41. Τρεις είναι οι τάξεις εκείνων που προοδεύουν στις τελειοποιητικές αναβάσεις: η καθαρτική, η φωτιστική και η μυστική, που είναι και η τελειοποιητική. Η πρώτη είναι των αρχαρίων, η άλλη των μέσων και η τρίτη των τελείων. Αυτές τις τρεις τάξεις περνώντας με τη σειρά ο αγωνιστής, προχωρεί στην κατά Χριστόν ηλικία και γίνεται ώριμος άνδρας, αποκτώντας την τελειότητα που μέτρο της είναι ο Χριστός (Εφ. 4, 13).
42. Η καθαρτική τάξη είναι για όσους αρχίζουν τους πνευματικούς αγώνες. Το χαρακτηριστικό της είναι:
– η απόρριψη της μορφής του χοϊκού ανθρώπου,
– η απολύτρωση από κάθε πρόσυλη κακία και
– η ένδυση του νέου ανθρώπου, που τον ανακαινίζει το Άγιο Πνεύμα(Κολ. 3, 10).
Έργο της είναι:
– το μίσος της ύλης,
– το λιώσιμο της σάρκας,
– η αποφυγή κάθε αιτίας που ωθεί το λογιστικό σε πάθος,
– η μετάνοια για τα περασμένα αμαρτήματα.
Είναι ακόμη:
– να ξεπλύνει με δάκρυα την αλμύρα της αμαρτίας,
– να ρυθμίσει τη διαγωγή σύμφωνα με την χρηστότητα του πνεύματος και
– να καθαρίσει με την κατάνυξη το εσωτερικό του ποτηριού(Ματθ. 23, 26), δηλαδή το νου, από κάθε σαρκικό και πνευματικό μολυσμό (Β΄ Κορ. 7, 1).
Κι έτσι να βάλει μέσα του το κρασί του λόγου, το οποίο ευφραίνει την καρδιά του ανθρώπου (Ψαλμ. 103, 15) που καθαίρεται, και να το προσφέρει στον Βασιλιά των πνευμάτων για να το γευθεί.
Σκοπός της τάξεως αυτής είναι να πυρακτωθεί ο άνθρωπος στην πράξη με τη φωτιά της ασκήσεως και με τους σωματικούς κόπους ώστε να αποβάλει κάθε σκουριά της αμαρτίας, να χαλυβδωθεί, και αφού βουτηχθεί στο νερό της κατανύξεως, να γίνει ξίφος κοφτερό και δυνατό εναντίον των παθών και των δαιμόνων. Εκείνος που έφτασε σ’ αυτό το σημείο με πολλούς κόπους ασκήσεως, έσβησε τη δύναμη του έμφυτου πυρός, έφραξε τα στόματα των λεόντων, των άγριων παθών, δυνάμωσε το αδύνατο πνεύμα του, έγινε ισχυρός(Εβρ. 11, 33-34), και σαν άλλος Ιώβ έστησε τρόπαιο υπομονής, αφού νίκησε το διάβολο που τον πείραζε.
43. Η φωτιστική είναι η τάξη εκείνων οι οποίοι από τους ιερούς αγώνες προχώρησαν στην πρώτη απάθεια.
Χαρακτηριστικό της είναι:
– η γνώση των όντων,
– η θεωρία των λόγων της κτίσεως και
– η μέθεξη του Αγίου Πνεύματος.
Έργο της είναι:
– η κάθαρση του νου,
– που γίνεται με τη θεϊκή φωτιά,
– η νοερή αποκάλυψη των οφθαλμών της καρδιάς και
– η γέννηση του λόγου μαζί με υψηλά νοήματα της γνώσεως.
Σκοπός της είναι:
– ο λόγος της σοφίας που σαφηνίζει τις φύσεις των όντων,
– η επίγνωση των θείων και των ανθρωπίνων πραγμάτων και
– η φανέρωση των μυστηρίων της βασιλείας των ουρανών.
Όποιος έφτασε σ’ αυτό το σημείο με την πνευματική εργασία του νου, κάθεται σαν άλλος Ηλίας Θεσβίτης (Δ΄ Βασ. 2, 11) πάνω σε πύρινο άρμα που έχει για άλογα τις τέσσερις γενικές αρετές και, ενώ ζει ακόμη, ανυψώνεται στον νοητό αέρα και περιοδεύει στα ουράνια, αφού ξεπέρασε την ταπεινότητα του σώματος.
44. Η μυστική και τελειοποιητική τάξη είναι εκείνων που τα πέρασαν όλα και έφτασαν στην πλήρη ωριμότητα του Χριστού (Εφ. 4, 13).
Χαρακτηριστικό τους είναι:
– να διασχίσουν τον αέρα και να υπερβούν τα πάντα και να φτάσουν όπου οι άνω τάξεις των ουρανών να πλησιάσουν το Πρώτο Φως και
– να ερευνήσουν με το πνεύμα τα βάθη του Θεού.
Έργο της τάξεως αυτής είναι να γεμίσει το νου που είναι θεατής όλων αυτών, με:
– τους λόγους για την πρόνοια, τη δικαιοσύνη και την αλήθεια του Θεού και
– τους λόγους για τη λύση αινιγμάτων και παραβολών και σκοτεινών λόγων της θείας Γραφής.
Και σκοπός της:
– να μυσταγωγήσει αυτόν που τελειοποιήθηκε έτσι, τα απόκρυφα μυστήρια του Θεού,
– να τον γεμίσει ανείπωτη σοφία με τη συνάφεια με το Πνεύμα και
– να τον αναδείξει σοφό θεολόγο μέσα στη μεγάλη Εκκλησία του Θεού, να φωτίζει τους ανθρώπους με το λόγο της θεολογίας.
Εκείνος που έφτασε σ’ αυτό το σημείο με βαθύτατη ταπεινοφροσύνη και κατάνυξη,:
-ανέβηκε στον τρίτο ουρανό της θεολογίας σαν άλλος Παύλος και άκουσε άρρητα ρήματα (Β΄ Κορ. 12, 4), τα οποία δεν επιτρέπεται να τα ακούσει άνθρωπος κυριαρχούμενος από την αίσθηση, και γεύθηκε τα απόρρητα αγαθά που δεν τα είδαν μάτια και αυτιά δεν τα άκουσαν (Α΄ Κορ. 2, 9). Ακόμη,
– έγινε διάκονος των μυστηρίων του Θεού, επειδή έγινε στόμα Θεού και μεταδίδει όλα αυτά στους ανθρώπους με το λόγο, ζώντας, τέλειος μέσα στον τέλειο Θεό, την μακάρια ανάπαυση, ενωμένος με τους θεολόγους στις υπέρτατες δυνάμεις των Χερουβείμ και των Σεραφείμ, οι οποίες έχουν ως ιδίωμα τη σοφία και τη γνώση.
ΠΗΓΗ:
ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ των Ιερών Νηπτικών, ΤΟΜΟΣ Δ΄, Εκδόσεις “ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ”, Όσιος Νικήτας ο Στηθάτος, Τρίτη εκατοντάδα γνωστικών κεφαλαίων περί αγάπης και τελειώσεως του βίου, κεφ. 41 – 44.