Μακαριστοῦ Ἐπισκόπου
Αὐγουστίνου Καντιώτη
Ἑξαιρετικὴ τιμὴ ἀπονέμει ἡ ἐκκλησία μας στὴν Θεοτόκο. Αὐτὸ φαίνεται καὶ ἀπὸ τὸ ὅτι τὴν ὀνομαζει Παναγία. Ἀλλὰ ἐνῷ οἱ ἥρωες τῆς πίστεως ἔχουν τὴν ὀνομασία ἅγιος (ἅγιος Δημήτριος, ἅγιος Νικόλαος…καὶ οἱ γυναῖκες ἁγία Βαρβάρα, ἁγία Αἰκατερίνη…), τὴν κυρία Θεοτόκο τὴ λέμε Παναγία! Τοὺς αἱρετικούς, κάτι χιλιαστὰς καὶ προτεστάντες, αὐτὸ τοὺς σκανδαλίζει. Μπά, ἐσεῖς οἱ ὀρθόδοξοι, μᾶς λένε, τὴ μητέρα τοῦ Χριστοῦ τὴ θεοποιήσατε. Ὅπως οἱ ἀρχαῖοι εἶχαν κάνει γυναῖκες θεὲς καὶ τὶς λάτρευαν, ἔτσι καὶ ἐσεῖς τὴ Μαρία τὴν κάνατε θεά. Ὄχι.
Παναγία ἡ Ἐλεοῦσα. Ἱ. Μ. Παναγίας Ἀμιρούς, Λεμεσός.
Ὅταν λέμε Παναγία, μὲ τὴ λέξη αὐτὴ δὲν θεοποιοῦμε τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Διότι Πανάγιος, Ἅγιος σὲ ἀπόλυτο βαθμό, εἶναι μόνο ὁ Θεός, ἡ Ἁγία Τριάς. Γι’ αυτὸ στὴν ἐκκλησία, σὲ κάθε λειτουργία, ψάλλουμε τὸν τρισάγιο ὕμνο «Ἅγιος ὁ Θεός, Ἅγιος ἰσχυρος, Ἅγιος ἀθανατος, ἐλέησον ἡμᾶς». Ἅγιος λοιπὸν σὲ ἀπόλυτη ἔννοια εἶναι ὁ Θεός. Τὴν κυρία Θεοτόκο τὴ λέμε Παναγία σὲ σχετικὸ βαθμό. Ὕστερα ἀπὸ τὸ Θεό, ὕστερα ἀπὸ τὸν Κύριον ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστόν, ἔρχεται ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος. Ὑψώθηκε σὲ τέτοιο σημεῖο ἁγιότητος ποὺ δὲν ὑψώθηκε ἄλλος. Εἶναι παραπάνω ἀπὸ ὅλους τοὺς ἁγίους Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης, παραπάνω καὶ ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους καὶ ἀρχαγγέλους. Μὲ ἕνα λόγο, ἡ Παναγία μας εἶναι τὸ κορυφαῖο πρότυπο ὅλων τῶν ἀνθρώπων, καὶ τῶν ἀνδρῶν ἀκόμη, ἀλλὰ κατεξοχὴν εἶναι πρότυπο τοῦ γυναικείου φύλου. Πρότυπο ἀρετῆς, λοιπόν, εἶναι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος. Περικλείει ὅλες τὶς ἀρετές. Πρῶτα-πρῶτα ἡ Παναγία μας εἶναι πρὸτυπο ἐργατικότητος. Δὲν ἦταν σὰν μὶα μαλθακὴ κοπέλα τῶν ἡμερῶν μας, ποὺ τὸ πρωὶ κοιμᾶται, κι ὅταν ξυπνήσει δὲν κάνει καμμία δουλειά, ἀλλὰ βάφεται στὸν καθρέφτη καὶ περιποιεῖται τὸν ἐαυτό της, γιὰ νὰ βγεῖ τὸ βράδυ νὰ ἐπιδεικνύεται. Δὲν ἦταν ἂπραγο κορίτσι ἡ Παναγία. Σηκωνόταν πρωί, πήγαινε στὴ βρὺση, γέμιζε τὴ στὰμνα νερό, γύριζε σπὶτι, ἔπλενε, καθάριζε, μαγείρευε, τὸν ὑπόλοιπο καιρὸ δούλευε στὸν ἀργαλειό. Λένε, ὅτι τὰ ροῦχα ποὺ φοροῦσε ὁ Χριστὸς τὰ ὕφαναν τὰ χέρια Της, καὶ μάλιστα τὸν χιτῶνα ποὺ ἔβαλαν σὲ κλῆρο οἱ στρατιῶτες στὴ Σταὺρωση. Ἀκόμη, ἡ Παναγία μας ἦταν πρὸτυπο μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ἡ παράδοσις λέει ὅτι ὅταν ὁ ἀρχάγγελος τῆς μετέδωσε τὸ οὐράνιο μὴνυμα ὅτι θὰ γεννήσει τὸν Σωτῆρα τοῦ κόσμου, τὴ βρῆκε νὰ ἔχει μπροστά της ἀνοιγμένη τὴ Γραφή, ἔτσι τὴν εἰκονιζουν οἱ ἀρχαῖες εἰκόνες. Ἦταν ἀκόμη πρότυπο προσευχῆς. Προσευχόταν ἡ Παναγία. Ἡ προσευχή της ἦταν ἄλλοτε δοξολογία τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸ ἅπειρο μεγαλεῖο Του, ἄλλοτε εὐχαριστία γιὰ τὶς μεγάλες εὐεργεσίες του, καὶ ἄλλοτε δὲησις γιὰ τὶς ἀνάγκες τοῦ ἀνθρώπου καὶ γιὰ τὸ σκλαβωμένο στοὺς Ρωμαίους ἔθνος της. Ἡ προσευχή της ἦταν πεζὸς ἀλλὰ καὶ ποιητικὸς λὸγος, τραγούδι. Καθὼς ἐργαζόταν, ἔψαλλε. Ὄπως κάθε ἄνθρωπος ποὺ εἶναι ἐρωτευμένος, ἄντρας ἢ γυναῖκα, ψάλλει τὴν ἀγάπη του, ἔτσι ἐκείνη ἔψαλλε τὴν ἀγάπη της πρὸς τὸ Θεό. Ποῦ εἶναι τὸ ἒξοχο αὐτὸ τραγούδι τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου; Ἡ ἀρχὴ του εἶναι «μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κυριον καὶ ἠγαλλίασε τὸ πνεῦμα μου ἐπὶ τῷ Θεῷ τῷ σωτηρί μου…» καὶ τὸ ἀναφέρει ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς (Λουκ. 1,47), ὀνομάζεται ὠδὴ τῆς Θεοτόκου, θὰ ἔπρεπε νὰ τὸ ξέραμε ὅλο καὶ νὰ τὸ λὲμε.
Εἶναι ἀκόμη πρότυπο ὑπομονῆς. Καμμία γυναίκα δὲν πόνεσε ὅσο ἐκείνη. Σὰν μὰνα ποὺ εἶδε τὸν Υἱὸ Της νὰ πάσχει πάνω στὸν Σταυρό, ἔνιωσε τὴ θλὶψη σὰν δὶκοπο μαχαίρι νὰ Τῆς διαπερνᾷ τὴν καρδιά. Ἡ Παναγία μας εἶναι προπαντὸς πρότυπο παρθενίας. Γι΄ αὐτὸ ἂνθρωποι καὶ ἄγγελοι τῆς ψάλλουν «Τὴν ὡραιότητα τῆς παρθενίας σου καὶ τὸ ὑπέρλαμπρον τὸ τῆς ἁγνείας σου…».
Τὲλος εἶναι πρότυπο ταπεινώσεως. Παραπάνω ἀπὸ τὴν ἐργατικότητα, τὴ μελέτη, τὴν προσευχή, τὴν ὑπομονὴ καὶ τὴν παρθενία, παραπάνω ἀπὸ κὰθε ἂλλη ἀρετὴ της Παναγίας, σὰν ἄστρο καὶ ἥλιος φωτίζει ἡ ταπείνωση της, μὶα ἀρετὴ ποὺ εἶναι ἡ ρίζα κὰθε ἄλλης ἀρετής. Ταπείνωση ἔδειξε ὅταν εἶπε «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμα σου» (Λουκ. 1,38). Δεῖξτε μου μὶα γυναῖκα ταπεινὴ ἢ ἕνα κορί- τσι ταπεινὸ σὰν τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο, εἶναι σὰν νὰ βλέπεις ἂγγελο. Ἐνῷ ἡ ὑπερήφανη γυναῖκα καὶ τὸ ὑπερήφανο κορίτσι, ποὺ καυχᾶται κι ἐπιδεικνύεται, δὲ μοιάζει στὴν Παναγία, δὲν εἶναι Χριστιανή. Κατὰ περίεργο τρόπο οἱ γυναῖκες ὑπερηφανεύονται περισσότερο ἀπὸ τοὺς ἄντρες, τὸ μικρόβιο τῆς ὑπερηφάνειας ὑπάρχει συχνὰ στὶς καρδιές τους. Τὸ θεραπευτικὸ φὰρμακο τῆς ὑπερηφανείας εἶναι ἡ ταπείνωση ποὺ εἶχε ἡ Παναγία μας. Αὐτὴ ἦταν ἡ Παναγία, τὸ πρότυπο ποὺ ἀξίζει νὰ μιμεῖται ὁ γυναικεῖος κὸσμος. Κὰθε γυναῖκα νὰ ἔχει ἕνα ἀντίγραφο τῆς Παναγίας, μὶα μικρὰ Παναγία μέσα στὸν κόσμο αὐτὸ τῆς φθορᾶς, τῆς ἀκολασίας καὶ τῆς ἀπιστίας.
† Ἐπίσκοπος Αὐγουστίνος Καντιώτης