Περιοδικό ΕΡΩ Τεῦχος 40 σελ. 24, 27-9-2019
Ο Ι Κ Ο Γ Ε Ν Ε Ι Α – Ν Ε Ο Τ Η Τ Α
ΓΙΑ ΠΟΙΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΤΑΝΤΗΣΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ;
Χαράλαμπου Παπαδόπουλου
Καθηγητοῦ Χημικοῦ στό 1ο ΓΕΛ Γιαννιτσῶν
«Παίδευε τό παιδί σου καί θά σέ ἀγαπήση» εἶναι γραμμένο στήν Παλαιά Διαθήκη καί «τῆς παιδείας αἱ μέν ρίζαι πικραί, οἱ δέ καρποί γλυκεῖς» ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι μας πρόγονοι. Ἡ γενιά μας μᾶλλον δέν κατάλαβε τά λόγια αὐτά, γι’ αὐτό ἐδῶ καί χρόνια ἔχει ὁδηγήσει στήν ἀποτυχία μία ὁλόκληρη Βαθμίδα Ἐκπαίδευσης στήν Ἑλλάδα, τό Λύκειο. Θά ἀναφέρω τούς κυριώτερους λόγους πού προκάλεσαν τήν ἀποτυχία αὐτή (σίγουρα ὑπάρχουν κι ἄλλοι), μήπως καί καταλάβουμε ὅτι πέρασαν πλέον οἱ ἐποχές πού ἐμεῖς κοιμόμασταν καί ὅλα στήν Ἑλλάδα δούλευαν ρολόϊ.
Οἱ γονεῖς στήν Ἑλλάδα εἴμαστε οἱ μόνοι στόν κόσμο πού πιστεύουμε ὅτι ἄν τά παιδιά μας γράψουν καλά στίς πανελλαδικές σώθηκαν! Δηλαδή πιστεύουμε ὅτι ἡ εὐτυχία τῶν παιδιῶν μας γιά ὅλη τους τήν ζωή κρίνεται μέσα στίς τρεῖς ὧρες τῶν πανελλαδικῶν ἐξετάσεων. Δηλαδή τρία χρόνια στό Λύκειο ἄν τά παιδιά μάθουν νά ἐργάζωνται μεθοδικά, ἄν ἀποκτήσουν ἕνα καλό ἐπίπεδο γνώσης σέ ὅλα τά μαθήματα, ἄν καλλιεργήσουν δυνατές σχέσεις μέ τούς καθηγητές τους καί μεταξύ τους, ἄν τό Λύκειο τούς βοηθήση νά ὡριμάσουν ψυχολογικά δέν ἔχει καμμία σημασία, ἀρκεῖ νά περάσουν στήν σχολή πού ἐπιθυμοῦν. Ἄρα καλά κάνουμε τώρα πού τά τρελλαίνουμε στήν Γ΄ Λυκείου, καλά κάνουν πού ἀπό τήν Β΄ Λυκείου ξεκινοῦν φροντιστήριο στά μαθήματα τῆς Γ΄ Λυκείου καί ἀδιαφοροῦν γιά πολλά μαθήματα, πού δέν τούς νοιάζει ἄν ἔχουν καλές σχέσεις μέ τούς καθηγητές τους, γιατί ἀργότερα τούς περιμένει ἕνα λαμπρό μέλλον. Ἡ κυρία Μπέκα Ἀναστασία, Διευθύντρια τοῦ παιδοψυχιατρικοῦ τμήματος τοῦ Νοσοκομείου Παπανικολάου, σέ ὁμιλία της στά πλαίσια τοῦ Ἀνοικτοῦ Λαϊκοῦ Πανεπιστημίου Γιαννιτσῶν, εἶπε γιά τό θέμα αὐτό: «ἡ ἀδιαφορία τῶν μαθητῶν γιά τήν ἐκπαίδευση πού παίρνουν τώρα (Λύκειο), ἐπειδή τό ἐνδιαφέρον τους εἶναι σέ ἄλλη ἐκπαίδευση πού θά πάρουν ἀργότερα (Πανεπιστήμιο), δημιουργεῖ ψυχολογικά κενά στήν προσωπικότητά τους».
Ἡ Ἑλλάδα εἶναι ἡ μόνη χώρα στόν κόσμο πού οἱ μαθητές στά Γενικά Λύκεια εἶναι περισσότεροι ἀπό τούς μαθητές στά Τεχνικοεπαγγελματικά Ἐκπαιδευτήρια: Στήν Ἑλλάδα ἔχουμε τήν παγκόσμια πρωτοτυπία, ὅποιος μαθητής τελειώσει τό ὑποχρεωτικό Γυμνάσιο νά μπορῆ ἄν θέλη νά ἐγγραφῆ στό Γενικό Λύκειο χωρίς κανένα ἔλεγχο ἄν ἔχη τό ἐπίπεδο νά ἀνταπεξέλθη στίς αὐξημένες ἀπαιτήσεις τοῦ Γενικοῦ Λυκείου.
Μέ μέσο ὅρο 09,5 περνᾶνε οἱ μαθητές τήν τάξη: Τό 1998 μέ τήν μεταρρύθμιση Ἀρσένη ὁρίστηκε νά δίνουν πανελλαδικές ἐξετάσεις σέ ὅλα τά μαθήματα ἡ Β΄ καί ἡ Γ΄ τάξη τοῦ Λυκείου. Καί ἐπειδή θά εἶχαν φυσικά χαμηλούς βαθμούς στά γραπτά τους οἱ μαθητές, ὁρίστηκε μέ μέσο ὅρο 09,5 νά περνᾶνε τήν τάξη. Τό 2004 καταργήθηκαν οἱ πανελλαδικές γιά τήν Β΄ Λυκείου καί σιγά–σιγά τά μαθήματα στίς πανελλαδικές τῆς Γ΄ Λυκείου ἔγιναν πάλι 4. Ἐδῶ καί χρόνια ὅμως κανείς δέν σκέφτεται ὅτι πλέον ὁ μέσος ὅρος 09,5 δέν ἔχει λόγο ὕπαρξης ἤ μᾶλλον ἔχει γιά νά φορτώνουν οἱ μαθητές τά μαθήματα στόν κόκκορα. Μέ ἕνα σωρό μαθήματα κάτω ἀπό τήν βάση, περνᾶνε ἄνετα τήν τάξη γιατί ἔχουν 20 στήν Ἐρευνητική Ἐργασία καί σέ κάποιο ἄλλο μάθημα πού τυχαίνει νά βάζη ἁπλόχερα ὁ καθηγητής ὑψηλούς βαθμούς κι ἔτσι πιάνουν τόν μέσο ὅρο 09,5. Καί ἄσε τόν Πλάτωνα νά λέη «ἡ κοινωνία πού δέν λέει τήν ἀλήθεια στούς νέους της εἴτε γιά νά τούς κολακέψη, εἴτε ἐπειδή τούς φοβᾶται, εἶναι κοινωνία παρακμῆς!».
Ἡ Ἑλλάδα εἶναι ἡ μόνη χώρα στόν κόσμο στήν ὁποία ὑπάρχουν φροντιστήρια: Στήν Ἑλλάδα ἔχουμε τήν παγκόσμια πρωτοτυπία νά διδάσκουμε τό ἴδιο μάθημα δύο φορές, μία στό σχολεῖο καί μία στό φροντιστήριο. Μά θά πῆτε, τότε οἱ μαθητές μας θά γίνουν ἀστεράκια. Κανονικά ἔτσι θά ἔπρεπε νά ἦταν ἄν οἱ μαθητές δέν εἶχαν τήν δικαιολογία (ἤ μήπως εἶναι καί ἀλήθεια) ὅτι δέν μποροῦν νά ἀνταποκριθοῦν στίς ἀπαιτήσεις καί τῶν δύο κι ἔτσι ἐπιλέγουν νά μήν ἀσχολοῦνται μέ ὅλα τά μαθήματα τοῦ σχολείου, δηλαδή μέ ἁπλά λόγια στά μαθήματα πού δέν τούς ἐνδιαφέρουν γιά τίς πανελλαδικές θά εἶναι ἄσχετοι (ἀκόμα καί οἱ καλοί μαθητές). Τί ἔξυπνο ἐκπαιδευτικό σύστημα! (Αὐτό ἀφορᾶ καί τά φροντιστήρια Ξένων Γλωσσῶν γιατί συχνά οἱ μαθητές ρίχνουν τό βάρος στίς ἐξετάσεις γιά κάποιο πτυχίο καί τό σχολεῖο περνάει σέ δεύτερη θέση).
Μέ τίς πολλές δραστηριότητες τῶν σχολείων λείπουν συνέχεια μαθητές ἀπό τό μάθημα: Ἕνα Λύκειο σήμερα ἐκτιμᾶται σάν «προοδευτικό» καί «μοντέρνο» ὅταν οἱ μαθητές του συμμετέχουν σέ πολλά προγράμματα καί ἀγῶνες ὅπως erasmus, euroscola, βουλή τῶν ἐφήβων, ἐπιχειρηματολογίας μέχρι καί σχολικούς ἀγῶνες ποδοσφαίρου, μπάσκετ καί πάει λέγοντας. Ἡ ἐντολή τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας εἶναι ὅλες αὐτές οἱ δραστηριότητες νά γίνωνται ἐκτός σχολικοῦ ὡραρίου, ἐπειδή ὅμως αὐτό εἶναι ἀδύνατο, γίνονται ὅλες μέσα στό σχολικό ὡράριο, κι ἔτσι λείπουν συνέχεια μαθητές ἀπό τά μαθήματα (οἱ γονεῖς τους σίγουρα τό γνωρίζουν;).
Σχεδόν ὅλοι οἱ μαθητές ἔχουν τό κινητό τους στό σχολεῖο: Τό Ὑπουργεῖο ἀπαγορεύει νά ἔχουν οἱ μαθητές κινητό στό σχολεῖο, ὅμως ἡ πραγματικότητα εἶναι ὅτι ὅλοι σχεδόν οἱ μαθητές τό ἔχουν. Σέ κάθε διάλειμμα εἶναι μέ τό κινητό, μπορεῖ καί στό μάθημα ἀνάλογα μέ τόν καθηγητή, καί πρέπει νά κάνουν καί 7 ὧρες μάθημα! Τί ἀπόδοση θά περιμένατε νά ἔχουν; Οἱ καθηγητές πού ἤμασταν στά σχολεῖα ἀπό τήν ἐποχή πού δέν ὑπῆρχαν τά κινητά μέ λύπη διαπιστώνουμε τήν μεγάλη πτώση στό ἐπίπεδο μόρφωσης τῶν μαθητῶν ἐξ αἰτίας τῶν κινητῶν. Κρίμα, μία τόσο καλή τεχνολογία τελικά νά χειροτερεύη τήν ζωή μας! Βέβαια τό ξέρουμε ὅλοι ὅτι δέν φταίει σέ τίποτα ἡ τεχνολογία ἀλλά ἡ χρήση της. Καί τί ἔγινε ποῦ τό ξέρουμε;
Ἡ Ἑλλάδα εἶναι ἡ μόνη χώρα στόν κόσμο πού δέν ἐλέγχονται οἱ ἐκπαιδευτικοί γιά τό μάθημα πού κάμνουν: Εἶναι οἱ μαθητές τυχεροί καί ἔχουν καλό καθηγητή; Θά μάθουν. Ἔχουν τήν ἀτυχία νά ἔχουν καθηγητή πού δέν θέλει ἤ δέν μπορεῖ νά κάνη μάθημα; Στό μάθημά του θά χάνουν τόν καιρό τους καί κανείς δέν μπορεῖ ἤ δέν θέλει νά κάνη τίποτα.
Ἡ κρίση πού περνάει ἡ Ἑλλάδα εἶναι κυρίως Πνευματική, κρίση Ἀξιῶν, ἔπληξε καί τό Λύκειο: Ἡ κρίση πού μαστίζει τήν Ἑλλάδα δέν ξεκίνησε τό 2011 ἀλλά δεκαετίες πρίν. Τότε πού ἀφεθήκαμε στόν ὑπερκαταναλωτισμό, στά λεφτά πού μᾶς δίνανε, στόν ἑαυτούλη μας καί ξεχάσαμε τί σημαίνει φιλότιμο, εὐθύνη, εἰλικρίνεια, θυσία γιά τούς ἄλλους. Σήμερα ποιές ἐκπομπές στήν τηλεόραση ἔχουν τήν μεγαλύτερη τηλεθέαση ἤ ποιές ἱστοσελίδες ἐπισκεπτόμαστε συχνότερα; Αὐτές πού μᾶς ξυπνᾶνε τό ἐνδιαφέρον γιά τό ποιά μόρφωση παίρνουν τά παιδιά μας;
Στήν Ἑλλάδα δυστυχῶς δέν ἔχουμε τήν ὑπομονή νά προχωρᾶμε ἀργά. Ὄχι ἡ Κυβέρνηση ν’ ἀλλάξη, ὁ Ὑπουργός Παιδείας ν’ ἀλλάξη, γίνονται σαρωτικές ἀλλαγές στήν ἐκπαίδευση. Τό ἄν ἀκόμη δέν ἔχει ἀχρηστευθῆ ἐντελῶς τό Λύκειο ὀφείλεται στούς φιλότιμους ἐκπαιδευτικούς πού εὐτυχῶς εἶναι πολλοί καί ἀγωνίζονται μέσα σέ τόσο ἀντίξοες συνθῆκες νά προσφέρουν καθημερινά στούς μαθητές τόν καλύτερο ἑαυτό τους. Γιά νά ἀποδειχθῆ ὅτι τελικά τό σπουδαιότερο ἀπ’ ὅλα δέν εἶναι τά συστήματα καί τά νομοσχέδια, ἀλλά οἱ καρδιές τῶν ἀνθρώπων. Γι’ αὐτό καί ὁ Χριστός μας δέν ἀσχολήθηκε μέ συστήματα καί θεωρίες, ἀλλά μόνο μέ τό πῶς θά ἀναστηθοῦν οἱ πεθαμένες καρδιές μας. Χριστός Ἀνέστη!
Περιοδικό ΕΡΩ Τεῦχος 40 σελ. 24, 27-9-2019