«Η Τρίπολη έχει από τον Θεό ευεργετηθεί και δύναται να καυχηθεί για τις ομορφιές της γης, τις μορφές των αγωνιστών της Πατρίδος και τους αγίους της Εκκλησίας μας. Ανάμεσα σ’αυτές τις δωρεές δόξα και τιμή της πόλεως μας αποτελούν οι Πολιούχοι της, οι Νεομάρτυρες Δημήτριος και Παύλος που για την Πίστη και το Γένος, έγιναν τα εθελόθυτα θύματα και έβαψαν με το μαρτυρικό αίμα τους το χώμα της Τριπολιτσάς και εδείχθησαν προστάτες και Πολιούχοι της».(ΕΟΡΤΗ ΑΓΙΩΝ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ ΠΟΛΙΟΥΧΩΝ ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ, ΑΛΙΕΥΣ ,Φ.302, ΑΠΡ-ΜΑΙ-ΙΟΥΝ 2021,16-17).
Οι νεομάρτυρες Δημήτριος και Παύλος τιμώνται ως Πολιούχοι και προστάτες της Τρίπολης στις 22 Μαΐου.
Νεομάρτυρας Δημήτριος
Ο Άγιος νεομάρτυς Δημήτριος ο Πελοποννήσιος Φορητή εικόνα του Αγίου νεομάρτυρα Δημήτριου (φορητή εικόνα του 1831 στην Ι.Μ. Αγ. Νικολάου Βαρσών Μαντινείας)
Ο Άγιος Δημήτριος καταγόταν από τη Χώρα Τριφυλίας του νομού Μεσσηνίας. Οι γονείς του ήταν πτωχοί, αλλά πολύ ευσεβείς. Έμεινε ορφανός από μητέρα σε πολύ μικρή ηλικία και αναγκάστηκε να φύγει από την πατρίδα του με τον μικρό του αδερφό και να εγκατασταθεί στην Τρίπολη για καλύτερη τύχη. Εκεί δούλεψε σε κάποιον Τούρκο, ο οποίος τον έκανε Μωαμεθανό, αρνούμενος την Χριστιανική του Πίστη. Ο Δημήτριος δεν άργησε να καταλάβει το λάθος του και γρήγορα μετάνιωσε για την πράξη του. Εγκατέλειψε τον Τούρκο και την Τρίπολη και πήγε στη Σμύρνη και τη Μαγνησία, πόλεις της Ιωνίας και από εκεί στην Κυδωνία και στη Χίο.
Ύστερα από μετάνοια, προσευχή, εξομολόγηση και με φλογερή πίστη στο Χριστό, δίδαξε το λόγο του Θεού στις πόλεις απ’ όπου πέρασε. Όταν ένιωσε πλέον δυνατός, επέστρεψε στην Τρίπολη. Εξομολογήθηκε στον ιερομόναχο του ναού του Αγίου Νικολάου και μετέσχε των αχράντων μυστηρίων, παίρνοντας έτσι τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Κατόπιν πήγε στην αγορά της πόλης όπου διακήρυξε το λόγο του Θεού. Άδικα οι άπιστοι και κυρίως εκείνος στον οποίον είχε δουλέψει ο Δημήτριος, με υποσχέσεις και δώρα προσπάθησαν να του αλλάξουν γνώμη.
Τα βασανιστήρια πού ακολούθησαν ήταν φρικτά, αλλά ο Δημήτριος έμεινε αμετακίνητος στην πίστη του και έτσι στις 14 Απριλίου 1803 μ.Χ. τον αποκεφάλισαν στην Τρίπολη.
Το Ιερό του λείψανο διασώθηκε από τους χριστιανούς στον Ναό της Μονής του Αγ. Νικολάου Βαρσών. Στην κεντρική αγορά της Τρίπολης, μικρός ναός τιμάται στο όνομα του Νεομάρτυρα αυτού.(inarcadia.gr)
Αριστερά: Η χαριτόβρυτος τιμία κάρα του Αγίου φυλάσσεται στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Βασιλείου Τριπόλεως. Δεξιά: Η φυλασσόμενη στην Ι.Μ. Αγ. Νικολάου Βαρσών αργυρή λειψανοθήκη με τα ιερά λείψανα του Αγίου νεομάρτυρος Δημητρίου και τμήμα του ιερού λειψάνου του Αγίου οσιομάρτυρος Παύλου.
Νεομάρτυρας Παύλος
Ο οσιομάρτυρας Άγιος Παύλος γεννήθηκε το 1790 στο Σοποτό των Καλαβρύτων από φτωχούς, αλλά ευσεβείς και ενάρετους γονείς. Βαπτίστηκε παίρνοντας το όνομα Παναγιώτης. Σε μικρή ηλικία ήλθε στην Πάτρα, όπου έμαθε την τέχνη του σανδαλοποιού και παρέμεινε εκεί εργαζόμενος έντιμα, για 14 χρόνια. Κατόπιν έφυγε από την Πάτρα και ήλθε στα Καλάβρυτα, όπου για την εξάσκηση του επαγγέλματος του, νοίκιασε ένα εργαστήριο. Οι ιδιοκτήτες όμως του εργαστηρίου, απαίτησαν από τον Παναγιώτη περισσότερο νοίκι απ’ ότι συμφώνησαν και τον έκλεισαν στη φυλακή, όπου πιεζόμενος ο μάρτυρας και επάνω στον θυμό του είπε: «Τούρκος να γίνω αν δώσω περισσότερα». Τελικά τους έδωσε το νοίκι που ζητούσαν και αφού βγήκε από τη φυλακή, έφυγε από τα Καλάβρυτα και πήγε στην Τρίπολη, όπου διασκέδαζε στα περίχωρα της με δύο άλλους φίλους του, λέγοντας ότι ήταν Τούρκος. Η συνείδηση του όμως τον ήλεγξε και έφυγε για το Άγιον Όρος. Εκεί πήγε στην Ιερά Λαύρα του Αγίου Αθανασίου, κοντά σ’ ένα σοφό Πελοποννήσιο γέροντα τον Τιμόθεο, στον όποιο εξομολογήθηκε και έτυχε πνευματικής παρηγοριάς. Αργότερα, έγινε μοναχός με το όνομα Παύλος. Μετά με τον γέροντα του Τιμόθεο ήλθε σε Ρώσικο κοινόβιο του Αγίου Όρους, όπου έμεινε τρία χρόνια. Εκεί άναψε και ο πόθος του μαρτυρίου μέσα του. Σε ηλικία 25 ετών πήγε στη Σκήτη της Αγίας Άννας και υποτάχθηκε στον πνευματικό πατέρα Ιερομόναχο Ανανία, στον όποιο εξομολογήθηκε τον πόθο του για το μαρτύριο. Εκεί δοκιμάστηκε για 40 ήμερες, πήρε την ευλογία των Πατέρων και αναχώρησε για το μαρτύριο. Έφθασε στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου, όπου αγωνίστηκε με νηστεία και προσευχή για 40 ολόκληρες ήμερες. Κατόπιν αναχώρησε για τα Καλάβρυτα και από εκεί πήγε στην Τρίπολη. Πληροφορήθηκε ότι στο Ναύπλιο βρισκόταν ένας εξάδελφος του εξωμότης και έτσι αναχώρησε για την πόλη αυτή, προκειμένου να διορθώσει τον εξάδελφο του. Παρέλαβε τον εξωμότη αυτόν σαν συνοδίτη, επανήλθε στην Τρίπολη και παρουσιάστηκε στον Μουφτή της πόλης, από τον όποιο έλαβε έγγραφη διαταγή να παραστεί μπροστά στον κριτή, την ήμερα μεγάλης σύναξης πολλών προκρίτων χριστιανών και Αρχιερέων. Στη σύναξη λοιπόν αυτή, ο Παύλος, μπροστά σ’ όλους κήρυξε τη Θεότητα του Χριστού και έκανε δριμύτατο έλεγχο της μουσουλμανικής θρησκείας. Ο κριτής, μπροστά στην αμετάθετη γνώμη του μάρτυρα, τον καταδίκασε να καεί ζωντανός. Κάποιοι Τούρκοι όμως, είπαν ότι ενδέχεται οι χριστιανοί να πάρουν την στάχτη και τα λείψανα του μάρτυρα, ο κριτής μετέβαλε την απόφαση του και έτσι τον αποκεφάλισαν στις 22 Μαΐου 1818 μ.Χ. στην Τρίπολη σε ηλικία είκοσι οκτώ ετών. Το τίμιο λείψανο του το πέταξαν στο χώρο ακαθαρσιών του σπιτιού ενός Τούρκου ηγεμόνα. Το παρέλαβαν όμως κρυφά οι χριστιανοί και αφού το καθάρισαν στην Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών, το ενταφίασαν.(saint.gr)
Απολυτίκιον
Ήχος α’
Της Τριπόλεως δόξα
και θερμοί αντιλήπτορες,
αθλήσαντες εν ταύτη
Νεομάρτυρες ώφθητε,
Δημήτριε γενναίε αθλητά
και Παύλε των Μαρτύρων μιμητά
δια τούτο
την αγίαν μνήμην υμών
τιμώντες, ανακράζομεν.
Δόξα τω ενισχύσαντι υμάς,
δόξα τω στεφανώσαντι,
δόξα τω ενεργούντι δι’ υμών
πάσιν ιάματα.
