Ἡ ναυμαχία τῆς Ἐρεσοῦ θεωρεῖται ἡ πρώτη κατά μέτωπο ναυμαχία πού ἔδωσαν οἱ Ἕλληνες ναυμάχοι στήν ἑλληνική ἐπανάσταση τοῦ 1821 μέ πλοῖο γραμμῆς, δίκροτο, τοῦ τότε αὐτοκρατορικοῦ ὀθωμανικοῦ στόλου, ἡ ὁποία καί διεξήχθη στίς 27 Μαΐου 1821 στόν ὅρμο Ἐρεσού τῆς Λέσβου. Πρωταγωνιστῆς τῆς ναυμαχίας αὐτῆς ἦταν ὁ Δημήτριος Παπανικολής ὁ ὁποῖος καί ἐπιχείρησε γιά πρώτη φορά μέ ἀπόλυτη ἐπιτυχία “πυρπόληση” μέ χρήση “καυστικοῦ” ὅπως λεγόταν ἀρχικά το πυρπολικό μέ ἀποτέλεσμα τήν ἀνατίναξη τοῦ ἐχθρικοῦ πλοίου.
Ἡ πυρπόληση ἀπό τόν Παπανικολή στόν κόλπο τῆς Ἐρεσοῦ.
Ἡ ἐπιτυχία αὐτή ὑπῆρξε ἰδιαίτερα σημαντική τόσο στό ἠθικό των Ἑλλήνων ναυμάχων, γιά τήν μελλοντική ἐξέλιξη στόν κατά θάλασσα ἀγώνα ὅσο καί ἀντίστροφα στό ἠθικό των Τούρκων πρό τοῦ καινοφανοῦς αὐτοῦ τύπου καταδρομῆς καί δολιοφθορᾶς. Παράλληλα ὅμως τραγική συνέπεια αὐτῆς ἦταν ἡ καταστροφή τῶν Κυδωνιῶν (τοῦ Ἀϊβαλί) πού ἀκολούθησε 15 ἡμέρες ἀργότερα.[1]
Ἱστορικό κατάστασης
Μέ τό ξέσπασμα τῆς ἑλληνικῆς ἐπανάστασης ἡ ἀναγκαιότητα δημιουργίας ἑνός ἀξιόμαχου στόλου γιά τήν ἀπό θάλασσα ἀρωγή καί προστασία τοῦ ἀγώνα ὑπῆρξε ἄμεση ἀντιληπτή. Ἔτσι μέσα στόν ἑπόμενο μήνα καί μετά ἀπό πολλές διαβουλεύσεις τῶν προυχόντων καί καραβοκυραίων τῶν τριῶν κυριοτέρων “ναυτικῶν” νήσων Σπετσῶν, Ὕδρας καί Ψαρῶν ἀποφασίσθηκε. στίς 17 Ἀπριλίου, ἡμέρα Κυριακή, μέ πανηγυρισμούς ἡ σύμπραξη καί διάθεση τῶν ἐμπορικῶν τους στόλων στόν ἱερό ἀγώνα, καλώντας μέ προκήρυξη ὁμοίως καί τ΄ ἄλλα νησιά. Τό παράδειγμα αὐτῶν ἀκολούθησαν ἀμέσως τά νησιά τοῦ Σαρωνικοῦ, οἱ Κυκλάδες καί ἄλλα ὅπως ἡ Κάσος. Ἔτσι δημιουργοῦνται τρεῖς μοῖρες πλοίων καθεμιά μέ ναύαρχο πού διορίστηκε ἀπό τήν κοινότητα ναυτικῆς νήσου.
Ἡ ἔξοδος τοῦ συγκροτημένου ἑλληνικοῦ στόλου στό Αἰγαῖο συνέπεσε μέ τά τραγικά γεγονότα πού συνέβησαν στήν Κωνσταντινούπολη καί τόν ἀπαγχονισμό τοῦ πατριάρχη, γεγονότα πού ἐξαγρίωσαν ὄχι μόνο τα πληρώματα ἀλλά καί τούς κατοίκους νήσων καί παραλίων της Μικρᾶς Ἀσίας πολλοί ἐκ τῶν ὁποίων προσέτρεξαν νά ἐνισχύσουν τά τσοῦρμα τῶν ἑλληνικῶν πλοίων.
Ἀρχικά κρίθηκε ἀναγκαῖος ὁ ἀποκλεισμός τόσο τῶν Δαρδανελίων ὅσο καί κάποιων σημαντικῶν ὅρμων τῆς μικρασιατικῆς ἀκτῆς καθώς καί ἡ ὑποστήριξη τῶν ἑλληνικῶν σωμάτων στά παραλιακά κάστρα τῆς Πελοποννήσου. Περί τά μέσα Μαΐου μιά μοίρα τοῦ ἑλληνικοῦ στόλου ἔπλευσε πρός τόν Κορινθιακό Κόλπο προκειμένου ν΄ ἀποκλείσει τά κάστρα Ναυπάκτου, Ρίου καί Ἀντιρίου καί νά ἐμποδίσει κάθοδο τῶν Τούρκων στήν Πελοπόννησο, ἐνῶ μιά δεύτερη μεγαλύτερη μοίρα ἔπλευσε στό Β. Αἰγαῖο γιά τόν ἀποκλεισμό τῶν Δαρδανελίων. Παρά ταῦτα δύο πλοῖα γραμμῆς, τρεῖς φρεγάτες καί τρεῖς κορβέτες μέ ὑποναύαρχο διοικητή (ριαλάμπεη) τοῦ ὀθωμανικοῦ στόλου πρόλαβαν στίς 22 Μαΐου νά ἐξέλθουν τῶν στενῶν στό Αἰγαῖο.
Παραπομπές
Ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση καί ἡ ἵδρυση τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους (1821-1832) – (τόμος ΙΒ), Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους,Ἐκδοτική Ἀθηνῶν, 1975, Ἀθήνα. σέλ. 126-127
Πηγές
Ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση καί ἡ ἵδρυση τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους (1821-1832) – (τόμος ΙΒ). Ἀθήνα: Ἐκδοτική Ἀθηνῶν. 1975. ISBN 960-213-108-Χ.
ΑΔΕΙΑ : https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.el#