ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ*

2 Αυγούστου 2013 σε ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ

Λιάου Δημητρίου

Γεωπόνου

Οἱ  ἐ­πι­στῆ­μες ποὺ ἔ­χουν σχέ­ση μὲ τὸν πρω­το­γε­νῆ το­μέ­α, τὰ τε­λευ­ταῖ­α ἑ­ξήν­τα χρό­νια, ἔ­χουν ση­μει­ώ­σει με­γά­λες προ­ό­δους, ὅ­πως ἡ χη­μεί­α (λι­πά­σμα­τα-φάρ­μα­κα), ἡ βι­ο­λο­γί­α, ἡ μη­χα­νο­λο­γί­α-ἠ­λε­κτρο­λο­γί­α-ἠ­λε­κτρο­νι­κὴ. Ὡς ἀ­πο­τέ­λε­σμα εἴ­χα­με:

α. Νέ­ες ποι­κι­λί­ες, πιὸ πα­ρα­γω­γι­κές, πιὸ ἀν­θε­κτι­κὲς (πλά­για­σμα) καὶ πε­ρισ­σό­τε­ρο εὐ­αί­σθη­τες στὶς δι­ά­φο­ρες ἀ­σθέ­νει­ες.

β. Πα­ρα­γω­γὴ λι­πα­σμά­των, μὲ συν­δυα­σμὸ λι­παν­τι­κῶν στοι­χεί­ων, μὲ μι­κρό­τε­ρο κό­στος.

γ. Ἡ Βι­ο­τε­χνο­λο­γί­α μᾶς δί­νει τὴν δυ­να­τό­τη­τα νὰ πα­ρά­γου­με ὠ­φέ­λι­μα ἔν­το­μα καὶ πα­ρά­σι­τα, τὰ ὁ­ποῖ­α συμ­βάλ­λουν στὴν πα­ρα­γω­γὴ κα­θα­ρῶν βι­ο­λο­γι­κῶν προ­ϊ­όν­των.

δ. Ἡ μη­χα­νο­λο­γί­α καὶ ὁ ἠ­λε­κτρι­σμὸς μᾶς δί­νουν τὴν δυ­να­τό­τη­τα νὰ ἐκ­μη­χα­νί­σου­με σχε­δὸν ὅ­λους το­ύς κλά­δους τοῦ πρω­το­γε­νοῦς το­μέα­.

ε. Τέ­λος ἡ ἠ­λε­κτρο­νι­κὴ δί­νει τὴν εὐ­και­ρί­α γιὰ πλη­ρο­φό­ρι­ση καὶ γνώ­ση ἄ­με­σα. Ἄλ­λο­τε χρει­ά­ζον­ταν χρό­νια γιὰ νὰ με­τα­φερ­θεῖ ἡ γνώ­ση ἀ­πὸ τὰ κέν­τρα ἔ­ρευ­νας. Σή­με­ρα ὅ­λα τὰ πα­νε­πι­στή­μια πα­ρα­κο­λου­θοῦν ὅ­λα τὰ προ­γράμ­μα­τα ἔ­ρευ­νας, κα­θὼς καὶ ὅ­λες τὶς πλη­ρο­φο­ρί­ες, σχε­τι­κὲς μὲ τὴν πα­ρα­γω­γὴ ὅ­λου τοῦ πλα­νή­τη, ἀλ­λὰ καὶ τὶς δι­ά­φο­ρες κα­τα­στρο­φές.                                                                                                                                              

Ὅ­λα τὰ πα­ρα­πά­νω ἔ­χουν δη­μι­ουρ­γή­σει νέ­ες συν­θῆ­κες πα­ρα­γω­γῆς καὶ ἐμ­πο­ρί­ας, ἀ­φοῦ ὁ πα­ρα­γω­γὸς μπο­ρεῖ νὰ πα­ρά­γει με­γά­λες πο­σό­τη­τες προ­ϊ­όν­των ἐ­πώ­νυ­μα καὶ νὰ τὰ στείλει σὲ μα­κρυ­νὲς ἀ­πο­στά­σεις, για­τί οἱ ἀ­πο­στά­σεις ἔ­χουν ἐκ­μη­δε­νι­σθεῖ, σχε­δόν, ἀλ­λὰ καὶ ὁ προ­στα­τευ­τι­σμὸς ἔ­χει μει­ω­θεῖ πά­ρα πο­λὺ, λό­γῳ τῶν συμ­φο­νι­ῶν τοῦ παγ­κό­σμιου ὀρ­γα­νι­σμοῦ ἐμ­πο­ρί­ου.

Ἡ πα­τρί­δα μας τὰ τε­λευ­ταῖα ἑ­ξήν­τα (60) χρό­νια, δὲν πα­ρα­κο­λού­θη­σε, σὲ ἐ­πί­πε­δο ἔ­ρευ­νας, τὶς με­γά­λες με­τα­βο­λὲς ποὺ ἔ­χουν συν­τε­λε­σθεῖ, λό­γῳ μεί­ω­σης τῶν κον­δυ­λί­ων ἔ­ρευ­νας στὸν πρω­το­γε­νῆ το­μέ­α, μὲ ἀ­πο­τέ­λε­σμα νὰ κλεί­σουν εἰ­δι­κευ­μέ­να ἰν­στι­τοῦ­τα ἔ­ρευ­νας, ὅ­πως βαμ­βα­κιοῦ στὴ Σίν­δο, κα­πνοῦ στὴ Δρά­μα, σι­τη­ρῶν στὴν Θεσ­σα­λο­νί­κη, ὁ­πό­τε μεί­να­με ἁ­πλοὶ θε­α­τές. Ἀλ­λὰ καὶ οἱ πα­νε­πι­στη­μια­κὲς σχο­λὲς δὲν προ­σαρ­μό­σθη­καν γιὰ τὸν ἴ­διο λό­γο, προ­κει­μέ­νου νὰ βγά­λουν ἐ­πι­στή­μο­νες ὑ­ψη­λοῦ ἐ­πι­πέ­δου, ὥ­στε οἱ νέ­ες τε­χνι­κὲς καὶ ἀ­νάγ­κες νὰ πε­ρά­σουν στὸν πα­ρα­γω­γό.

Ἡ  προ­σαρ­μο­γὴ καὶ ἡ πα­ρα­γω­γὴ ἀ­φέ­θη­κε ἐν­τε­λῶς στοὺς ἰ­δι­ῶ­τες καὶ τὰ ἀ­πο­τε­λέ­σμα­τα ἦ­σαν μη­δα­μι­νά, γιὰ τοὺς πα­ρα­κά­τω λό­γους:

 α. Μὴ σω­στὴ καὶ ἔγ­και­ρη ἐ­νη­μέ­ρω­ση τῶν ἐν­δι­α­φε­ρο­μέ­νων πα­ρα­γω­γῶν καὶ κτη­νο­τρό­φων.

 β. Μὴ προ­σαρ­μο­γὴ τῆς νο­μο­θε­σί­ας, ἀλ­λὰ καὶ οἱ ἀλ­λα­γὲς ποὺ ἔ­γι­ναν δὲν ἐ­φαρ­μό­σθη­καν.

γ. Δὲν προ­στα­τεύ­θη­κε καὶ δὲν δό­θη­κε ἡ δέ­ου­σα βα­ρύ­τη­τα γιὰ τὸν ἐκ­συγ­χρο­νι­σμὸ καὶ τὴν ὀρ­γά­νω­ση, σὲ ὑ­γι­εῖς βά­σεις, τοῦ Συ­νε­τη­ρι­στι­κοῦ κι­νή­μα­τος, μὲ ἀ­πο­τέ­λε­σμα νὰ μὴν προ­σαρ­μο­σθεῖ μέ­χρι σή­με­ρα στὰ Εὐ­ρω­πα­ϊ­κὰ δε­δο­μέ­να, νὰ στε­ρή­σει τὸν πα­ρα­γω­γὸ ἀ­πὸ τὸ νὰ κερ­δί­σει πε­ρισ­σό­τε­ρα καὶ νὰ δη­μι­ουρ­γή­σει προ­ϋ­πο­θέ­σεις πα­ρα­γω­γῆς προ­ϊ­όν­των ἀν­τα­γω­νι­στι­κῶν σὲ παγ­κό­σμια κλί­μα­κα, ἀ­φοῦ σή­με­ρα στέλ­νει καὶ ἔ­χει τὴν δυ­να­τό­τη­τα νὰ στεί­λει γε­ωρ­γι­κὰ καὶ κτη­νο­τρο­φι­κὰ προ­ϊ­όν­τα ἀ­κό­μα καὶ στὶς Η.Π.Α, ὅ­πως τυ­ρὶ φέ­τα, γι­α­ούρ­τι, κομ­πό­στες φρού­των, κρα­σιὰ κ.λ.π. Ἐ­πι­κρά­τη­σε, δυ­στυ­χῶς, ἡ  ἄ­πο­ψη ὅ­τι δὲν χρει­ά­ζον­ται νό­μοι γιὰ νὰ κερ­δί­σει ὁ πα­ρα­γω­γὸς πε­ρισ­σό­τε­ρα καὶ ὅ­μως χρει­ά­ζε­ται.

δ. Δὲν ἔ­γι­νε κα­τα­νο­η­τό, ὅ­τι ἡ ση­με­ρι­νὴ γε­ωρ­γι­κὴ ἐ­πι­χεί­ρη­ση χρει­ά­ζε­ται ἀ­ριθ­μὸ κε­φα­λαί­ων, πα­ρὰ τὸ γε­γο­νὸς, ὅ­τι ὁ πρω­το­γε­νὴς το­μέ­ας δί­νει μι­κρὸ πο­σο­στὸ κέρ­δους, τὸ ὁ­ποῖ­ο δὲν ὑ­περ­βαί­νει στὶς κα­λύ­τε­ρες πε­ρι­πτώ­σεις τὸ πέν­τε (5%) τὰ ἑ­κα­τό. Ἡ ἀ­γο­ρὰ ὅ­μως ἀ­παι­τεῖ πολ­λὰ φθη­νὰ καὶ ἐ­πώ­νυ­μα γε­ωρ­γι­κὰ καὶ κτη­νο­τρο­φι­κὰ προ­ϊ­όν­τα, ἑ­πο­μέ­νως ἡ ἐ­πι­χεί­ρη­ση, ἀ­νά­λο­γα μὲ τὸ τί πα­ρά­γει, χρει­ά­ζε­ται τὴν ἀ­παι­τού­με­νη ἔ­κτα­ση, ἂν εἶ­ναι δυ­να­τὸν νὰ εἶ­ναι συ­νε­χό­με­νη ἢ τὸ πο­λὺ σὲ δύ­ο–τρί­α ἀ­γρο­τε­μά­χια, ὥ­στε νὰ μπο­ρεῖ νὰ δώ­σει προ­ϊ­όν­τα μὲ στα­θε­ρὰ χα­ρα­κτη­ρι­στι­κὰ, ἀλ­λὰ καὶ με­γά­λες πο­σό­τη­τες, ὥ­στε ἡ πα­ρου­σί­α νὰ εἶ­ναι συ­νε­χὴς στὴν ἀ­γο­ρά.

ε. Ἡ ἐ­ξέ­λι­ξη πα­ρα­γω­γῆς μη­χα­νη­μά­των, δι­α­φό­ρων αὐ­το­μα­τι­σμῶν, ἐ­πέ­βαλαν τὴν χρή­ση μη­χα­νη­μά­των με­γά­λης ἱπ­πο­δύ­να­μης καὶ με­γά­λης ἀ­ξί­ας, μὲ ἀ­πο­τέ­λε­σμα ἐκ­μη­χά­νι­σης, σχε­δόν, ὅ­λων τῶν κλά­δων τοῦ πρω­το­γε­νοῦς το­μέ­α.

Ἡ ἐκ­μη­χά­νι­ση τοῦ πρω­το­γε­νοῦς το­μέ­α, ἔ­δω­σε τὴν δυ­να­τό­τη­τα, νὰ καλ­λι­ερ­γη­θοῦν με­γά­λες ἐ­κτά­σεις καὶ νὰ ἐ­κτρα­φεῖ με­γά­λος ἀ­ριθ­μὸς ζώ­ων καὶ πτη­νῶν, κα­θὼς καὶ τὴν πα­ρα­γω­γὴ γε­ωρ­γι­κῶν–κτη­νο­τρο­φι­κῶν προϊόν­των με­γά­λων πο­σο­τή­των, μὲ χα­μη­λὸ κό­στος, ὅ­πως πα­ρα­γω­γὴ σι­τη­ρῶν καὶ κρέ­α­τος ὀρ­νι­θο­ει­δῶν (κο­τό­που­λο-γα­λο­πού­λα).

Ἡ ἐ­ξέ­λι­ξη αὐ­τὴ δὲν πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε σω­στὰ ἀ­πὸ τοὺς πα­ρα­γω­γούς, για­τί ἔ­πρε­πε ἡ ἀ­γο­ρὰ μη­χα­νη­μά­των με­γά­λης ἱπ­πο­δύ­να­μης νὰ συν­δυα­σθεῖ καὶ μὲ τὴν αὔ­ξη­ση καλ­λι­ερ­γού­με­νης ἔ­κτα­σης, δη­λα­δὴ τὴν ἀ­γο­ρὰ τῶν κτη­μά­των τῶν οἰ­κο­γε­νεια­κῶν ἐκ­με­ταλ­λεύ­σε­ων, ποὺ ἐγ­κα­τέ­λει­ψαν τὸ ἐ­πάγ­γελ­μα γιὰ πολ­λοὺς λό­γους καὶ νὰ δο­θεῖ ἡ δυ­να­τό­τη­τα πλή­ρους ἀ­πα­σχό­λη­σης τῶν μη­χα­νη­μά­των, κα­λύ­τε­ρης ἀ­ξι­ο­ποί­η­σης αὐ­τῶν, μὲ πα­ράλ­λη­λη αὔ­ξη­ση τοῦ κέρ­δους τοῦ πα­ρα­γω­γοῦ καὶ τὴν δη­μι­ουρ­γί­α σι­γὰ-σι­γὰ γε­ωρ­γι­κῶν καὶ κτη­νο­τρο­φι­κῶν ἐ­πι­χει­ρή­σε­ων. Συ­νέ­βει τὸ ἀν­τί­θε­το. Οἱ πε­ρισ­σό­τε­ροι πα­ρα­γω­γοὶ προ­έ­βη­σαν στὴν ἀ­γο­ρὰ τοῦ μη­χα­νο­λο­γι­κοῦ ἐ­ξο­πλι­σμοῦ, χω­ρὶς τὴν ἐ­ξα­σφά­λι­ση τῆς ἀ­πα­σχό­λη­σης, στη­ρι­ζό­με­νοι στὴν ἐ­νοι­κί­α­ση χω­ρα­φι­ῶν, μὲ ὑ­ψη­λὸ ἐ­νοί­κιο, ἢ  τὴν προ­σφο­ρὰ ὑ­πη­ρε­σι­ῶν πρὸς τρί­τους.

Ἡ Νο­ο­τρο­πί­α αὐ­τὴ εἶ­χε γιὰ τοὺς πε­ρισ­σό­τε­ρους πα­ρα­γω­γοὺς ζη­μι­ο­γό­νο ἀ­πο­τέ­λε­σμα, δι­ό­τι δὲν ἔ­λα­βαν ὑ­π᾿ ὄ­ψη τους τὸν πα­ρά­γον­τα και­ρι­κὲς συν­θῆ­κες καὶ ὅ­ταν αὐ­τὲς ἦ­ταν δυ­σμε­νεῖς, ποὺ συμ­βαί­νει συ­χνά, εἶ­χε σὰν ἀ­πο­τέ­λε­σμα τὴν πα­ρα­γω­γὴ προ­ϊ­όν­των ἀ­κρι­βῶν καὶ ἄ­ρα ζη­μί­α καὶ ἀ­πώ­λεια τοῦ κε­φα­λαί­ου ἐ­νοι­κί­α­σης χω­ρα­φι­ῶν. Ἀ­πο­τέ­λε­σμα αὐ­τοῦ, ἡ μεί­ω­ση ἀ­πα­σχό­λη­σης τοῦ μη­χα­νο­λο­γι­κοῦ ἐ­ξο­πλι­σμοῦ, ἀ­φοῦ χά­θη­κε ἡ δυ­να­τό­τη­τα ἐ­νοι­κί­α­σης. Ἔ­τσι ἔ­χου­με ὑ­πο­α­πα­σχο­λού­με­νο μη­χα­νο­λο­γι­κὸ ἐ­ξο­πλι­σμὸ καὶ πα­ρα­γω­ὴ προ­ϊ­όν­των μὲ ὑ­ψη­λὸ κό­στος, μὴ ἀν­τα­γω­νι­στι­κῶν καὶ πα­ράλ­λη­λα ἐγ­κα­τα­λε­λειμ­μέ­νες γε­ωρ­γι­κὲς καὶ κτη­νο­τρο­φι­κὲς ἐ­κτά­σεις, οἱ ὁ­ποῖ­ες πρέ­πει νὰ ἀ­ξι­ο­ποι­η­θοῦν καὶ νὰ ἀν­τι­στρέ­ψουν τὴν ση­με­ρι­νὴ εἰ­κό­να.

Ἡ δη­μι­ουρ­γί­α γε­ωρ­γι­κῶν-κτη­νο­τρο­φι­κῶν-ἀμ­πε­λουρ­γι­κῶν-δεν­τρο­κο­μι­κῶν ἐ­πι­χει­ρή­σε­ων, ποὺ νὰ βα­σί­ζον­ται στὸ κέρ­δος καὶ ὄ­χι στὴν ἐ­πι­δό­τη­ση, εἶ­ναι ἐ­πεί­γου­σα γιὰ τοὺς πα­ρα­κά­τω λό­γους:

α. Γιὰ τὴν πα­ρα­γω­γὴ προϊόν­των μὲ χα­μη­λὸ κό­στος, γιὰ νὰ στα­μα­τή­σει ἡ εἰ­σα­γω­γὴ ὁ­μο­ει­δῶν προϊόν­των ἀ­πὸ τὸ ἐ­ξω­τερ­κό.

β. Νὰ ἀ­ξι­ο­ποι­η­θεῖ ἡ γῆ ποὺ πα­ρα­μέ­νει χέρ­σα.

γ. Νὰ ἀ­ξι­ο­ποι­η­θεῖ τὸ ἐ­ξει­δι­κευ­μέ­νο ἐ­πι­στη­μο­νι­κὸ προ­σω­πι­κὸ (ζω­ο­τέ­χνες-οἰ­νο­λό­γοι-δεν­τρο­κό­μοι) ποὺ σή­με­ρα ἀ­πα­σχο­λεῖ­ται σὲ ἄλ­λους το­μεῖς, ἐ­κτὸς ἀν­τι­κει­μέ­νου τους.

δ. Μὲ τὴν δη­μι­ουρ­γί­α γε­ωρ­γι­κῶν καὶ κτη­νο­τρο­φι­κῶν ἐ­πι­χει­ρή­σε­ων, θὰ βρε­θοῦν κλά­δοι, οἱ ὁ­ποῖ­οι θὰ πα­ρά­γουν προϊόν­τα ἀν­τα­γω­νι­στι­κὰ γιά τὸ ἐ­ξω­τε­ρι­κό, μὲ ἀ­πο­τέ­λε­σμα νὰ αὐ­ξη­θοῦν οἱ ἐ­ξα­γω­γές, ποὺ εἶ­ναι σή­με­ρα ἐ­λά­χι­στες.

ε. Ἡ αὐ­ξη­μέ­νη πα­ρα­γω­γὴ ἀν­τα­γω­νι­στι­κῶν προϊόν­των θὰ αὐ­ξή­σει θέ­σεις ἐρ­γα­σί­ας στὴν με­τα­ποί­η­ση καὶ τὸ ἐμ­πό­ριο γε­ωρ­γι­κῶν καὶ κτη­νο­τρο­φι­κῶν προϊόν­των, κα­θὼς καὶ στὶς με­τα­φο­ρὲς, ἀ­φοῦ θὰ ἔ­χου­με πο­σο­τι­κὴ αὔ­ξη­ση τοῦ ὄγ­κου πρὸς με­τα­φο­ρὰ στὸ ἐ­σω­τε­ρι­κὸ καὶ τὸ ἐ­ξω­τε­ρι­κό.

Μὲ βά­ση τὰ πα­ρα­πά­νω, πρέ­πει νὰ γί­νουν ἐ­πεν­δύ­σεις στὸν πρω­το­γε­νῆ το­μέ­α, προ­κει­μέ­νου νὰ δη­μι­ουρ­γη­θοῦν οἱ προ­ϋ­πο­θέ­σεις γιὰ τὴν ἵ­δρυ­ση ἐ­πι­χει­ρή­σε­ων, γα­τὶ ἡ οἰ­κο­γε­νεια­κὴ ἐκ­με­τάλ­λευ­ση ἔ­χει πα­ρέλ­θει. Οἱ ἰ­δι­ῶ­τες ἐ­πεν­δυ­τὲς, κυ­ρί­ως οἱ νέ­οι ἐ­πι­στή­μο­νες ἀ­δυ­να­τοῦν, μὲ τὶς ὑ­πάρ­χου­σες συν­θῆ­κες ποὺ εἶ­ναι σχε­δὸν ἀ­πα­γο­ρευ­τι­κὲς, γιὰ τοὺς πα­ρα­κά­τω λό­γους:

α. Ὁ πο­λυ­τε­μα­χι­σμὸς τῶν χω­ρα­φι­ῶν ἐμ­πο­δί­ζει τὴν ἀ­γο­ρὰ συ­νε­χό­με­νης ἔ­κτα­σης, ποὺ εἶ­ναι ἀ­ναγ­καί­α (ἀ­κό­μη καὶ ἑ­κα­τὸ στρ/τα ἀμ­πε­λό­το­που).

β. Ἡ  ἔλ­λει­ψη κε­φα­λαί­ων μὲ χα­μη­λὸ ἐ­πι­τό­κιο καὶ γιὰ πολ­λὰ χρό­νια, ἀ­φοῦ ἡ γε­ωρ­γι­κὴ ἐ­πι­χεί­ρη­ση χρει­ά­ζε­ται τοὐ­λά­χι­στον πέν­τε χρό­νια γιὰ νὰ ὀρ­γα­νω­θεῖ σω­στὰ καὶ νὰ μπεῖ σὲ πλή­ρη πα­ρα­γω­γή.

γ. Ἡ ἔλ­λει­ψη πολ­λῶν κε­φα­λαί­ων γιὰ ἀ­γο­ρὰ γῆς καὶ μη­χα­νη­μά­των, κυ­ρί­ως ἀ­πὸ νέ­ους πα­ρα­γω­γούς.

δ. Ἡ ἔλ­λη­ψη στα­θε­ρῆς πο­λι­τι­κῆς ποὺ νὰ δί­νει ὅ­ρα­μα καὶ ἐλ­πί­δα σὲ νέ­ους ἐ­ξει­δη­κευ­μέ­νους ἐ­πι­στή­μο­νες, οἱ ὁ­ποῖ­οι θὰ βο­η­θή­σουν στὴ συ­νέ­χεια νὰ ἱ­δρυ­θοῦν ὑ­γι­εῖς καὶ σω­στοὶ συ­ναι­τε­ρι­σμοί, ποὺ θὰ δώ­σουν στοὺς πα­ρα­γω­γοὺς στα­θε­ρὰ κέρ­δη μὲ προ­ο­πτι­κή.

*ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ‘Ἐρῶ’ , Ι΄ ΤΕΥΧΟΣ, ΑΠΡ.-ΙΟΥΝ. 2012