Γράφει ο εκπαιδευτικός του ΤΕΓ κ. Γεώργιος Γαλανόπουλος
Η άφιξη των Ελλήνων
Στις 30 Μαρτίου 2021, ο επ. Πρόξενος της Ελλάδας και της Κύπρου κ. Παναγιώτης Ταλούμης μας έδωσε αρκετές πληροφορίες, σε μια συζήτηση εφ’ όλης της ύλης, για τον Ελληνισμό και την ιστορία του στη Μαδαγασκάρη. Σύμφωνα με τα αρχεία της Ελληνικής Κοινότητας της Μαδαγασκάρης, πρώτοι Έλληνες αφιχθέντες στο νησί της Μαδαγασκάρης αναφέρεται να είναι ένας Έλληνας με το όνομα Νίκολο Κρητικός, όπου σε συνεργασία με την βασίλισσα της Μαδαγασκάρης κάνει εμπόριο με τη ζάχαρη και το ρούμι. Επίσης, αναφορά στη βιβλιογραφία που υπάρχει στα αρχεία της Ελληνικής κοινότητας, γίνεται για τα αδέλφια “μέλη”, από το 1880-1890. Ακόμη και σήμερα, δεσπόζει στο κέντρο της πρωτεύουσας το ξενοδοχείο “μέλις”. Το πρώτο μεγάλο κύμα Ελλήνων μετανάστευσε στο νησί την περίοδο 1910-1939, δηλαδή μέχρι την έναρξη του β΄ παγκόσμιου πολέμου.
Μετά το τέλος του πολέμου, το 1947, ξεκινά το δεύτερο κύμα Ελλήνων να καταφθάνει στο νησί. Κατά τη περίοδο 1947-1960 εγκαταστάθηκαν στη Μαδαγασκάρη γύρω στους 500 Έλληνες. Οι ασχολίες τους σχετίζονται με το εμπόριο, αγροτικά προϊόντα, δέρματα. Επίσης, αξιόλογη είναι η αναφορά στην παραγωγή του κρασιού “Πίνδος”, από Έλληνα στην πόλη Αντσιράμπε, ο οποίος καταγόταν από την Ήπειρο. Από το 1965, ο ελληνισμός στη Μαδαγασκάρη αρχίζει να φθίνει, κυρίως για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους, που ανάγκασαν τους περισσοτέρους Έλληνες να επιστρέψουν με τις οικογένειές τους στην Ελλάδα. Σήμερα, στη Μαδαγασκάρη διαβιούν γύρω στους 400 Έλληνες, με ελληνικά ονόματα και καταγωγή από την Κρήτη, Σάμο, Κεφαλλονιά, Πελοπόννησο, Κάρπαθο, Κάλυμνο και Ρόδο. Είκοσι από αυτούς είναι 1ης γενιάς, τρεις είναι 2ης γενιάς και οι υπόλοιποι είναι 3ης γενιάς.
Η οργάνωση του Ελληνισμού
Η πρώτη Ελληνική Κοινότητα στο νησί εμφανίζεται να ιδρύεται περίπου το 1930, όπου και χτίστηκε η πρώτη Ελληνική εκκλησία “Αγ. Νικόλαος”, στην πόλη Μαντζούγκα. Η δεύτερη εκκλησία που χτίζεται είναι η «Κοίμισις της Θεοτόκου» (1948-49), όπου αποτελεί και σήμερα τον κύριο Ελληνορθόδοξο ναό της πρωτεύουσας Ανταναναρίβο. Οι Έλληνες της Μαδαγασκάρης, έως και μέχρι τη μεγάλη φυγή του 1965, οργανώνονταν σε τοπικούς συλλόγους και ακολουθούσαν πάντα τα ήθη και έθιμα της μητέρας πατρίδας, με διάφορες εθνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις, που πραγματοποιούνταν στο κτήριο της κοινότητας, που λειτουργεί μέχρι και σήμερα στην περιοχή της Μπεχοριρίκα στην πρωτεύουσα.
Οι Έλληνες σήμερα
Σήμερα, οι 400 και πλέον Έλληνες πολίτες της Μαδαγασκάρης ασχολούνται κυρίως με το εμπόριο και τα αγροτικά προϊόντα (φασόλια, καφές, τσάι, αλάτι). Αρκετοί εξ’ αυτών διακρίνονται για τις ικανότητες τους στο εμπόριο και στην επιστήμη. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση δυο αδελφών αρχιτεκτόνων, όπου για τριάντα και πλέον έτη έως και σήμερα, έχουν συμβάλει στην κατασκευή αξιόλογων κτηρίων και υποδομών της χώρας. Επίσης, η εταιρία Ελλήνων ιδιοκτητών και συμφερόντων με την επωνυμία “ταφ” (Ταλούμης) έχει διεισδύσει σε διάφορους τομείς της οικονομίας της χώρας, από το εμπόριο αυτοκινήτων και αγροτικών προϊόντων, μέχρι τη διαχείριση ακίνητων και χώρων εστίασης.
Οι Έλληνες και η Εκκλησία
Από πολύ νωρίς, τη δεκαετία ’30, οι Έλληνες ένιωσαν την ανάγκη να χτίσουν ναούς Ορθόδοξους. Πέρασαν αρκετά χρόνια, όμως, για να ιδρυθεί η πρώτη Ελληνορθόδοξη Ιεραποστολή με την αρχιεπισκοπή Μαδαγασκάρης, το 1993. Σήμερα, η Αρχιεπισκοπή αριθμεί γύρω στις 50 εκκλησίες και πάνω από 100.000 ιθαγενείς ορθόδοξους χριστιανούς, με αυξητική τάση. Στη Μαδαγασκάρη, σήμερα, υπάρχει η Αρχιεπισκοπή Β. και Ν. Μαδαγασκάρης, με Δεσπότες τους Σεβασμιότατους Ιγνάτιο και Πρόδρομο, αντίστοιχα. Οι δυο Αρχιεπισκοπές, δείχνουν ένα αξιοθαύμαστο ιεραποστολικό έργο, με την ίδρυση και λειτουργία ιατρικών κέντρων, σχολείων, γηροκομείο και ορφανοτροφείο.
Το Ελληνικό σχολείο
Οι Έλληνες στη Μαδαγασκάρη, έκαναν πολλές προσπάθειες στο παρελθόν για να λειτουργήσουν Ελληνικό σχολείο, κυρίως με Έλληνες ιεραπόστολους (δεκαετία ´60 και 2010-12), στο κτήριο της Ελληνικής Κοινότητας, όπου λειτουργούσαν 4 αίθουσες διδασκαλίας και ένα γραφείο διδασκόντων. Όμως, μόλις το έτος 2018 έγινε η πρώτη επίσημη προσπάθεια, σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας στην Ελλάδα, δια του Συντονιστικού Γραφείου στο Ελληνικό Προξενείο του Γιοχάννεσμπουργκ, για την αναγνώριση και ίδρυση ΤΕΓ, ύστερα από αίτημα της Ελληνικής κοινότητας και προεξάρχοντα τον επ. πρόξενο κ. Ταλούμη. Το ΤΕΓ Ανταναναρίβο συστάθηκε στις 28/5/2020, ύστερα από τις επίπονες προσπάθειες του Συντονιστή Εκπαίδευσης κ. Γ. Βλάχου και τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Παιδείας.
Η ίδρυση της σχολικής μονάδας, η οποία σήμερα αριθμεί 81 μαθητές/τριες (25 Ελληνικής καταγωγής και οι υπόλοιποι μαλγασοί ορθόδοξοι) έχει δώσει μεγάλη χαρά και ικανοποίηση στον ελληνισμό της Μαδαγασκάρης και σύμφωνα με τα λόγια του επ. προξένου κ. Ταλούμη, αποτέλεσε το κίνητρο για την επαναλειτουργία της Ελληνικής κοινότητας, όπου τελούσε σε χειμέρια νάρκη για 10 και πλέον έτη. Αποτέλεσμα αυτής της επαναδραστηριοποίησης των Ελλήνων για τη διατήρηση της εθνικής συνείδησης είναι η πραγματοποίηση στις 20/3/21της πρώτης συνέλευσης της Ελληνικής κοινότητας, με στόχο την ενεργοποίηση της και τον ορισμό νέου συμβουλίου, όπου συμμετέχει κι αποσπασμένος εκπαιδευτικός στο ΤΕΓ.