Ο δημοσιογράφος – αναλυτής – συγγραφέας Γιάννος Χαραλαμπίδης και ο αντιστράτηγος ε.α. – πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.) Ιωάννης Μπαλτζώης στην εκπομπή “Ο ΕΞΑΡΧΕΙΩΝ” (29-01-2025). Η Ανατολική Μεσόγειος συνεχίζει να αποτελεί πεδίο γεωπολιτικών εξελίξεων, με την Κύπρο να βρίσκεται στο επίκεντρο σημαντικών στρατηγικών συμφωνιών και αμυντικών ανακατατάξεων.
Οι πρόσφατες συνεργασίες με την Ινδία, οι επιδιώξεις της Τουρκίας και η στάση των ΗΠΑ και του Ισραήλ διαμορφώνουν ένα περίπλοκο σκηνικό με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Η υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Κύπρου και Ινδίας σηματοδοτεί μια νέα εποχή στη διπλωματία της Μεσογείου.
Με τον νέο εμπορικό διάδρομο India – Middle East – Europe Corridor (EMEG), η Ινδία επιδιώκει να αποκτήσει έναν ασφαλή δρόμο προς την Ευρώπη, χρησιμοποιώντας την Κύπρο και την Ελλάδα ως βασικούς σταθμούς, τόνισε ο κ. Μπαλτζώης.
Αν και αυτό το εγχείρημα μπορεί να ενισχύσει την οικονομική θέση της Κύπρου, η στρατηγική του επιτυχία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την έγκριση των Ηνωμένων Πολιτειών, που παραμένουν ο κύριος ρυθμιστής των γεωπολιτικών εξελίξεων στην περιοχή, υποστήριξε ο κ. Χαραλαμπίδης. Η Κύπρος επιδιώκει να αυξήσει τις αμυντικές της δυνατότητες, όμως η αμερικανική πολιτική στην περιοχή δημιουργεί αβεβαιότητες.
Παρότι υπάρχουν προοπτικές για στρατιωτική υποστήριξη από τις ΗΠΑ, δεν είναι βέβαιο αν η Κύπρος μπορεί να αποκτήσει την πλήρη αυτονομία που απαιτείται για μια αποτελεσματική στρατηγική αποτροπής έναντι της Τουρκίας. Αντί να επικεντρώνεται αποκλειστικά στις ΗΠΑ, η Κύπρος ενδέχεται να βρει έναν πιο αξιόπιστο σύμμαχο στο Ισραήλ. Η σχέση αυτή δεν βασίζεται μόνο σε αμυντικούς παράγοντες, αλλά και σε μια κοινή αντίληψη για την ασφάλεια στην περιοχή, δεδομένων των εντάσεων μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, επεσήμανε ο κ. Χαραλαμπίδης.
Το Κυπριακό παραμένει ένα ανοιχτό ζήτημα, με τις διαπραγματεύσεις να επικεντρώνονται στην προοπτική μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Ωστόσο, η αποδοχή αυτού του πλαισίου σημαίνει στην πράξη την επισημοποίηση μιας διχοτόμησης, που σταδιακά μπορεί να εξυπηρετήσει τα στρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας. Η Τουρκία επιδιώκει να εδραιώσει την παρουσία της στην Κύπρο, όχι μόνο μέσω του στρατιωτικού ελέγχου του βόρειου τμήματος, αλλά και μέσω πολιτικών και οικονομικών μηχανισμών που θα της επιτρέψουν να καθορίζει το μέλλον του νησιού.
Η Τουρκία έχει επιδείξει αυξανόμενη ανεξαρτησία στη διεθνή σκηνή, θέτοντας ερωτήματα για τη μακροπρόθεσμη θέση της στο ΝΑΤΟ. Παρότι ένα τέτοιο σενάριο δεν είναι άμεσα πιθανό, ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι, εάν η Άγκυρα αισθανθεί περιορισμένη από τη δυτική στρατηγική, μπορεί να στραφεί προς τις αναδυόμενες δυνάμεις των BRICS ή του Παγκόσμιου Νότου.
Εάν η Τουρκία αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ θα βρεθούν αντιμέτωπες με ένα κρίσιμο δίλημμα: να διατηρήσουν την επιρροή τους στην περιοχή μέσω εναλλακτικών συνεργασιών ή να διακινδυνεύσουν τη στρατηγική τους παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο, επεσήμαναν οι κ.κ. Μπαλτζώης και Χαραλαμπίδης.
Σύμφωνα με τους κ.κ. Χαραλαμπίδη και Μπαλτζώης η στρατηγική σχέση Κύπρου – Ισραήλ αποκτά νέα διάσταση λόγω των εξελίξεων στη Συρία και της πιθανής αποχώρησης των αμερικανικών δυνάμεων. Αν οι ΗΠΑ εγκαταλείψουν τη Συρία, θα αφήσουν ένα κενό εξουσίας που ενδέχεται να καλυφθεί είτε από την Τουρκία είτε από το Ισραήλ.