Σὲ κείμενα ποὺ εἶναι γραμμένα στὴν καθαρεύουσα καὶ σπανιώτερα σὲ κείμενα τῆς Κοινῆς Νεοελληνικῆς συναντᾶμε τύπους στὰ παραθετικὰ τῶν ἐπιθέτων, ἤτοι στὸν συγκριτικὸ καὶ τὸν ὑπερθετικὸ βαθμό, ποὺ ἐκτείνουν τὸν θεματικὸ χαρακτῆρα τοῦ θετικοῦ βαθμοῦ ο σὲ ω. Ποιά ἐπίθετα διατηροῦν τὸν θεματικὸ χαρακτῆρα ο τοῦ θετικοῦ βαθμοῦ καὶ ποιά τὸ ἐκταίνουν σὲ ω; Τὰ ἐπίθετα ποὺ στὸν συγκριτικὸ καὶ τὸν ὐπερθετικὸ βαθμὸ γράφονται μὲ ο εἶναι αὐτὰ ποὺ στὴν παραλήγουσα ἡ συλλαβή τους εἶναι μακρόχρονη (ω, η, διφθογγος): δίκαι-ος, δικαι-ότερος, δικαι-ότατος. Τὰ ἐπίθετα ποὺ ἡ παραλήγουσα εἶναι βραχύχρονη (ο,ε) ἐκτείνουν τὸ ο σὲ ω στὸν συγκριτικὸ καὶ τὸν ὑπερθετικὸ βαθμό: νέ-ος, νε-ώτερος, νε-ώτατος. Ἄν ὅμως μετὰ τὸ βραχὺ φωνῆεν ἀκολουθῇ διπλὸ συμφωνο (ξ, ψ) ἢ δύο σύμφωνα τότε τὸ ο διατητῆται: ἔνδοξος, ἐνδοξότερος, ἐνδοξότατος, σεμνός, σεμνότερος, σεμνότατος (συλλαβὴ θέσει μακρόχρονη).
Τί γίνεται ὅμως ὅταν ἡ παραλήγουσα ἔχει δίχρονο φωνῆεν (α, ι, υ);
Τὸ δίχρονο τῆς παραλήγουσας εἶναι μακρόχρονο:
1ον) Στὰ σύνθετα ἐπίθετα ποὺ ἔχουν ὡς δεύτερο συνθετικὸ τὶς λέξεις: θυμός, λύπη, τιμή,
νίκη, ψυχή, κῦρος, κίνδυνος:
εὔθυμος, εὐθυμότερος, εὐθυμότατος
ἔντιμος, ἐντιμότερος, ἐντιμότατος
καὶ 2ον) Στὰ ἀκόλουθα ἐπίθετα:
ἀνιαρός, ἀνιαρότερος, ἀνιαρότατος,
τρανός, τρανότερος, τρανότατος,
λιτός, λιτότερος, λιτότατος,
ἰσχυρός, ἰσχυρότερος, ἰσχυρότατος,
ψιλός, ψιλότερος, ψιλότατος.
Ὅλα τὰ ὑπόλοιπα γράφονται μὲ ω:
ἱκανός, ἱκανώτερος, ἱκανώτατος
ὁμαλός, ὁμαλώτερος, ὁμαλώτατος
σοβαρός, σοβαρώτερος, σοβαρώτατος
Δείτε ΕΔΩ τα προηγούμενα άρθρα