Του Λεωνίδα Στεργίου
Η παράταση της πανδημίας και η ολοένα αυξανόμενη χρήση ηλεκτρονικών και ανέπαφων πληρωμών, αλλά και ταχύτατη ανάπτυξη των κρυπτονομισμάτων αποτέλεσαν τον καταλύτη για την επίσπευση των αποφάσεων και των σχεδίων της ΕΚΤ για την κυκλοφορία του ψηφιακού ευρώ.
Αν και οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν από την ΕΚΤ στις αρχές του καλοκαιριού, πηγές που συμμετέχουν στον σχεδιασμό πιστεύουν ότι μόνο το γεγονός ότι ξεκίνησαν να προσδιορίζονται πρακτικές λεπτομέρειες αποτεί σοβαρή ένδειξη ότι πιθανότατα η απόφαση θα είναι θετική για την κυκλοφορία του.
Στον όλο σχεδιασμό συμμετέχει και η Ελλάδα, μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος, τις εμπορικές τράπεζες και τη ΔΙΑΣ Διατραπεζικά Συστήματα και άλλους φορείς. Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα, το ψηφιακό ευρώ δεν πρόκειται να είναι κρυπτονόμισμα, ούτε μέθοδος ηλεκτρονικής πληρωμής, όπως, για παράδειγμα είναι οι Apple Pay, Google Pay, PayPal ή οι πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες. Επίσης, δεν πρόκειται να αντικαταστήσει τα μετρητά.
Η διαφορά με τις σημερινές ψηφιακές μεθόδους πληρωμής συνίσταται στα εξής:
1. Το ψηφιακό ευρώ θα είναι ένα νέο νόμισμα, το οποίο θα εκδίδεται από την ΕΚΤ, θα αποτελεί απαίτηση του Ευρωσυστήματος και όχι των εμπορικών τραπεζών.
2. Θα έχει δική του νομισματική κυκλοφορία και επιτόκια. Δηλαδή, θα αποφασιστεί ένα όριο της ποσότητας (αξίας) που θα είναι διαθέσιμο στις αγορές και θα έχει επιτόκια που να αποτρέπουν τη μετατροπή των σημερινών ευρώ σε ψηφιακό ευρώ. Επίσης, η ποσότητα και τα επιτόκια θα διαμορφώνονται έτσι ώστε το ψηφιακό ευρώ να μη χρησιμοποιείται για επενδυτικούς και κερδοσκοπικούς σκοπούς.
3. Οι πληρωμές με ψηφιακό ευρώ θα έχουν τα χαρακτηριστικά της αμεσότητας και της ανωνυμίας που έχουν σήμερα τα μετρητά. Θα προσφέρει ύψιστη ασφάλεια και προστασία προσωπικών δεδομένων, εκτός των περιπτώσεων που ερευνώνται εγκληματικές πράξεις, όπως για παράδειγμα ξέπλυμα και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
4. Κάθε πολίτης θα έχει ένα ανώτατο όριο για ψηφιακό ευρώ, το οποίο θα καθοριστεί. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι 3.000 ευρώ. Η διάρκεια θα προσδιοριστεί από τα στοιχεία που δείχνουν πόσο χρόνο χρειάζεται κατά μέσο όρο ένας πολίτης να έχει το αντίστοιχο ποσό για τις ανάγκες του σε μετρητά. Μόλις οριστεί η διάρκεια και το ποσό, το όριο του ψηφιακού ευρώ θα είναι μεγαλύτερη. Εναλλακτικά, εξετάζεται να μην τεθεί όριο, αλλά η επιβολή επιτοκίου ώστε να λειτουργεί αποτρεπτικά η χρήση του πάνω από κάποιο ποσό.
5. Το ψηφιακό ευρώ δεν θα αντικαταστήσει τα μετρητά ως μέσο πληρωμής.
7. Ωστόσο, στην πράξη, η χρήση του θα μοιάζει τεχνικά με τις σημερινές ηλεκτρονικές και ανέπαφες συναλλαγές και τα ψηφιακά πορτοφόλια.
8. Οι πληρωμές θα γίνονται άμεσα και η εκκαθάριση θα γίνεται κατευθείαν μέσω της ΕΚΤ, χωρίς να μεσολαβεί το τραπεζικό σύστημα. Δηλαδή, η συναλλαγή του πολίτη περνάει κατευθείαν στο σύστημα της ΕΚΤ. Μάλιστα, υπάρχει η πρόταση να δημιουργηθούν δύο συστήματα εκκαθάρισης στην ΕΚΤ. Το ένα θα αφορά το retail και το άλλο το wholesale κομμάτι των συναλλαγών. Το δεύτερο υπάρχει σήμερα καθώς από εκεί γίνεται η εκκαθάριση και ο διακανονισμός όλων των συναλλαγών μεταξύ τραπεζών.
9. Εξετάζεται η περίπτωση να λειτουργήσει πιλοτικά σε ορισμένες ευρωπαϊκές πόλεις, πριν από την επίσημη κυκλοφορία του.
10. Σε κάθε περίπτωση, η πλήρης κυκλοφορία και διαθεσιμότητα στο επίπεδο που επιθυμεί και σχεδιάζει η ΕΚΤ, περιλαμβανομένης της διαθεσιμότητας σε τρίτες χώρες, μπορεί να χρειαστεί τρία έως πέντε χρόνια.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει η ΕΚΤ στην ασφάλεια, τη διαφάνεια, την αμεσότητα και την αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς -ειδικά στους νέους-, αλλά και στην απειλή από την ανάπτυξη των κρυπτονομισμάτων. Η ΕΚΤ προειδοποιεί για τους κινδύνους που έχουν τα κρυπτονομίσματα, καθώς δεν ελέγχονται από κεντρικές τράπεζες, παρουσιάζουν μεγάλη μεταβλητότητα στις ισοτιμίες (κίνδυνος) και δεν εξασφαλίζεται η διαφάνεια (προσωπικά δεδομένα, φορολογία, ξέπλυμα, κά).