Ενώ το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) προσπάθησε να καθησυχάσει τους συναδέλφους ότι η προτεινόμενη νομοθεσία για την πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών δεν παραβιάζει το προσωπικό απόρρητο των πολιτών της ΕΕ, πολλοί ευρωβουλευτές δεν πείθονται, ζητώντας διαφορετικές προσεγγίσεις.
Το «Chat Control», το πρώτο σχέδιο έκθεσης για τον επερχόμενο κανονισμό της ΕΕ για τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών (CSAR), ακολουθήθηκε από μια έντονη συζήτηση την Τετάρτη, 26 Απριλίου, από τα μέλη της επιτροπής LIBE, η οποία επικεντρώνεται στις πολιτικές ελευθερίες. Η ανησυχία τους ήταν εάν η πρόταση επιτυγχάνει τη σωστή ισορροπία μεταξύ της αποτελεσματικής πρόληψης της διαδικτυακής διάδοσης παράνομου υλικού που συνδέεται με τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών και του σεβασμού του θεμελιώδους δικαιώματος στην ιδιωτικότητα.
Ενώ ο εισηγητής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος προσπάθησε να καθησυχάσει τους συναδέλφους του ότι η νομοθεσία δεν θα παραβίαζε τα προσωπικά δικαιώματα ιδιωτικότητας, ορισμένοι από τους ευρωβουλευτές δεν πείστηκαν. Επιπλέον, όσοι μίλησαν ανοιχτά κατά του Chat Control, όχι μόνο επέκριναν την ικανότητά του να προστατέψει το απόρρητο των δεδομένων, αλλά αμφισβήτησαν επίσης την αποτελεσματικότητά του στην επίτευξη του σκοπού για τον οποίο δημιουργήθηκε.
Η αρχική πρόταση της Επιτροπής ανέφερε ότι ο σκοπός της CSAR ήταν να περιορίσει τη διάδοση υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών (CSEM) παρακολουθώντας αυτόματα όλη την ψηφιακή αλληλογραφία των ευρωπαίων πολιτών. Τα μηνύματα και οι εικόνες θα ελέγχονταν για συγκεκριμένες λέξεις-κλειδιά, στη συνέχεια θα επισημαίνονταν και θα αποστέλλονταν σε μια κεντρική βάση δεδομένων για περαιτέρω έρευνα και, εάν χρειαστεί, δίωξη. Καθιστώντας το υποχρεωτικό για όλες τις εφαρμογές ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και μηνυμάτων (συμπεριλαμβανομένων των WhatsApp, Signal και Telegram), η πρόταση ουσιαστικά θα καταργούσε κάθε ανώνυμη χρήση.
Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συμφωνούν πλήρως ότι η διαδικτυακή σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών είναι ένα πραγματικό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, αλλά οι απόψεις σχετικά με την προσέγγιση που πρέπει να ακολουθηθεί διαφέρουν πολύ.
Ως ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, η έκθεση της περασμένης εβδομάδας εισήγαγε μια σειρά τροπολογιών στην πρόταση, μερικές από τις οποίες αποσκοπούσαν ξεκάθαρα στην αντιμετώπιση των πιο προβληματικών ζητημάτων σχετικά με το απόρρητο. Μία από τις τροπολογίες συνιστά τον περιορισμό του εύρους των εντολών εντοπισμού σε ορισμένα τμήματα κάθε υπηρεσίας, όπως συγκεκριμένα chat rooms.
Σύμφωνα με τους επικριτές, ωστόσο, αυτό εξακολουθεί να μην είναι αρκετό για να αποτρέψει την παρακολούθηση αθώων ανθρώπων και το σύστημα να πλημμυρίσει από ψευδώς θετικές αναφορές. Μια άλλη τροπολογία καθιστά την πρόταση ακόμη πιο αμφισβητήσιμη, συνιστώντας οι χρήστες να μην ειδοποιούνται όταν, υπό την υποψία ότι μπορεί να συνδέονται με το CSEM, επισημαίνονται για παρακολούθηση.
Τίποτα ανησυχητικό
Ο ευρωβουλευτής Javier Zarzalejos (ΕΛΚ/Ισπανία), ο εισηγητής του φακέλου, άνοιξε τη συζήτηση υποστηρίζοντας ότι είναι ανεύθυνο ακόμη και να αμφισβητείται αυτή η νομοθεσία ορίζοντάς την ως τίποτε άλλο παρά μια ειλικρινή προσπάθεια να βοηθήσουμε τα παιδιά.
«Ο χαρακτηρισμός αυτής της πρότασης ως Chat Control είναι ένας λυπηρός τρόπος για να υποβαθμίσει κανείς τη σημαντικότητα της συζήτησής μας», είπε ο Zarzalejos, προσθέτοντας, «νομίζω ότι είναι σημαντικά παραπλανητικό και είναι η ανεύθυνη διαστρέβλωση όλου αυτού – να περί τίνος πρόκειται».
Όσον αφορά τις ανησυχίες για την προστασία του απορρήτου που τέθηκαν προηγουμένως, ο Zarzalejos προσπάθησε να καθησυχάσει τους συναδέλφους του ότι η νομοθεσία δεν διατρέχει κανέναν κίνδυνο παραβίασης της ιδιωτικότητας του γενικού πληθυσμού. Όπως εξήγησε:
«Η προσέγγιση δε θα είναι ενιαία για όλους… αλλά θα υπάρχουν διαφοροποιημένα, συγκεκριμένα μέτρα άμβλυνσης για κάθε υπηρεσία, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες που θα πρέπει να εγκριθούν από τις αρμόδιες αρχές. Τεχνολογίες που θα λειτουργούν χωρίς να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο της επικοινωνίας, και χωρίς να αποδυναμώνουν την ακεραιότητα της κρυπτογράφησης.
Οι εντολές ανίχνευσης και τα μέτρα άμβλυνσης είναι χρονικά περιορισμένα και αποφασίζονται από την αρμόδια δικαστική αρχή [ενώ επίσης] περιορίζονται σε ένα αναγνωρίσιμο τμήμα ή στοιχείο μιας υπηρεσίας, όπως ένα συγκεκριμένο μέσο επικοινωνίας ή μια συγκεκριμένη ομάδα χρηστών.»
Αφού πρόσθεσε ότι η CSAR έχει την ευκαιρία να θέσει παγκόσμια πρότυπα για την καταπολέμηση του CSEM σε όλο τον κόσμο, όπως έχει συμβεί πολλές φορές στη νομοθετική ιστορία της ΕΕ, ο Zarzalejos ολοκλήρωσε την ομιλία του λέγοντας:
«Ό,τι είναι παράνομο εκτός του διαδικτύου, θα είναι παράνομο και στο διαδίκτυο. Και νομίζω ότι αυτό είναι το βασικό καθήκον [του Κοινοβουλίου], να κάνει το διαδίκτυο έναν ασφαλή χώρο για τα παιδιά.»
Άλλες απόψεις
Ενώ οι περισσότεροι ευρωβουλευτές χαιρέτησαν ολόθερμα την πρόταση, ορισμένοι εξέφρασαν σοβαρή δυσαρέσκεια για την τωρινή κατάσταση του κειμένου και παρουσίασαν εναλλακτικές λύσεις και προτάσεις.
Η ευρωβουλευτής Cornelia Ernst (Αριστερά/Γερμανία), είπε ότι το Κοινοβούλιο πρέπει να διασφαλίσει ότι οι τροπολογίες που αποσκοπούν στην προστασία του απορρήτου των δεδομένων «δεν είναι μόνο διακοσμητικές» και άσκησε έντονη κριτική κατά της ιδέας ότι οι χρήστες δεν θα ειδοποιούνταν όταν βρίσκονταν υπό παρακολούθηση.
Ο Moritz Körner, Γερμανός ευρωβουλευτής από την πολιτική ομάδα Renew, μίλησε επίσης κατά των πιθανών παραβιάσεων της ιδιωτικότητας και επέστησε την προσοχή σε μια σημαντική παγίδα της πρότασης που θα μπορούσε να παρεμποδίσει σημαντικά τη συνολική της αποτελεσματικότητα. Ο Körner εξήγησε:
«Μια μελέτη που αναθέσαμε δείχνει ότι η πρόταση δεν θα είναι αποτελεσματική για την πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών, διότι η τεχνολογία που χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό αποπλανητικού και υβριστικού υλικού δεν είναι αρκετά καλή. Θα κατακλύσει τις αρχές με χιλιάδες ψευδώς θετικές αναφορές καθημερινά, [οδηγώντας] σε λιγότερες [ουσιαστικές] έρευνες.»
Η πιο σοβαρή κριτική έγινε από τον ευρωβουλευτή των Πράσινων, Patrick Breyer, ο οποίος ξεκίνησε λέγοντας ότι το Chat Control είναι «κάτι πρωτοφανές στον ελεύθερο κόσμο», καθώς καταφέρνει να διχάσει κάθε ομάδα ενδιαφερόμενων, συμπεριλαμβανομένων οργανώσεων προστασίας παιδιών, πολιτικών ομάδων, ακόμη και των ίδιων των θυμάτων. Υπάρχουν ορισμένοι σε κάθε επίπεδο που θα ήθελαν να υλοποιηθούν αυτά στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό και άλλοι που θα προτιμούσαν να μην περάσει κανένα από αυτά, όχι μόνο ανησυχώντας για την πτυχή της μαζικής επιτήρησης αλλά πιστεύοντας ειλικρινά ότι θα βλάψει τα παιδιά.
Ως εκ τούτου, ο Breyer κάλεσε τους Ευρωβουλευτές να επικεντρωθούν στο να έρθουν όλοι στην ίδια σελίδα πρώτα, «διατηρώντας μόνο τα μέρη της πρότασης για τα οποία συμφωνούμε όλοι και προσθέτοντας συναινετικά νέες, ουσιαστικές προτάσεις» για να μπορέσουμε να προστατεύσουμε πραγματικά τα παιδιά.
Αλλά για να γίνει αυτό, χρειάζεται μια εντελώς νέα προσέγγιση, πρωτίστως στην εξεύρεση τρόπων να αφήσουμε ανέγγιχτη την ιδιωτικότητα των αθώων Ευρωπαίων, ενώ παράλληλα να κάνουμε την όλη διαδικασία πιο αποτελεσματική.
«Πρέπει να περιορίσουμε αυστηρά τις προβληματικές εντολές σάρωσης σε άτομα που υποθετικά συνδέονται με το CSEM. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να αποφύγουμε την ακύρωση στο δικαστήριο και το να μην επιτευχθεί τίποτα για τα παιδιά.»
Γενικά, το σχέδιο έκθεσης πηγαίνει προς τη σωστή κατεύθυνση, είπε ο Breyer, αλλά αποτυγχάνει να εφαρμόσει την ανάγκη εξαίρεσης ατόμων που δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τη σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών, όπως συνέστησαν οι περισσότεροι ανεξάρτητοι ειδικοί. Το ίδιο ισχύει για τη «μετατροπή των προσωπικών μας συσκευών σε σαρωτές», καθώς και για την προτεινόμενη συλλογή μεταδεδομένων, την οποία ακόμη και η Επιτροπή αναγνώρισε ως ακατάλληλη για τον προσδιορισμό του CSEM.
Αντίθετα, ο Breyer συνέστησε μία διαφορετική διαδρομή, αντιμετωπίζοντας το ζήτημα στη ρίζα του και όχι στον τελικό χρήστη, καθιστώντας τις υπηρεσίες “ασφαλείς βάσει σχεδιασμού”.
Αντί να προσπαθήσουμε και να αποτύχουμε να αποκλείσουμε υλικό μέσω παρόχων πρόσβασης ή μηχανών αναζήτησης, θα πρέπει να καταστήσουμε υποχρεωτική την κατάργηση του CSEM από την πηγή του… Είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι η πρόταση στην πραγματικότητα αποτυγχάνει να επιβάλει την κατάργηση.
«Δεν είναι εύκολο θέμα», παραδέχτηκε στο τέλος ο Zarzalejos, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του για την εποικοδομητική κριτική. Διαβεβαίωσε επίσης τους ευρωβουλευτές ότι ο ίδιος και οι σκιώδεις εισηγητές θα λάβουν υπόψη όλα τα σημεία που συζητήθηκαν σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις, προσπαθώντας να επιτύχουν μια ισορροπία μεταξύ της προστασίας των παιδιών και της εφαρμογής όλων των απαραίτητων μέτρων προστασίας της ιδιωτικότητας. Θεωρητικά, ήταν ανοιχτός ακόμη και στην πρόταση για επιπλέον περιορισμό του πεδίου των εντολών ανίχνευσης.
Τώρα το μόνο που μένει είναι να περιμένουμε περαιτέρω προτάσεις με τροπολογίες από κάθε κόμμα, η προθεσμία για τις οποίες είναι η 17η Μαΐου. Εάν επιτευχθεί συμφωνία στην επιτροπή μετά από αυτό, η νομοθεσία θα πάει στην ολομέλεια μέχρι τον Σεπτέμβριο και θα οριστικοποιηθεί στο Συμβούλιο μέχρι το τέλος του έτους.