ΠΑΣΤΕΛΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥ

2 Ιουλίου 2012 σε ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΜΕ ΑΞΙΑ

Τῆς Ρό­ζας Κρα­μέ­ρη

     Σου­σά­μι, μέ­λι καὶ γλυ­κὲς ἀ­να­μνή­σεις. Η ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΑΡΑΜΠΑΤΟΥ – ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ἀ­πὸ τὴν Κά­πα Εὐ­με­λεῖν, ποὺ πα­ρά­γει τὸ πα­ρα­δο­σι­α­κὸ πα­στέ­λι Ζευ­γο­λα­τι­οῦ, στὴ Μεσ­ση­νί­α, ἐ­ξη­γεῖ γι­α­τί ἡ φή­μη του ἔ­χει ξε­πε­ρά­σει πρὸ πολ­λοῦ τὰ σύ­νο­ρα τῆς χώ­ρας.

     ΚΑΘΕ Σαβ­βα­το­κύ­ρι­α­κο ἔρ­χον­ται πολ­λοὶ γο­νεῖς μὲ τὰ παι­δι­ά τους γι­ὰ νὰ τοὺς δεί­ξουν ποῦ ἔ­φα­γαν τὸ πρῶ­το τους πα­στέ­λι», ὁ­μο­λο­γεῖ ἡ Πα­να­γι­ώ­τα Κα­ραμ­πά­του–Παπα­δο­πού­λου. Καὶ ἡ ἀ­λή­θει­α εἶ­ναι ὅ­τι γι­ὰ τὴ δε­κα­ε­τία­ τοῦ ᾿50 τὸ πα­στέ­λι ἦ­ταν γι­ὰ τὴν Ἑλ­λά­δα ἡ πο­λυ­τέ­λει­α τοῦ φτω­χοῦ. Ὅ­σοι σή­με­ρα εἶ­ναι γύ­ρω στὰ σα­ράν­τα θυ­μοῦν­ται αὐ­τὸ τὸ ὑ­πέ­ρο­χο καὶ δυ­να­μω­τι­κὸ γλύ­κι­σμα ποὺ ἦ­ταν ἀ­πὸ τὰ ἐ­λά­χι­στα δι­α­θέ­σι­μα γι­ὰ τὰ παι­δι­ὰ τῆς ἐ­πο­χῆς. Σου­σά­μι, μέ­λι καὶ τί­πο­τα πα­ρα­πά­νω. Αὐ­τὴ εἶ­ναι ἡ συν­τα­γή του καὶ αὐ­τὴν τὴ γλύ­κα εἶ­χαν στὸ μυ­α­λὸ τους τὰ τρί­α ἀ­δέλ­φι­α Πα­να­γι­ώ­της, Γι­άν­νης καὶ Δη­μή­τρης Πα­πα­δό­που­λος, ὅ­ταν ἀ­πο­φά­σι­σαν ἀρ­χὲς τῆς δε­κα­ε­τί­ας τοῦ ᾿40 νὰ ἀ­να­λά­βουν τὸ κα­φε­νεῖ­ο τοῦ σι­δη­ρο­δρο­μι­κοῦ σταθ­μοῦ στὸ Ζευ­γο­λα­τι­ό.

     Ἡ πε­ρι­ο­χὴ ἦ­ταν ἀ­πὸ τοὺς κυ­ρι­ό­τε­ρους κόμ­βους τῆς Πε­λο­πον­νή­σου καὶ κά­θε μέ­ρα περ­νοῦ­σαν δε­κά­δες ἄν­θρω­ποι μὲ τὴν πρα­μά­τει­ά τους. Τὰ ἀ­δέλ­φι­α, λοι­πόν, σκέφ­τον­ται ὅ­τι, ἐ­κτὸς ἀ­πὸ τὸν κα­φέ, χρει­ά­ζον­ταν καὶ ἕ­να γλυ­κά­κι γι­ὰ νὰ φι­λέ­ψουν τοὺς ἐ­πι­σκέ­πτες. Ἔτ­σι, μπαί­νει ἡ ἰ­δέ­α γι­ὰ ἕ­να αὐ­το­σχέ­δι­ο πα­στέ­λι μὲ μέ­λι καὶ σου­σά­μι τῆς πε­ρι­ο­χῆς –ὑ­πῆρ­χαν ἀ­κό­μα κά­ποι­οι καλ­λι­ερ­γη­τὲς– ἀ­να­κα­τεύ­ον­τάς τα στὰ με­γά­λα κα­ζά­νι­α καὶ σερ­βί­ρον­τας τὸ πα­στέ­λι κομ­μέ­νο μὲ τὸ μα­χαί­ρι.

Ἀπὸ στόμα σὲ στόμα

     Δὲν χρει­ά­στη­κε, ὅ­μως, καὶ πο­λὺ γι­ὰ νὰ πε­ρά­σει ἡ φή­μη του τὰ σύ­νο­ρα. Τὸ τρέ­νο μα­ζὶ μὲ τοὺς τα­ξι­δι­ῶ­τες με­τέ­φε­ρε καὶ τὴ γλύ­κα του, στὰ πα­νη­γύ­ρια­ τὰ παι­δι­ὰ ἔ­κα­ναν οὐ­ρὰ γι­ὰ ἕ­να πα­στέ­λι ἀ­πὸ τὸν τα­βλᾶ καὶ τὸ 1946 ποὺ τε­λει­ώ­νει ὁ πό­λε­μος καὶ ἀρ­χί­ζει νὰ στή­νε­ται ἡ Ἑλ­λά­δα στὰ πό­δι­α της, ἀ­πο­φα­σί­ζουν νὰ ὀρ­γα­νώ­σουν τὸ πρῶ­το ἐρ­γα­στή­ρι­ο στὸ ἰ­σό­γει­ο σπι­τι­οῦ τους, ὅ­που συ­σκεύ­α­ζαν καὶ ξη­ρὰ σῦ­κα, ξα­κου­στὰ στὴν πε­ρι­ο­χή. Ἔτ­σι, ὅ­σοι περ­νοῦ­σαν ἀ­πὸ κα­φε­νεῖ­ο ἔ­πι­ναν τὸν ἑλ­λη­νι­κὸ μὲ τὸ πα­στέ­λι τους καὶ ἔ­παιρ­ναν καὶ ἕ­να κου­τὶ δῶ­ρο γι­ὰ τὸ σπί­τι. Οὔ­τε καὶ οἱ ἴ­δι­οι δὲν μπο­ροῦ­σαν νὰ πι­στέ­ψουν τὴν ἐ­πι­τυ­χί­α τους. Ἡ πε­ρι­ο­χὴ ἄρ­χι­σε νὰ γί­νε­ται γνω­στὴ γι­ὰ τὸ πα­στέ­λι, νὰ ἔρ­χον­ται ἄν­θρω­ποι ἀ­πὸ τὰ γύ­ρω χω­ρι­ὰ καὶ τὴν Κα­λα­μά­τα καὶ νὰ φορ­τώ­νον­ται κου­τι­ά, ἐ­νῷ οἱ πε­ρισ­σό­τε­ροι ποὺ εἶ­χαν συγ­γε­νεῖς στὴν Αὐ­στρα­λί­α καὶ τὴν Ἀ­με­ρι­κὴ ἔ­στελ­ναν κι­βώ­τι­α γι­ὰ νὰ κρα­τή­σουν ζων­τα­νὴ τὴν ἀ­νά­μνη­ση ἀ­πὸ τὸ χω­ρι­ό.

Ἡ χρυ­σὴ ἐ­πο­χὴ εἶ­ναι ἡ δε­κα­ε­τί­α ᾿70–᾿80. Τὸ πρῶ­το ἐρ­γα­στή­ρι­ο γί­νε­ται ἑ­ται­ρεί­α καὶ τὸ πα­στέ­λι ἀ­πο­κτᾶ ὀ­νο­μα­σί­α προ­έ­λευ­σης ἀ­να­ζη­τών­τας το σὲ κά­θε πε­ρι­ο­χὴ τῆς Ἑλ­λά­δας μα­ζὶ μὲ τὰ ἄλ­λα τυ­πι­κὰ προ­ϊ­όν­τα τῆς Μεσ­ση­νί­ας. Σι­γὰ σι­γὰ οἱ προ­πάπ­ποι ἐγ­κα­τα­λεί­πουν τὸ κα­φε­νεῖ­ο καὶ ἐ­πι­κεν­τρώ­νον­ται στὴν Πα­ρα­σκευ­ὴ τοῦ πα­στε­λι­οῦ. Στὰ τέ­λη, ὅ­μως, τῆς δε­κα­ε­τί­ας τοῦ ᾿80 τὰ τρένα ἐγ­κα­τα­λεί­πουν τὴ Μεσ­ση­νί­α, ὁ σταθ­μὸς ἐ­ρη­μώ­νει –ἔ­χει μεί­νει μό­νο τὸ κα­φε­νεῖ­ο σὲ ἀ­νά­μνη­ση τῶν πα­λι­ῶν κα­λῶν ἐ­πο­χῶν– καὶ τὸ πα­στέ­λι, ταυ­τι­σμέ­νο μὲ τὸ γλυ­κὸ τῶν φτω­χῶν, περ­νᾶ σὲ δεύ­τε­ρη μοῖρα.

Ἡ οἰ­κο­γέ­νει­α, ὅ­μως, δὲν τὸ βά­ζει κά­τω, ἀ­να­συγ­κρο­τεῖ­ται καὶ ἀ­νοί­γει τὸ δεύ­τε­ρο ἐρ­γο­στά­σι­ο πά­λι στὸ Ζευ­γο­λα­τι­ὸ μὲ τὴν ὀ­νο­μα­σί­α πι­ὰ Κά­πα Εὐ­με­λεῖν. «Πι­στεύ­ου­με πο­λὺ στὸ πα­στέ­λι. Δὲν ἦ­ταν μό­νο ἡ τέ­χνη ποὺ εἶ­χε ἡ οἰ­κο­γέ­νει­α ἀλ­λὰ καὶ ἡ γνώ­ση ὅ­τι πρό­κει­ται γι­ὰ ἕ­να θρε­πτι­κὸ προ­ϊ­ὸν μὲ πο­λύ­τι­μη ἀ­ξί­α». Καὶ ἡ ἀ­λή­θει­α εἶ­ναι ὅ­τι ἡ δε­κα­ε­τί­α τοῦ ᾿90 καὶ ἡ ἐ­πι­στρο­φὴ σὲ ἕ­ναν πι­ὸ ὑ­γι­ει­νὸ τρό­πο ζω­ῆς τοὺς δι­καί­ω­σε φέρ­νον­τας ξα­νὰ τὸ πα­στέ­λι στὸ προ­σκή­νι­ο. «Μί­α πλού­σι­α λι­χου­δι­ὰ μὲ με­γά­λη πε­ρι­ε­κτι­κό­τη­τα σὲ βι­τα­μί­νη Ε, ἀ­σβέ­στι­ο, φώ­σφο­ρο, μα­γνή­σι­ο καὶ σί­δη­ρο καὶ πλῆ­θος εὐ­ερ­γε­τι­κῶν ἰ­δι­ο­τή­των γνω­στῶν ἀ­πὸ τὴν ἀρ­χαι­ό­τη­τα. Δὲν μπο­ρεῖ­τε νὰ φαν­τα­στεῖ­τε τὴ χα­ρά μας, ὅ­ταν ζη­τοῦν ξα­νὰ στὰ μπα­κά­λι­κα πα­στέ­λι Ζευ­γο­λα­τι­οῦ. Μα­κά­ρι νὰ τὸ εἶ­χαν καὶ ὅ­λα τὰ σχο­λεῖ­α στὶς καν­τί­νες τους». Ἡ ἴ­δι­α εἶ­ναι μα­μὰ μί­ας ἑ­πτά­χρο­νης ποὺ κά­θε μέ­ρα γε­μί­ζει τὴν τσάν­τα της μὲ τρα­γα­νὲς μπου­κι­ὲς πα­στε­λι­οῦ. «Ἡ ἀ­λή­θει­α εἶ­ναι ὅ­τι προ­σπα­θή­σα­με πο­λὺ νὰ τὸ βά­λου­με στὰ σχο­λεῖ­α, ἀ­φοῦ συ­στή­νε­ται ἀ­πὸ τὸ Ὑ­πουρ­γεῖ­ο Παι­δεί­ας, ἀλ­λὰ χω­ρὶς ἀ­πο­τέ­λε­σμα. Ὅ­ποι­ος δο­κι­μά­σει, ὅ­μως, αὐ­τὸ τὸ πα­στέ­λι, δὲν τὸ ξε­χνά­ει. Μέ­λι καὶ σου­σά­μι στὸ μα­λα­κὸ –ἡ μο­να­δι­κὴ πε­ρι­ο­χὴ στὴν Ἑλ­λά­δα ποὺ βγαί­νει ἀ­κό­μα μα­λα­κὸ– καὶ ἀ­μυ­λο­σάκ­χα­ρο καὶ ζά­χα­ρη γι­ὰ τὸ τρα­γα­νὸ ποὺ λα­τρεύ­ουν τὰ παι­δι­ά».

Τὸ μυ­στι­κό τοῦ πα­στε­λι­οῦ εἶ­ναι στὴν τέ­χνη του: Κά­θε προ­ϊ­ὸν εἶ­ναι χει­ρο­ποί­η­το, τὸ σου­σά­μι δὲν κα­βουρ­ντί­ζε­ται πο­λὺ γι­ὰ νὰ μὴν ἔ­χει τὴν αἴ­σθη­ση τοῦ κα­μμέ­νου, ἡ ἀ­νά­μει­ξη γί­νε­ται σὲ συγ­κε­κρι­μέ­νη θερ­μο­κρα­σί­α καὶ τὸ κό­ψι­μο γι­ὰ τὸ μα­λα­κὸ μί­α μέ­ρα με­τά, γι­ὰ νὰ ἀ­πο­κτή­σει αὐ­τὴ τὴν ἐ­λα­στι­κὴ ὑ­φή του. Καὶ ἀ­πὸ ἐ­κεῖ, κα­λὴ συν­τή­ρη­ση: Στα­θε­ρὴ θερ­μο­κρα­σί­α – τώ­ρα τὸ κα­λο­καί­ρι­α πέν­τε λε­πτὰ στὸ ψυ­γεῖ­ο γι­ὰ νὰ σφί­ξει– καὶ πάν­τα ξα­πλω­τό, ἀ­φοῦ ὄρ­θι­ο χά­νει τὴν ὀ­μορ­φι­ά του. «Κά­θε πα­στέ­λι ποὺ βγαί­νει, τὸ δο­κι­μά­ζου­με πρῶ­τα ἐ­μεῖς, ἀ­φοῦ εἶ­ναι τὸ πά­θος μας». Σή­με­ρα, τὸ πα­στέ­λι Ζευ­γο­λα­τι­οῦ πη­γαί­νει ἐ­πώ­νυ­μα ἀ­πὸ ἄ­κρη σὲ ἄ­κρη τῆς Ἀ­με­ρι­κῆς καὶ Αὐ­στρα­λί­ας τρο­φο­δο­τών­τας ἀ­κό­μα τὶς μνῆ­μες ὅ­που ὑ­πάρ­χουν Ἕλ­λη­νες ἀλ­λὰ καὶ στὴν Ἀ­φρι­κὴ σὲ ὀρ­γα­νώ­σεις κα­τὰ τῆς πεί­νας, ἀ­φοῦ πρό­κει­ται γι­ὰ τὴν πι­ὸ θρε­πτι­κὴ τρο­φὴ γι­ὰ τὰ παι­δι­ά. Ποι­ός εἶ­ναι, τε­λι­κά, ὁ ἐ­χθρός τοῦ πα­στε­λι­οῦ; Τὴ ρω­τᾶ­με. «Ὅ­ταν ἔ­χου­με τέ­τοι­ο θη­σαυ­ρὸ καὶ τὸν ξε­χνᾶ­με…», ἀ­παν­τᾶ καὶ κα­νεὶς δὲν μπο­ρεῖ πα­ρὰ νὰ τῆς δώ­σει δί­κι­ο, ἀ­φοῦ ἄλ­λα γλυ­κί­σμα­τα φαί­νε­ται νὰ ἔ­χουν κερ­δί­σει πρὸ πολ­λοῦ τὴ μά­χη τῶν πω­λή­σε­ων…

Ἐ­φημ. «Ἔθνος τῆς Κυ­ρι­α­κῆ­ς»