Νίκου Χειλαδάκη
Τουρκολόγου-Δημοσιογράφου-Συγγραφέως
Στό κέντρο τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί συγκεκριμένα στήν περιοχή τῆς Σεβάστειας, ἡ ὁποία ὀνομάζονταν Ντιβριγκί, ὑπῆρχε ἀπό τούς πρώτους αἰῶνες τῆς ἐξάπλωσης τοῦ χριστιανισμοῦ ἕνα μεγάλο θρησκευτικό κέντρο πού εἶχε ἀναπτυχτεῖ γύρω ἀπό ἕναν μεγαλοπρεπῆ ναό τοῦ ἀρχαγγέλου Μιχαήλ καί τό περίφημο καί γνωστό ἀπό τότε θεραπευτικό του ἁγίασμα.
Ὅπως μᾶς πληροφορεῖ τό συναξάρι τῶν ἁγίων Μιχαήλ καί Γαβριήλ, ζοῦσε κάποτε στήν Κωνσταντινούπολη ἕνας μεγάλος ἄρχοντας πού τόν ἔλεγαν Στούδιο. Αὐτός κάποτε ἀρρώστησε καί κινδύνευε νά πεθάνει χωρίς νά μπορεῖ κανένας γιατρός νά τόν θεραπεύσει. Ὅταν ἦταν ἄρρωστος πῆγε στήν Πόλη κάποιος Γουλέων ἀπό τά Γέρμια γιά νά τον ἐπισκεφτεῖ. Αὐτός ὁ Γουλέων τοῦ διηγήθηκε ὅτι στά Γέρμια ὑπῆρχε ἕνα ἁγίασμα ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Ἁγίου στρατηγοῦ Μιχαήλ καί ὅτι πήγαινε ἐκεῖ κόσμος καί θεραπεύονταν ἀπό κάθε ἀρρώστια.
Ἡ θεραπεία γίνονταν κατά τόν ἑξῆς τρόπο: Ὑπῆρχαν στό νερό τοῦ ἁγιάσματος μικρά ψάρια τά ὁποῖα ἔγλειφαν τό σῶμα τοῦ ἀσθενοῦς καί εὕρισκε αὐτός θαυματουργικά τήν ὑγεία του. Μόλις ἄκουσε αὐτό ὁ Στούδιος πίστεψε ὅτι μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νά γίνει καλά. Πῆγε λοιπόν ἐκεῖ με πολλούς ἄλλους ἀσθενεῖς πλημμυρισμένους ἀπό πίστη. Μόλις μπῆκε στό ἁγίασμα ἐκεῖνο ἀμέσως ἔγινε καλά ὄχι μόνο αὐτός, ἀλλά καί ὅλοι οἱ ἄλλοι ἀσθενεῖς πού εἶχαν φτάσει ἐκεῖ μαζί μέ αὐτόν μέ ἐλπίδα καί πίστη.
Μόλις εἶδε ὁ ἄρχοντας Στούδιος τόσα θαύματα συγκλονισμένος ἀπό τά ὑπερφυσικά αὐτά ἀποτελέσματα ξόδεψε τήν περισσότερη σχεδόν περιουσία του καί ἔκτισε ἀπό εὐγνωμοσύνη καί εὐλάβεια μία μεγάλη ἐκκλησία. Ἄφησε κατόπιν εἰσοδήματα πολλά σε ἐκεῖνο τόν ναό καί κάθε μέρα ὅποιος ἀσθενής πήγαινε μέ πίστη εὕρισκε τη θεραπεία του. Πολλοί τυφλοί βρῆκαν τά τελευταῖα χρόνια τό φῶς τῶν ματιῶν τους καί χωλοί περπάτησαν χάρις στό ἁγίασμα τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ.
Στήν περιοχή αὐτή κτίστηκε ἕνας περίλαμπρος ναός τοῦ ἁγίου Μιχαήλ πού δέσποζε σέ ὅλη τήν κεντρική Μικρά Ἀσία καί ἦταν τόπος προσκυνήματος ἀπό πολλές περιοχές. Ἡ λατρεία τοῦ ἀρχαγγέλου εἶχε ἀναπτυχτεῖ σέ μεγάλο βαθμό ὄχι μόνο στήν περιοχή τῆς Σεβάστειας, ἀλλά καί σέ ἄλλες περιοχές τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, σέ σημεῖο μάλιστα πού πολλοί ἱστορικοί τῆς ἐποχῆς μίλησαν γιά ἀγγελολατρία πού εἶχε διαδοθεῖ σέ ὅλη τή Μικρά Ἀσία. Δυστυχῶς ὁ ναός αὐτός καταστράφηκε, ὅπως ἀναφέρεται, περίπου τόν ἑνδέκατο αἰώνα, ὅταν εἶχε ἀρχίσει ὁ σταδιακός ἐξισλαμισμός τῆς περιοχῆς.
Ἀλλά ἐπειδή οἱ κάτοικοι ἦταν ἐπί αἰῶνες χριστιανοί καί εἶχαν διαποτιστεῖ ἀπό τό ἑλληνοχριστιανικό φρόνημα, ὁ ἐξισλαμισμός αὐτός ἦταν καθαρά ἐπιφανειακός.
Ἔτσι ἡ περιοχή ἔγινε τό κέντρο τῶν Ἀλεβιτῶν, δηλαδή τῆς μουσουλμανικῆς ἐκείνης αἵρεσης πού πολλοί τήν ἀνάγουν στην ἑλληνορθόδοξη παράδοση τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί μέχρι σήμερα διακρίνουν ἔντονα τίς ρίζες ἀπό την αὐτή τήν ἑλληνορθόδοξη παράδοση, ὅπως τό ὅτι κράτησαν τόν θεσμό τῆς ἐξομολόγησης καί ἕνα εἶδος κοινωνίας μέ νερό καί τυρί.
Οἱ Ἀλεβίτες ἀποτελέσαν ἕνα καθαρά ξεχωριστό κλάδο τοῦ Ἰσλάμ πού ποτέ δέν εἶχε καλές σχέσεις μέ τό «ὀρθόδοξο» Ἰσλάμ. Μέχρι σήμερα ἡ Σεβάστεια ἀποτελεῖ τό κέντρο τοῦ μικρασιατικοῦ ἀλεβιτισμοῦ καί, ὅπως ἀναφέρουν καί οἱ ἐπίσημες στατιστικές, περίπου τό 80% τοῦ σημερινοῦ πληθυσμοῦ τῆς περιοχῆς ἀκολουθεῖ τό ἀλεβιτικό δόγμα καί ἀντιστέκεται σταθερά στόν πλήρη ἐξισλαμισμό του. Αὐτή ἡ κατάσταση δημιουργεῖ συχνά μεγάλα προβλήματα στό τουρκοϊσλαμικό κατεστημένο.
Εἶναι γνωστά τά γεγονότα τοῦ 1993, ὅταν στίς 2 Ἰουλίου στό ξενοδοχεῖο Μαντιμάκ τῆς Σεβάστειας εἶχε συγκεντρωθεῖ μεγάλο μέρος τῆς ἀλεβιτικῆς διανόησης τῆς Τουρκίας σέ μία σημαντική ἡμερίδα ὑπό τήν ἡγεσία τοῦ μεγαλύτερου ἱδρύματος τῶν Ἀλεβιτῶν τῆς Τουρκίας, τοῦ «Πολιτιστικοῦ Ἱδρύματος Πίρ Ἀμπντάλ Σουλτάν». Ἀνάμεσά τους καί ὁ γνωστός Τοῦρκος συγγραφεύς, Ἀζίζ Νεσίν, καθώς ὁ γνωστός Τοῦρκος συνθέτης, Ζουλφού Λιβανελί. Τό γεγονός αὐτό προκάλεσε τή μανιασμένη ἀντίδραση τῶν Γκρίζων Λύκων πού ὀργάνωσαν μία κατευθυνόμενη διαδήλωση ἔξω ἀπό τό ξενοδοχεῖο τό ὁποῖο πυρπολήσανε, μέ ἀποτέλεσμα δεκάδες Ἀλεβίτες να βροῦνε τραγικό θάνατο. Ὁ συνολικός ἀπολογισμός ἦταν 51 νεκροί καί δεκάδες τραυματίες ἐνῷ ἔγιναν καταγγελίες για την στάση τῆς ἀστυνομίας καί τῆς πυροσβεστικῆς, πού σκόπιμα ἀργοπόρησαν νά ἐπέμβουν μέ συνέπεια νά αὐξηθεῖ τραγικά ὁ ἀριθμός τῶν θυμάτων. Ἔκτοτε ἡ 2 Ἰουλίου ἔχει καθιερωθεῖ ἀπό τούς Ἀλεβίτες τῆς Τουρκίας ὡς ἡμέρα μνήμης τῶν θυμάτων τοῦ Μαντιμάκ καί κάθε χρόνο ἐκείνη τή μέρα ὀργανώνονται μεγάλες διαδηλώσεις καί πορεῖες στήν Σεβάστεια εἰς ἀνάμνησιν τῶν τραγικῶν θυμάτων τοῦ μουσουλμανικοῦ φανατισμοῦ.
Τό ἴδιο τό μέρος πού βρίσκονταν ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Μιχαήλ καθώς και τό θαυματουργό ἁγίασμα, μετά την τελική ἐπικράτηση τῶν Ὀθωμανῶν παρέμεινε στήν ἀφάνεια καί για πολλούς αἰῶνες ἦταν ἄγνωστο, καθώς εἶχε σκεπαστεῖ μέ ἑκατοντάδες καλαμιές πού εἶχαν κατακλύσει τήν ὑδροφόρο αὐτή περιοχή.
Ἀλλά τό 1917 ἔγινε ἕνα μεγάλο θαῦμα καί τό ἁγίασμα ξαναῆρθε στην ἐπικαιρότητα. Ἕνας χωρικός κυνηγός πού κυνηγοῦσε στήν περιοχή κοντά στή γούρνα μέ τά ψαράκια και τό θαυματουργό ἁγίασμα, τραυματίστηκε καί, ἀφοῦ ἀνακάλυψε μέσα ἀπό τίς καλαμιές τή γούρνα μέ το ἁγιασμένο ζεστό νερό, τήν πλησίασε γιά νά πλύνει τήν πληγή του. Ἐκεῖ ἔκπληκτος εἶδε ὅτι τόν πλησίασαν ἀπό τό πουθενά κάτι μικρά ψαράκια καί ἄρχισαν νά γλείφουν ἁπαλά την πληγή του, ἡ ὁποία πολύ γρήγορα μετά ἀπό τήν ἐπέμβαση τῶν μικρῶν ψαριῶν ἔκλεισε μέ θαυματουργικό τρόπο πρός μεγάλο θαυμασμό τοῦ ἁπλοῦ χωρικοῦ. Ἀπό τότε καί ἄλλοι χωρικοί τῆς γύρω περιοχῆς ἄρχισαν νά ἐπισκέπτονται τή γούρνα μέ το ἁγίασμα γιά νά τό ἐξετάσουν καί να θεραπεύσουν κάποιες πληγές. Τά θαυματουργά καί ἁγιασμένα ψαράκια εἶχαν ξαναρχίσει τό ἅγιο ἰαματικό καί θαυματουργό τους.
Πέρασαν κάποιες δεκαετίες και τό ἔργο τῶν ψαριῶν ἄρχισε νά γίνεται εὐρύτερα γνωστό. Ἔτσι το 1961 γιά πρώτη φορά ἐνδιαφέρθηκε καί ἐπίσημα ἡ τοπική διοίκηση τῆς Σεβάστειας. Ἀφοῦ τότε ἐξέτασαν τή γούρνα καί τά μικρά ψαράκια, ἔκτισαν τό πρῶτο κατάλυμα για τούς ἀρρώστους πού ἔρχονταν να θεραπευτοῦν στό νερό μέ τό ἁγίασμα τοῦ ἁγίου Μιχαήλ.
Τό 1983 ἑνός Τοῦρκος δημοσιογράφος δημοσίευσε ἕνα ἀποκαλυπτικό ρεπορτάζ γιά τη γούρνα μέ τά θαυματουργά ψαράκια καί τό γεγονός ἔγινε ἀπό τότε εὐρέως γνωστό σέ ὅλη τήν Τουρκία.
Ἀπό τότε καί κυρίως τό 1988, τό τουρκικό κράτος ἀποφάσισε νά ἐκμεταλλευτεῖ τό θαυματουργό αὐτό ἁγίασμα. Ἄρχισαν νά κτίζονται οἱ πρῶτες μεγάλες ξενοδοχειακές ἐγκαταστάσεις πού δέχονταν τούς ἀρρώστους ἀπό ὅλη πλέον τήν Τουρκία, οἱ ὁποῖοι ἔρχονταν γιά νά κολυμπήσουν στο θαυματουργό ἁγίασμα τοῦ ἁγίου Μιχαήλ καί νά θεραπευτοῦν ἀπό πολλές ἀρρώστιες, ὅπως ἀρθριτικά, δερματοπάθειες, ψωρίαση, διάφορες μυοπάθειες καί μυαλγίες, γυναικολογικές ἀρρώστιες, ἐντερικά, παθήσεις τοῦ αἵματος, ἀκόμα και ψυχοσωματικές παθήσεις καί πολλές ἄλλες ἀρρώστιες, προκαλώντας σιγά σιγά τό διεθνές ἐνδιαφέρον. Τά ψαράκια μάλιστα ἀποκαλοῦνται ἀπό τούς τουρκικούς τουριστικούς ὁδηγούς σάν τά «ψαράκια γιατροί». Ἡ θεραπεία γίνεται, ὅπως ἀναφέρουν οἱ ἴδιοι οἱ Τοῦρκοι, μέ τήν εἴσοδο τοῦ ἀσθενοῦς στίς δεξαμενές πού ἔχουν τώρα πολλαπλασιαστεῖ καί ἀμέσως τούς πλησιάζουν τά μικρά ψαράκια πού μέχρι τώρα κανείς δέν ἔχει μπορέσει νά ἐξηγήσει ἀπό πού ἔρχονται. Τά ψαράκια ἀρχίζουν νά τούς γλείφουν καί νά τούς τσιμπᾶνε ἁπαλᾶ. Τό τσίμπημα αὐτό προκαλεῖ καί τη θεραπεία τῶν ἀσθενειῶν τους.
Οἱ ἰαματικές ἰδιότητες αὐτοῦ τοῦ θαυματουργοῦ ἁγιάσματος πού εἶχε ξανά ξυπνήσει μετά ἀπό τόσους αἰῶνες, εἶχαν ἀρχίσει νά γίνονται γνωστές καί στό ἐξωτερικό και τά τελευταῖα χρόνια ἄρχισαν να ἔρχονται Γερμανοί, Ρῶσοι, Οὐκρανοί καί ἄλλοι, πού πάσχουν ἀπό διάφορες ἀνίατες ἀσθένειες καί ἐκεῖ μέσα στή γούρνα πού ἔχει ἁγιαστεῖ ἀπό τόν ἴδιο τόν ἀρχάγγελο Μιχαήλ βρίσκουν τή θεραπεία τους. Βέβαια οἱ Τοῦρκοι δέν ἀναφέρουν στά διαφημιστικά φυλλάδιά τους τήν προέλευση αὐτῶν τῶν θαυματουργικῶν μικρῶν ψαριῶν, ἀλλά ἡ ἱστορία δέν μπορεῖ να λησμονηθεῖ καθώς τό μέρος ἐκεῖνο ἦταν τόπος ἁγιασμένος καί τόπος προσκυνήματος ἐπί πολλούς αἰῶνες τῶν ἑλληνορθόδοξων κατοίκων τῆς κεντρικῆς Μικρᾶς Ἀσίας, γἰ αὐτό καί εἶχε ἁγιασθεῖ ἀπό τόν ἀρχάγγελο Μιχαήλ.
Τά τελευταῖα χρόνια ἔχουν κτιστεῖ μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες στήν περιοχή γύρω ἀπό τις ἁγιασμένες δεξαμενές μέ τά θαυματουργικά «ψαράκια γιατρούς», κάνοντας τήν περιοχή τό ἐπίκεντρο τοῦ τουρκικοῦ ἰαματικοῦ τουρισμοῦ και ὅλα αὐτά ἀπό τήν ἁγιασμένη γούρνα τοῦ ἀρχάγγελου Μιχαήλ καί το ἁγίασμά του.