰκογένεια, καὶ σύμφωνα μὲ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ φέρνουν παιδιὰ στὸν κόσμο. Ἀρκεῖ αὐτό; Αὐτὸ εἶνε τὸ λιγώτερο, τὸ μικρότερο. Σὲ ὅλη τὴ βιολογικὴ κλίμακα τὰ ὄντα γεννοῦν ἄλλα ὄντα· αὐτὸ εἶνε ἕνας νόμος φυσικὸς παγκόσμιος. Δὲν ἀρκεῖ ὅμως αὐτό. Τὸ νὰ γεννήσῃς παιδὶ εἶνε εὔκολο· κάτι ἄλλο, κάτι ἐπὶ πλέον ζητεῖται.
Τὸ παιδὶ ποὺ γεννήθηκε δὲν εἶνε σκυλάκι ἢ γατάκι· εἶνε κάτι πολὺ μεγάλο καὶ ὑψηλό. Δὲν ἔχει ἀνάγκη μόνο νὰ τὸ ταΐζῃς, ὅπως ταΐζεις τὸ ἄλογο ἢ τὴν ἀγελάδα· ὄχι δά. Τὸ παιδὶ εἶνε σὰν τὸ χωράφι. Ὅπως τὸ χωράφι τὸ καλλιεργεῖς (τὸ σκάβεις, τὸ καθαρίζεις ἀπὸ τ᾽ ἀγκάθια καὶ σπέρνεις ἐκλεκτὸ σπόρο γιὰ νὰ πάρῃς καρπό), ἔτσι καὶ τὸ παιδὶ αὐτό, ποὺ τώρα εἶνε στὰ χέρια σου, πρέπει νὰ τὸ προσέξῃς ἰδιαιτέρως· γιατὶ τὸ παιδὶ αὐτὸ μπορεῖ νὰ γίνῃ ἕνας ἅγιος ἢ ἕνας κακοῦργος.
Λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος· Θὰ σὲ ὀνομάσω πατέρα ὄχι ὅταν γεννήσῃς ἁπλῶς παιδί, ἀλλ᾽ ὅταν τὸ παιδὶ αὐτὸ τὸ ἀναθρέψῃς σωστά. Ὄχι τὸ γεννᾶν, ἀλλὰ τὸ ἀνατρέφειν κάνει – ἀναδεικνύει τὸν πατέρα· «Οὐ τὸ σπεῖραι ποιεῖ πατέρα μόνον, ἀλλὰ τὸ παιδεῦσαι καλῶς· οὐδὲ τὸ κυῆσαι μητέρα ἐργάζεται, ἀλλὰ τὸ θρέψαι καλῶς» (Εἰς Ἄνν. λόγ. Ι, γ΄· P.G. 54,636).
Οἱ πρῶτες λέξεις ποὺ πρέπει νὰ μάθῃ ἡ μάνα στὸ παιδί, εἶνε Θεὸς καὶ Χριστός.
Ξυπνάει τὸ παιδί; μάθε το νὰ κάνῃ προσευχὴ μπροστὰ στὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Κάθεται τὸ μεσημέρι στὸ τραπέζι; δίδαξέ το, προτοῦ ν᾽ ἀγγίξῃ φαγητό, νὰ παρακαλέσῃ τὸ Θεό. Ἔρχεται Κυριακή, χτυπάει ἡ καμπάνα; πάρε τὸ παιδάκι σου ἀπ᾽ τὸ χέρι, νὰ τὸ φέρῃς στὴν ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μας. Βραδιάζει, νυχτώνει; γονάτισε μαζί του μπρὸς στὰ εἰκονίσματα κάτω ἀπ᾽ τὸ φῶς τοῦ καντηλιοῦ γιὰ τὸ ἀπόδειπνο. Στὸν Πόντο καὶ στὴ Μικρὰ Ἀσία, τὰ εὐλογημένα χρόνια, κάθε βράδυ ὅλοι μαζί, προτοῦ νὰ κοιμηθοῦν προσεύχονταν.
Ἐδῶ μοῦ ᾽ρχεται νὰ κλάψω. Δεῖξτε μου στὸν κύκλο σας μιὰ οἰκογένεια ὅπου πατέρας-μάνα-παιδιὰ κάνουν μαζὶ προσευχή. Τίποτα! Ἔτσι, σὰν τὰ ζῷα, τρῶνε καὶ πέφτουν γιὰ ὕπνο, χωρὶς ἄλλον ὑψηλότερο προσανατολισμὸ στὸν κόσμο αὐτόν. Σταμάτησε πιὰ ἡ προσευχὴ τοῦ Χριστοῦ μας μέσα στὰ σπίτια καὶ τὶς οἰκογένειες, ποὺ ἄλλοτε ἔλεγαν ἐκεῖνο τό·
«Πέφτω, κάνω τὸ σταυρό μου
κι ἄγγελο ἔχω στὸ πλευρό μου».
Ἔρχεται Τετάρτη, Παρασκευή, σαρακοστή; τὸ παιδὶ νὰ νηστέψῃ, δὲν παθαίνει τίποτα. Τώρα τί συμβαίνει· παιδιὰ σὲ μεγάλες πόλεις παρουσιάζουν καρδιακὰ νοσήματα καὶ τὰ στέλνουν στὴν Ἀμερικὴ νὰ θεραπευθοῦν. Γιατί συμβαίνει αὐτό; Λένε οἱ γιατροί, ὄχι ἐγώ, ὅτι αὐτὸ ὀφείλεται στὸ πολὺ φαΐ. Στὰ παλιὰ τὰ χρόνια οἱ οἰκογένειες εἶχαν πολλὰ παιδιὰ καὶ φτώχεια· ἡ μάνα σταύρωνε τὸ καρβέλι, ἔκοβε καὶ μοίραζε τὸ ψωμὶ ὅπως ὁ παπᾶς τὸ ἀντίδωρο· τὰ παιδιὰ ἔτρωγαν τὸ καλαμποκήσιο ψωμὶ κι αὐτὸ γινόταν βούτυρο. Τώρα; κάθε μέρα κρέας· καὶ Τετάρτη, καὶ Παρασκευή, καὶ Μεγάλη ᾿Βδομάδα. Τὰ κάνουν τὰ παιδιὰ μπουλούκους, σὰν τὰ γουρουνόπουλα, καὶ παθαίνει ἡ καρδιά τους. Παιδὶ ποὺ νηστεύει καὶ τηρεῖ τὰ πάτρια δὲν παθαίνει τέτοιο πρᾶγμα.
Λοιπόν, προσευχὴ δὲν γίνεται, νηστεῖες δὲν κρατοῦν, ἐκκλησία δὲν πατοῦν. Τὸ ἀποτέλεσμα· τὰ παιδιὰ ἔχουν ἀγριέψει. Τώρα, βλέπεις, ὑπάρχει καὶ κάτι ἄλλο. ῾Ρώτησα ἕνα παιδάκι στὴ Φλώρινα· –Πῶς περνᾷς τὴν ἡμέρα; –Μιὰ ὥρα διαβάζω, δυὸ ὧρες παίζω, καὶ πέντε ὧρες βλέπω τηλεόρασι. Εἶπε ἕνας ἅγιος, ὅτι ὁ διάβολος στὰ τέλη τῆς ἀνθρωπότητος θὰ κάνῃ πολλὰ περίεργα πράγματα· θὰ δέσῃ τὸν κόσμο μὲ μιὰ κλωστή (τὰ τηλέφωνα), καὶ θὰ φέρῃ ἕνα κουτὶ ποὺ θὰ τρελάνῃ τὴν ἀνθρωπότητα (ἡ τηλεόρασι). Καὶ νά, τρέλανε τὸν κόσμο. Στὴν Ἀθήνα ἕνα παιδάκι κάηκε ἀπὸ τὴν τηλεόρασι. Καὶ στὴν Πτολεμαΐδα ἕνα ἄλλο παιδάκι εὐλογημένο, ὁ Γιῶργος, βλέποντας τηλεόρασι θέλησε νὰ μιμηθῇ τοὺς ἥρωες τῆς ὀθόνης, καὶ τί ἔπαθε· πῆγε μέσα σὲ μιὰ ἀποθήκη, κρεμάστηκε ἀπὸ ἕνα καλῴδιο καὶ πνίγηκε! Πήγαμε στὸ χωριό του καὶ μὲ θρήνους τὸ κηδεύσαμε. Λοιπὸν τί θὰ γίνῃ; Τὸ εἶπα, τὸ φώναξα. Τὸ κάνετε; Δὲν τὸ κάνετε. Παντοῦ τὸ φωνάζω· «Κλεῖστε τὶς τηλεοράσεις»! διῶξτε ἀπὸ τὰ σπίτια τὰ δαιμόνια· ὅποιος ἔχει τηλεόρασι, φιλοξενεῖ δαιμόνια μέσ᾿ στὸ σπίτι. Κ᾽ ἔχουμε τὴ χειρότερη τηλεόρασι στὸν κόσμο. Ἔτσι τὰ παιδιὰ εἶνε παιδιὰ τῆς τηλεοράσεως· καὶ δὲν θὰ ἔχουν προκοπή.
● Ἀλλ᾿ ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς φυσικοὺς πατέρες ὑπάρχουν καὶ οἱ πνευματικοὶ πατέρες. Ποιοί εἶν᾽ αὐτοί; Αὐτοὶ συχνὰ μένουν ἄγαμοι, δὲν κάνουν γάμο καὶ δὲν ἔχουν φυσικὰ παιδιά· ἔχουν ὅμως πνευματικὰ παιδιά. Εἶνε οἱ πρωτοπόροι τῆς παιδείας, οἱ θεμελιωταὶ τῆς φιλοσοφίας, οἱ καλλιεργηταὶ τοῦ πολιτισμοῦ, οἱ διδάσκαλοι τῆς πίστεως. Ἔτσι μιλᾶμε γιὰ πατέρα τῆς ποιήσεως (τὸν Ὅμηρο), πατέρα τῆς ἱστορίας (τὸν Θουκυδίδη), πατέρα τῆς μηχανικῆς (τὸν Ἀρχιμήδη), κ.λπ.. Τί κάνουν δηλαδὴ αὐτοί; ἐρευνοῦν, διακρίνουν, ἀνακαλύπτουν, ἐξημερώνουν, ἐκπαιδεύουν, καταρτίζουν, ἐφοδιάζουν μὲ χρήσιμες γνώσεις, φωτίζουν τὸ νοῦ, μορφώνουν τὸν χαρακτῆρα, διδάσκουν, κατηχοῦν, κηρύττουν τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ· τρέχουν, κινοῦνται, περιοδεύουν στὴν περιοχὴ τῆς εἰδικότητός τους ἢ στὴν ἐπαρχία ποὺ τάχθηκαν. Προσπαθοῦν νὰ διδάξουν τὸν κόσμο.
Ἀπὸ ὅλους αὐτούς, ἐρχόμενοι τώρα στὸ δικό μας ἀντικείμενο, μιλᾶμε γιὰ τοὺς ἁγίους πατέρας τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ σήμερα ἑορτάζουμε τριακόσους δεκαοκτὼ (318) ἁγίους πατέρες, αὐτοὺς ποὺ συγκρότησαν τὴν Πρώτη (Α΄) Οἰκουμενικὴ Σύνοδο. Ποιοί εἶνε αὐτοί;
Τὸ 325 μ.Χ. τοὺς συνεκάλεσε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος στὴ Νίκαια τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ ἐκεῖ ἔκαναν τὴν Πρώτη (Α΄) Οἰκουμενικὴ Σύνοδο. Αὐτὴ ἐξέτασε τὴν αἵρεσι τοῦ Ἀρείου, ὁ ὁποῖος ἔλεγε τὸ βλάσφημο λόγο, ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν εἶνε Θεός. Τὸν καταδίκασε, τὸν καθαίρεσε, καὶ συνέταξε ὅλο σχεδὸν τὸ «Πιστεύω», τὸ Σύμβολο τῆς πίστεως ποὺ ἀκοῦμε καὶ ὁμολογοῦμε σὲ κάθε θεία λειτουργία. Οἱ πατέρες αὐτοὶ στερέωσαν τὰ θεμέλια τῆς πίστεώς μας. Μεταξὺ αὐτῶν ἦταν καὶ θαυματουργοὶ ὅπως ὁ ἅγιος Σπυρίδων (ποὺ ἔδειξε μὲ θαῦμα ὅτι ὁ Θεός μας εἶνε ἡ ἁγία Τριάς· Πατήρ, Υἱὸς καὶ ἅγιο Πνεῦμα), ὁ ἅγιος Νικόλαος, ὁ ἅγιος Ἀχίλλιος καὶ ἄλλοι ἅγιοι. Στὴ Σύνοδο αὐτὴ ἔλαμψε πρὸ παντός, ὡς ἀστέρι πρώτου μέγεθος, ὁ μέγας Ἀθανάσιος.
Ἀπὸ τότε πέρασαν –μετρῆστε– χίλια ἑπτακόσα (1700) χρόνια. Μέσα σ᾽ αὐτὰ ἡ πίστι μας δὲν ἔπαυσε νὰ πολεμῆται, ἀλλὰ καὶ νὰ νικᾷ. Τώρα, στὶς δικές μας ἡμέρες, ἐμεῖς κινδυνεύουμε ἀπὸ ὑλιστικὲς θεωρίες καὶ συγγράμματα ἀθεΐας καὶ ἀπιστίας, ποὺ ζητοῦν νὰ ξερριζώσουν τὴν πίστι τῶν γονέων καὶ τῶν προγόνων μας· ἀπὸ χυδαῖες ταινίες καὶ ἔντυπα ποὺ πασχίζουν νὰ ἐκφαυλίσουν τὴν σωφροσύνη καὶ τὴν εὐπρέπεια τοῦ βίου· ἀπὸ τὴν τηλεόρασι ποὺ κάνει ἀνοιχτὸ πόλεμο ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας· κινδυνεύουμε ἀκόμα καὶ ἀπὸ αἱρέσεις, ὅπως οἱ λεγόμενοι «μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ» ποὺ τέτοιον καιρὸ σκορπίζονται παντοῦ, διαστρέφουν τὴν ἀλήθεια τῆς Γραφῆς καὶ διαβάλλουν τὴν Θεότητα τοῦ Χριστοῦ.
* * *
Ἐσεῖς, ὅσοι μάλιστα κατάγεστε ἀπὸ πρόσφυγες, νὰ θυμᾶστε τοὺς προγόνους σας. Ἐκεῖνοι στὴ Μικρὰ Ἀσία, τετρακόσα χρόνια κάτω ἀπὸ τὸ μαχαίρι τοῦ Τούρκου, δὲν ἀλλαξοπίστησαν, ἔμειναν ἀκλόνητοι στὴν πίστι τῶν πατέρων τους. Ἦρθαν κατόπιν ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα τὸ 1922, γυμνοὶ καὶ ξυπόλητοι, γιατὶ δὲν ἤθελαν ν᾿ ἀρνηθοῦν τὴν πίστι τους (ὑπῆρξαν μερικοὶ ποὺ τὴν ἀρνήθηκαν, ἔγιναν Τοῦρκοι καὶ ζοῦν τώρα ἔτσι ἐκεῖ).
Αὐτὴ λοιπὸν τὴν πίστι, ποὺ σᾶς παρέδωσαν οἱ πατέρες σας ἐπὶ γενεὲς γενεῶν, νὰ τὴν κρατήσετε σφιχτά. Νὰ μὴν ὑπάρχῃ μεταξύ σας κανένας βλάσφημος, κανένας ἄθεος, κανένας αἱρετικός. Ὅταν χτυπάῃ ἡ καμπάνα, νὰ μαζεύεστε ὅλοι στὴν ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Νά ᾽χετε ἀγάπη καὶ ὁμόνοια μεταξύ σας. Νὰ εἶστε μιὰ οἰκογένεια. Μὴ χωριστῆτε σὲ κόμματα. Πάνω ἀπὸ κόμματα καὶ ἀρχηγοὺς κομμάτων, πάνω ἀπὸ τὰ ἀνθρώπινα, εἶνε ἕνας καὶ μόνο, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ποὺ ἑνώνει τὸν κόσμο Ὁ Χριστὸς μὲ τὴν Ἐκκλησία του ἑνώνει, ὁ σατανᾶς χωρίζει.
Ἑνωμένοι, ἀγαπημένοι, πιστοί! Γιατὶ ἔρχονται στὸν κόσμο τρομερὲς ἡμέρες. Ὅπως λένε τὰ ἅγια βιβλία, θὰ ἔρθουν πολὺ φοβερὲς ἡμέρες καὶ ἐδῶ στὴν πατρίδα μας καὶ παντοῦ, καὶ πρέπει νὰ ἔχετε ἀγάπη ἀναμεταξύ σας, σὰν ἀδέρφια. Καὶ νὰ ἐξομολογῆστε, νὰ κοινωνῆτε τὰ ἄχραντα μυστήρια. Οἱ γυναῖκες ν᾿ ἀγαποῦν τοὺς ἄντρες των, οἱ ἄντρες ν᾿ ἀγαποῦν τὶς γυναῖκες των, τὰ παιδιὰ τοὺς γονεῖς. Ὅλοι ν᾽ ἀγαποῦμε τὴν πατρίδα. Καὶ πάνω ἀπ᾿ ὅλα νὰ ἀγαποῦμε τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν.
Σᾶς εὐλογῶ. Νὰ ζῆτε σὰν ἀδέρφια, καὶ κανένας σατανᾶς νὰ μὴ μπορῇ νὰ σᾶς χωρίσῃ. Ὅλοι νὰ λέτε μεταξύ σας τὴν καλημέρα καὶ τὴν καλησπέρα, νὰ μὴν ὑπάρχουν ἔχθρες, ἀλλὰ νὰ εἶστε πάντοτε ἑνωμένοι μὲ τὸ Χριστὸ στὴν Ἐκκλησία μας. Τότε ὁ Κύριος θὰ εἶνε μαζί σας, θὰ εὐλογῇ τὴ ζωὴ καὶ τὶς ἐργασίες σας, θὰ εὐλογῇ τὴν οἰκογένειά σας, τοὺς συζύγους καὶ τὰ παιδιά σας.
Νὰ ζήσετε ἐδῶ ἀγαπημένοι. Καὶ ὅταν ἔρθῃ ἡ ὥρα τοῦ θανάτου, νὰ πᾶτε ἐκεῖ ποὺ εἶνε οἱ γονεῖς καὶ οἱ προπάτορες, οἱ ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι, γιὰ νὰ εὐφραίνεστε αἰωνίως· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Κοιμήσεως Θεοτόκου Κομνηνῶν – Ἑορδαίας τὴν 30-5-1982, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 21-5-2024.
https://www.augoustinos-kantiotis.gr