6-7 Σεπτεμβρίου 1955
Κωνσταντινούπολη
Συμπληρώθηκαν κιόλας πέντε δεκαετίες ἀπ’ τὴν ἐφιαλτικὴ ἐκείνη νύχτα τοῦ τρόμου καὶ τοῦ πανικοῦ ποὺ ἔζησε ὁ Ἑλληνισμὸς τῆς Κωνσταντινούπολης μὲ τὴν ψυχρὴ καὶ ὀργανωμένη καθοδήγηση τῆς Τουρκικῆς Κυβέρνησης. Ἡ ἀφορμὴ τῶν γεγονότων τῆς 6ης Σεπτεμβρίου 1955 ὁδηγεῖ στην Κύπρο. Στὴν Κύπρο, ποὺ ἀπὸ τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1955, ἡ ΕΟΚΑ, ἔχει κηρύξει ἔνοπλο ἐπαναστατικὸ ἀγώνα ἐναντίον τῆς Βρετανίας μετὰ τὸ ναυάγιο ὅλων των προσπαθειῶν νὰ πειστεῖ ἡ Ἀγγλία νὰ ἀναγνωρίσει τὸ δικαίωμα τῆς αὐτοδιάθεσης τοῦ Κυπριακοῦ λαοῦ. Η Μ. Βρετανία, μὲ τὴ σειρά της, γιὰ νὰ ἐξυπηρετήσει τὴν ἀπόφασή της νὰ παραμείνει στὴν Κύπρο μὲ κάθε τρόπο, καθοδηγεῖ ἀριστοτεχνικὰ τὴν Τουρκία, σὰν ἀντίβαρο, βάζοντας τὴν νὰ διατυπώνει ἀνύπαρκτες ἀπαιτήσεις τῆς πάνω στὸ νησί.
Ἡ Βρεττανικὴ διπλωματία, μὲ μιὰ μοναδικὴ τέχνη, ἐξάπτει τὸν Τουρκικὸ φανατισμό, διεγείρει τὸν μόνιμα ὑποβόσκοντα σωβινισμὸ καὶ ὁδηγεῖ Κυβέρνηση καὶ ἀντιπολίτευση σὲ μιὰ ἀνθελληνικὴ ὑστερία. Ἡ Κύπρος ποὺ λίγα μόλις χρόνια νωρίτερα ἦταν ἀνύπαρκτη γιὰ τὴν Τουρκία καὶ ποὺ τὴν εὕρισκε στὸ γεωγραφικὸ χάρτη μὲ δυσκολία, ἔγινε ξαφνικά το κυρίαρχο θέμα ποὺ ἀπασχολοῦσε τὶς ἐξαθλιωμένες λαϊκὲς μάζες. Ἡ Τουρκία, πάντα μὲ τὴ Βρετανικὴ καθοδήγηση, πλημμυρίζει μὲ τὶς ὀργανώσεις «Ἡ Κύπρος εἶναι Τουρκικὴ» καὶ ὁ ἀρχηγὸς τῆς ὀργάνωσης Χικμὲτ Μπίλ, δημοσιογράφος τῆς Χουρριέτ, ἀναδεικνύεται σὲ ἕνα καταπληκτικὸ ἔμπορο τοῦ φανατισμοῦ καὶ τοῦ κιτρινισμοῦ.
Ἡ ἐφημερίδα του, ἡ «Χουρριέτ», ἀπὸ 11.000 φύλλα κυκλοφορία ποὺ εἶχε ὅταν πρωτοκυκλοφόρησε τὸ 1948, ξετινάχτηκε μὲ μιὰ πύρρινη ἀνθελληνικὴ ἀρθρογραφία, στὶς 600.000 φύλλα ἡμερησίως! Τὸ παράδειγμα, ὅπως ἦταν φυσικό, ἀκολούθησαν καὶ οἱ ὑπόλοιπες Τουρκικὲς ἐφημερίδες πού, ξεπερνοῦσαν ἡ μιὰ τὴν ἄλλη σὲ παραπληροφόρηση καὶ ἀνθελληνικὲς ὑπερβολές, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ χτίζεται σταδιακὰ στὶς λαϊκὲς μάζες ἕνα ἔντονο ἀνθελληνικὸ μένος.
Στὶς ἀρχὲς Αὐγούστου 1955, καὶ ἐνῶ συνεχιζόταν ἡ μάχη γιὰ τὴν Διεθνῆ ἀναγνώριση τοῦ δικαιώματος αὐτοδιάθεσης τοῦ Κυπριακοῦ λαοῦ, ἡ Ἀγγλία ἔχει καταστρώσει τὰ σχέδιά της. Συγκαλεῖ στὸ Λονδίνο τριμερῆ διάσκεψη γιὰ τὸ Κυπριακὸ μὲ τὴν συμμετοχὴ τῆς Ἀγγλίας, Ἑλλάδος καὶ Τουρκίας, παρ’ ὅλο ποὺ ἡ Τουρκία ἔχει πουλήσει τὴν Κύπρο στοὺς Ἄγγλους ἀπὸ τὸ 1878 καὶ ἔχει ἀναγνωρίσει, μὲ τὸ ἄρθρο 20 τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάννης, μὲ τὸν πλέον πανηγυρικὸ καὶ κατηγορηματικὸ τρόπο, τὴν πλήρη ἔλλειψη ὁποιουδήποτε δικαιώματός της στὴν Κύπρο. Η Μ. Βρετανία θέλει ὅμως νὰ πετύχει τὴν ἐνεργὸ ἀνάμειξη τῆς Τουρκίας σὰν βασικοῦ παράγοντα στὸ Κυπριακὸ καὶ ὁ πιὸ διπλωματικὸς τρόπος εἶναι ἡ σύγκληση μιᾶς τριμεροῦς διάσκεψης μὲ τὴν συμμετοχὴ τῆς Τουρκίας.
Ἡ Ἑλλάδα ζεῖ τὸ βουβὸ δράμα της. Ὁ πρωθυπουργὸς Ἀλέξανδρος Παπάγος ἔχει καταρρεύσει ἀπὸ μία σοβαρὴ ἀσθένεια ποὺ τὸν ἔχει καταστήσει ἀνίκανο νὰ κυβερνήσει. Οἱ δύο ἀντιπρόεδροι Πάν. Κανελλόπουλος καὶ Στέφ. Στεφανόπουλος ποὺ ἀσκοῦν τὴν ἐξουσία, δὲν ἔχουν τὴ δυνατότητα πρωτοβουλιῶν. Ἔτσι ἡ Ἑλλάδα πέφτει στὴν Ἀγγλικὴ παγίδα καὶ ἀποδέχεται τὴ συμμετοχή της στὴν Τριμερῆ Διάσκεψη τοῦ Λονδίνου ποὺ ἐπισημοποιεῖ τὴν Τουρκικὴ ἀνάμειξη στὸ Κυπριακό.
Στὶς 29 Αὐγούστου 1955, στὸ μέγαρο Λάγκαστερ Χάουζ τοῦ Λονδίνου, ἀρχίζει ἡ τριμερὴς διάσκεψη. Μιὰ μέρα νωρίτερα, ὁ Βρετανὸς Ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν Χάρολντ Μὰκ Μίλαν στέλνει κρυπτογραφημένο μήνυμα στὸν Τοῦρκο ὁμόλογό του Φατὶν Ρουστοὺ Ζορλού, συμβουλεύοντας τὸν πὼς πρέπει νὰ προχωρήσει σὲ “ἐντονώτερη δράση” γιὰ νὰ ἀποδειχθεῖ ἡ Τουρκικὴ ἀποφασιστικότητα στὴν περιφρούρηση τῶν συμφερόντων της.
Τὸ ἀπόγευμα τῆς 5ης Σεπτεμβρίου ὁ Τοῦρκος Ὑπουργὸς τῶν Ἐξωτερικῶν συγκαλεῖ συνέντευξη τύπου καὶ ἀνακοινώνει μὲ μιὰ διάχυτη ὑπεροψία ποὺ τοῦ χαρίζει ἡ Βρεττανικὴ ὑποστήριξη: “Ἡ Κυβέρνησή μου, δηλώνει, ἔπαψε νὰ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν παροῦσα διάσκεψη. Παύουμε τὴ συμμετοχή μας. Ὁ λόγος εἶναι ὅτι θεωροῦμε ἀπαράδεκτό το Ἑλληνικὸ αἴτημα γιὰ αὐτοδιάθεση τῆς Κύπρου. Ἂν ἡ Ἑλλάδα ἐπιμένει, ἃς διαλέξει μεταξύ της Κύπρου καὶ τῆς φιλίας μας!”
Και λίγες ὧρες ἀργότερα, τὰ μεσάνυχτα τῆς 5ης πρὸς τὴν 6η Σεπτεμβρίου, ἀρχίζει ἡ ἐφαρμογὴ ἑνὸς σατανικοῦ σχεδίου ποὺ ἀπέβλεπε ἀφ’ ἑνὸς μὲν στὸ νὰ δείξει τὴν δῆθεν «ἀγανάκτηση» τοῦ τουρκικοῦ λαοῦ γιὰ τὶς Ἑλληνικὲς ἀπόψεις, ἀφ’ ἑτέρου δὲ στὸ νὰ ξεριζώσει, ἅπαξ διὰ παντός, τὸν ἐναπομείναντα Ἑλληνισμὸ τῆς Κωνσταντινούπολης. Στὸν κῆπο τοῦ σπιτιοῦ τοῦ Κεμὰλ Ἀτατοὺρκ στὴ Θεσσαλονίκη, τοποθετεῖται βόμβα ποὺ δὲν προκάλεσε βέβαια καμμιὰ ζημιὰ πέρα ἀπ’ τὰ τζάμια μερικῶν παραθύρων ποὺ ἔσπασαν. Τὴ βόμβα, σύμφωνα μὲ τὸ βούλευμα τοῦ Συμβουλίου Πλημμελειοδικῶν Θεσσαλονίκης ποὺ βγῆκε στὶς 17 Δεκεμβρίου 1955, τοποθέτησε ὁ φύλακας τοῦ κτιρίου Χασᾶν Μεχμέτογλου καὶ τὴν παρέλαβε ἀπὸ τὸν φοιτητὴ Ὀκτάυ Ἐγκίν, γιὸ τοῦ πρώην βουλευτῆ Ροδόπης, καὶ μετέπειτα ἀρχηγὸ τῆς Τουρκικῆς ἀστυνομίας στὴν Ἄγκυρα.
Ἡ συνέχεια τοῦ σχεδίου ἐξελίχτηκε στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὴ Σμύρνη. Στὶς 6 τὸ ἀπόγευμα τῆς 6ης Σεπτεμβρίου 1955, ἄρχισαν νὰ συγκεντρώνονται στὴν πλατεία Ταξὶμ τῆς Κωνσταντινούπολης φοιτητές και πολίτες, μεταξύ των ὁποίων καὶ ἀρκετὲς ἑκατοντάδες αστυνομικοί με πολιτικά. Σὲ λίγο κυκλοφορεῖ στὸ σημεῖο τῆς συγκέντρωσης τὸ ἔκτακτο παράρτημα τῆς ἐφημερίδας «Ἰσταμποὺλ Ἐξπρές». «Καταστράφηκε τὸ σπίτι τοῦ πατέρα μας μὲ βόμβα» ἔγραφε ὁ τεράστιος τίτλος τῆς παραπληροφόρησης καὶ τὸ κείμενο περιέγραφε φανταστικὴ καταστροφὴ τοῦ σπιτιοῦ τοῦ Κεμὰλ Ἀτατοὺρκ καὶ τοῦ Τουρκικοῦ Προξενείου στὴ Θεσσαλονίκη.
Σὲ λίγο, ἀπὸ τοὺς γύρω δρόμους στοὺς ὁποίους ὑπῆρχαν σταθμευμένα στρατιωτικὰ αὐτοκίνητα καὶ ἄλλα τροχοφόρα, ἄρχισαν νὰ κατεβαίνουν ἄτομα τοῦ τουρκικοῦ ὑπόκοσμου μαζὶ μὲ Λαζούς, Τσέτες καὶ ἄτομα ἄλλων φυλῶν ποὺ εἶχαν μεταφερθεῖ ἀπ’ τὰ βάθη τῆς Ἀνατολῆς, ὁπλισμένα μὲ σιδερένιους λοστούς, ρόπαλα, μαχαίρια καὶ διαρρηκτικὰ ἐργαλεῖα. Οἱ ὁπλισμένες ὁμάδες τῶν “διαδηλωτῶν” ξεχύνονται στοὺς δρόμους τῆς Κωνσταντινούπολης.
Ἀκολουθοῦν ὧρες πραγματικῆς κόλασης.
Τὰ συνθήματα «Υἵkιn, kirin, giavourdour» (Σπάστε, γκρεμίστε, εἶναι γκιαούρης) καὶ «Kahrolsun giavourlar» (Ἀνάθεμα στοὺς γκιαoύρηδες) δονοῦν τὴν ἀτμόσφαιρα καὶ ἕνα μέρος τοῦ ὄχλου κινεῖται στὸ Istiklal Caddesi, τὸ περίφημο Πέρα, ποὺ στὸ ἕνα χιλιόμετρο τῆς διαδρομῆς τοῦ εἶχε, σὰν τὸ πιὸ φημισμένο ἐμπορικὸ κέντρο τῆς Πόλης, 700 περίπου μαγαζιὰ ποὺ τὸ συντριπτικό τους ποσοστὸ ἀνῆκε σὲ Ἕλληνες. Ἀπὸ τοὺς πρώτους στόχους ποὺ δέχονται τὴν ἐπίθεση τοῦ παθιασμένου ὄχλου, τὸ καφενεῖο «Ἑπτάλοφος» στὴν πλατεία Ταξίμ. Τζάμια, τραπέζια, καρέκλες, μπουφέδες γίνονται συντρίμμια καὶ ἡ γιγαντιαία ἐπιδρομὴ ἀρχίζει.
Οἱ ὀργανωμένοι διαδηλωτὲς εἶναι χωρισμένοι σὲ τρεῖς ὁμάδες. Ἡ πρώτη σπάει μὲ λοστοὺς τὰ ρολά, τὶς πόρτες καὶ τὰ τζάμια τῶν καταστημάτων. Ἡ δεύτερη ἁρπάζει καὶ σκορπάει στοὺς δρόμους τὰ ἐμπορεύματα καὶ ἡ τρίτη καταστρέφει καὶ λεηλατεῖ. Ἑκατὸ περίπου ὁμάδες ἐκτελοῦν τὸ φρικιαστικό τους ἔργο σὲ μιὰ τεράστια ἔκταση ἀπὸ τὸ Βόσπορο ὡς τὴ θάλασσα τοῦ Μαρμαρά. Οἱ ἐπικεφαλῆς τῶν διαδηλωτῶν μὲ καταλόγους σπιτιῶν καὶ καταστημάτων τῶν Ἑλλήνων, ποὺ εἶχαν σημαδευτεῖ μὲ εὐδιάκριτα σήματα, διευθύνουν τὶς ὁμάδες τῶν διαδηλωτῶν.
Πρόκειται γιὰ ἕνα ὀργανωμένο τυφώνα ποὺ σαρώνει τὰ πάντα στὸ πέρασμά του. Δεκάδες Ἕλληνες πολίτες καὶ κληρικοὶ κακοποιοῦνται. Λεηλατοῦνται καὶ παραδίδονται στὶς φλόγες 73 ἑλληνικὲς ἐκκλησίες.
Καταστρέφονται εἰκόνες, ἁγιογραφίες καὶ σκεύη ἀνεκτίμητης ἱστορικῆς καὶ ἀρχαιολογικῆς ἀξίας. Καταστρέφονται ὁλοσχερῶς καὶ τὰ 26 ἑλληνικὰ σχολεῖα καὶ οἱ πίνακες γραμμένοι μὲ τὸ τελευταῖο μάθημα τῆς μέρας, σκορπᾶνε στοὺς δρόμους. Ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης, ἡ Μεγάλη του Γένους Σχολὴ καὶ τὸ Ζάππειο Λύκειο δέχονται τὴν ἐπίθεση τοῦ ὄχλου μὲ ἀπίστευτη μανία. 4.340 ἑλληνικὰ καταστήματα καταστρέφονται καὶ λεηλατοῦνται. 2.600 χριστιανικὰ σπίτια βρίσκονται στὸ μάτι τοῦ κυκλώνα καὶ παραδίδονται στὸ μένος καὶ στὴν πρωτοφανῆ λύσσα τοῦ ὄχλου. Ρημάζονται κυριολεκτικά τα γραφεῖα καὶ τὰ πιεστήρια καὶ τῶν τριῶν ἑλληνικῶν ἐφημερίδων τῆς Κωνσταντινούπολης. 21 ἑλληνικὰ ἐργοστάσια καταστρέφονται ὁλοκληρωτικὰ καὶ οἱ μηχανὲς καὶ τὰ ἐργαλεῖα αὐτῶν ποὺ βρίσκονται στὰ παράλια του Βοσπόρου, πετιοῦνται στὴ θάλασσα. 110 ἑλληνικὰ ἑστιατόρια καὶ ξενοδοχεῖα καταστρέφονται, λεηλατοῦνται ἢ παραδίδονται στὶς φλόγες.
Οἱ Πατριαρχικοὶ Τάφοι καὶ τα σκηνώματα των μεγάλων εὐεργετῶν τοῦ Ἔθνους, ποὺ ἀπὸ τὸ 1850 τοποθετοῦνται στὸν αὐλόγηρο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς δέχονται τὴν ἐπίθεση τοῦ ὄχλου ποὺ μὲ κανιβαλικὴ μανία σπαεί τους τάφους, ξεθάβει τὰ ὀστᾶ τῶν νεκρῶν καὶ τὰ σκορπάει στοὺς δρόμους.
Στὸ Ἑλληνικὸ νεκροταφεῖο τοῦ Σισλί, μιὰ ὁμάδα διαδηλωτών επί δύο ὁλόκληρες ὧρες καταστρέφει τάφους καὶ σταυρούς, σκάβει τοὺς πιὸ πρόσφατους καὶ βγάζει ἔξω τα πτώματα, μαχαιρώνοντας καὶ κομματιάζοντάς τα. Οι θόρυβοι ἀπὸ τὰ τζάμια, τὰ ἔπιπλα καὶ τὰ εἴδη ποὺ καταστρεφόταν, οἱ καπνοὶ ἀπὸ τὶς φωτιὲς στὰ σπίτια, στὰ καταστήματα καὶ στὶς ἐκκλησίες, οἱ ἀλαλαγμοὶ καὶ τὰ συνθήματα τοῦ ὄχλου, οἱ κραυγὲς ἀπελπισίας, ὁ τρόμος καὶ ὁ πανικὸς τῶν θυμάτων τῆς ἐπιδρομῆς, οἱ ἑκατοντάδες βιασμοί, οἱ δεκάδες των θανάτων αθωων θυμάτων δημιουργοῦν μιὰ ἄλλη νύχτα Ἁγίου Βαρθολομαίου, μιὰ δεύτερη ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης.
Στὴν Ἱερὰ Μονὴ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, γνωστῆς σὰν “Βαλουκλιώτισα”, οἱ ἀστυνομικοὶ καὶ ὁ νυχτοφύλακας ποὺ ὑποτίθεται ὅτι τὴν φύλαγαν, καθοδηγοῦν τὸν ὄχλο στὴν καταστροφὴ καὶ στὴ λεηλασία τοῦ ἱστορικοῦ Μοναστηριοῦ. Ὁ 90χρονος μοναχός Χρύσανθος Μαντάς βρίσκει τραγικὸ θάνατο στὶς φλόγες τῆς φωτιᾶς ποὺ ἄναψαν γιὰ νὰ τὸν κάψουν. Ὁ 6Οχρονος ἠγούμενος επίσκοπος Παμφιλίου Γεράσιμος βασανιζεται καὶ τραυματίζεται βαρειὰ στὸ κεφάλι.
Στὰ Θεραπιὰ ἡ Μητρόπολη Θεραπίων-Δέρκων παραδίνεται στὶς φλόγες μαζὶ μὲ τὴν σπάνια καὶ ἀνεκτίμητης ἀξίας βιβλιοθήκη της. Τὸ ἱστορικὸ κτίριο τῆς Μητρόπολης, στὸ ὁποῖο πρὶν ἀπ’ τὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 γινόταν μυστικὲς συσκέψεις μὲ προύχοντες τῆς Πόλης καὶ τὸν Παπαφλέσσα ποὺ σὰν μέλος τῆς Φιλικῆς Ἐταιρίας σταματοῦσε στὴν Κωνσταντινούπολη καθ’ ὁδὸ πρὸς τὴν Ὀδησσό, καταστρέφεται τελείως.
Στὸ Μέγα Ρέμα, βρίσκεται τὸ σπίτι τοῦ Μητροπολίτη Ἡλιούπολης Γεννάδιου ποὺ εἶναι ὅ,τι καλύτερο ἔχει νὰ ἐπιδείξει τὸ Φανάρι: Κοινωνιολόγος, ἱστορικός, θεολόγος καὶ πολυγραφότατος ,μιὰ πνευματικὴ προσωπικότητα ποὺ μιλάει 7 γλῶσσες καὶ ἀκτινοβολεῖ ὄχι μόνο στὸν Ἑλληνισμὸ τῆς Πόλης ἀλλὰ σ’ ὁλόκληρό το χριστιανισμὸ ὅπου κι’ ἂν βρίσκεται. Γι’ αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἀξία τοῦ ὀ Γεννάδιος εἶναι προκαθορισμένος στόχος. Ο ὄχλος μπαίνει στὸ σπίτι του καὶ ὅταν τὸν ἐντοπίζει στὸν ἐπάνω ὄροφο, τὸν κακοποιεῖ βάναυσα καὶ τὸν ρίχνει ἀπ’ τὶς σκάλες μέχρι, κουτρουβαλώντας, νὰ βρεθῆ στὸ ἰσόγειο.
Ὁ ὄχλος καταστρεφει με μανία ὅ,τι ὑπάρχει μέσα στὸ σπίτι μαζὶ μὲ τὴν πλούσια βιβλιοθήκη ποὺ εἶχε δημιουργήσει ὁ Γεννάδιος. Στὴ συνέχεια τὸν σέρνουν στὸ δρόμο συνεχίζοντας τὴν κακοποίησή του ὥσπου τὸν ἐγκαταλείπουν ἀναίσθητο. Ο Μητροπολίτης Ἡλιουπόλεως Γεννάδιος, πεθαίνει λίγα εἰκοσιτετράωρα μετὰ τὰ γεγονότα.
Στὴ Σμύρνη, ὀργανωμένα στίφη ξεχύνονται στοὺς δρόμους μὲ προκαθορισμένους στόχους: Ὁ πρῶτος στόχος εἶναι τὸ Ἑλληνικὸ περίπτερο στὴ Διεθνῆ Ἔκθεση τῆς Σμύρνης, ποὺ καταστρέφεται καὶ πυρπολεῖται. Ὁ δεύτερος στόχος εἶναι τὸ Γενικὸ Προξενεῖο τῆς Ἑλλάδος στὴ Σμύρνη ποὺ παραδίδεται στὶς φλόγες μπροστὰ στὸ ἀπαθὲς βλέμμα τῶν Τούρκων φρουρῶν του. Ἔντρομος ὁ Γενικὸς Πρόξενος καταφέρνει νὰ διαφύγει μὲ τὴν οἰκογένειά του ἀπὸ τὴν πίσω πόρτα. Ὁ ἑπόμενος στόχος, τὰ σπίτια τῶν Ἑλλήνων ἀξιωματικῶν ποὺ ὑπηρετοῦσαν στὸ ΝΑΤΟ. Μὲ καταλόγους ποὺ ἔχουν τὶς διευθύνσεις τους, οἱ “διαδηλωτὲς” ἐπιτίθενται ἐναντίον τοὺς ρημάζοντας, λεηλατώντας, κακοποιώντας καὶ καίοντας ἔπιπλα, σπίτια καὶ ἑλληνικὲς σημαῖες.
Ὅταν, μετὰ τὰ μεσάνυχτα, οἱ ὀργανωμένες ὁμάδες ἔχουν ὁλοκληρώσει τὸ ἔργο τους ἡ Τουρκικὴ Κυβέρνηση εὐαρεστεῖται, ἐπιτέλους, νὰ κηρύξει στρατιωτικὸ νόμο.
Τὸ σχέδιό τους σημείωσε καταπληκτικὴ ἐπιτυχία. Το σύνολο σχεδὸν τῶν ἑλληνικῶν περιουσιῶν καταστράφηκε. Ὁ ἑλληνικὸς πληθυσμὸς τρομοκρατήθηκε. Οἱ ἀπειλὲς γιὰ τὴν ζωὴ τῶν Ἑλλήνων τῆς Κωνσταντινούπολης τοὺς ἔκανε νὰ νοιώθουν πῶς βρισκόταν σ’ ἕνα ἀπέραντο ναρκοπέδιο.
Τὰ συνθήματα «Bugun maliniz, yarin kafaniz» (Σήμερα τὸ βιός σας, αὔριο τὸ κεφάλι σας) καὶ «Dun seker bayrami, bugun kurban bayrami» (Χθὲς ἦταν ἡ γιορτὴ τοῦ γλυκοῦ, σήμερα εἶναι ἡ γιορτὴ τῆς θυσίας), σπέρνουν τὸν τρόμο καὶ τὸν πανικὸ στὸν θανάσιμα λαβωμένο Ἑλληνισμὸ τῆς Πόλης. Τὸ καταλυτικὸ συναίσθημα τῆς ἀνασφάλειας παραλύει τὶς ψυχὲς ὅλων. Τὰ δάκρυα, στὰ μάτια καὶ στὶς καρδιές, τρέχουν ἀσταμάτητα
Ο Πατριάρχης Ἀθηναγόρας, ὁ τραγικὸς πνευματικὸς ἡγέτης ποὺ ἔσειρε τὸν βαρὺ σταυρὸ τοῦ μαρτυρίου, προσπαθεῖ νὰ ἐμψυχώσει ὅλους ὅσους ἔχασαν τὸ θάρρος κι’ εἶναι ἕτοιμοι νὰ φύγουν:
– “Εἴδατε, τοὺς λέει, τὰ κόκκαλα; Ξεθάφτηκαν γιὰ νὰ σᾶς μιλήσουν, γιὰ νὰ σᾶς ποῦν τὸ χρέος ποῦ χετε νὰ μείνετε σὲ τούτη τὴ γῆ ποὺ γεννήθηκαν οἱ πατέρες σας, οἱ πατέρες τῶν πατέρων σας, ἐσεῖς, τὰ παιδιά σας”.
Μάταια ὅμως. Ἡ μοίρα τῆς Πολίτικης ρωμιοσύνης εἶναι πολὺ σκληρή.
Τὸ 1922 ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφή, τὸ 1928 ἡ συμφορὰ μὲ τὴν φωτιὰ ποὺ σὲ μιὰ νύχτα ἀποτέφρωσε τὰ περίφημα Ταταύλα, τὸ 1941 ἡ στρατολόγηση εἴκοσι ἡλικιῶν καὶ ἡ ἀποστολή της σὲ τάγματα ἐργασίας, τὸ 1942 τὸ περίφημο βαρλίκι ποὺ ἐξόντωσε οἰκονομικὰ καὶ φυσικὰ τὸν Πολίτικο Ἑλληνισμὸ καὶ τώρα ὁ τυφώνας ποὺ σάρωσε στὸ πέρασμά του, μέσα σὲ λίγες ὧρες, τοὺς κόπους μιᾶς ζωῆς. Ἡ ὁμογένεια τῆς Κωνσταντινούπολης δὲν ἀντέχει πιὰ ἄλλο. Γονατίζει κάτω ἀπ’ τὰ συνεχῆ κι’ ἀνελέητα χτυπήματα. Σὲ λίγο, καραβάνια ὁλόκληρα ἐγκαταλείπουν τὴ Βασιλεύουσα γιὰ νὰ σώσουν, τουλάχιστον, τὴ ζωή τους.
Οἱ ἐκκλησίες ποὺ πλημμύριζαν καὶ στὸν αὐλόγυρο ἀκόμα, ἀρχίζουν νὰ ἐρημώνουν. Τὰ σχολεῖα βρίσκονται σιγὰ-σιγὰ χωρὶς μαθητὲς καὶ ἀρχίζουν νὰ κλείνουν τὸ ἕνα μετὰ τὸ ἄλλο. Ὁ Ἑλληνισμὸς τῆς Κῶν/λῆς συρρικνώνεται ραγδαία. Ἀπὸ 315.000 ἄτομα ποὺ ὑπῆρχαν στὴν Κῶν/λή, Ἴμβρο, Τένεδο, σὲ ἀντιστάθμισμα 80.000 περίπου μουσουλμάνων ποὺ κρατήθηκαν στὴ Δυτικὴ Θράκη, στὰ πλαίσια τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάνης ποὺ ὑπεγράφη τὸ 1923 μεταξὺ Ἑλλάδος καὶ Τουρκίας, σήμερα δὲν ἔχουν ἀπομείνει παρὰ μόνο λίγες χιλιάδες ποὺ μετριοῦνται στὰ δάκτυλα τοῦ ἑνὸς χεριοῦ, μετὰ καὶ τὴν χαριστικὴ βολὴ τῶν ἀπελάσεων ποὺ ἀκολούθησαν 9 χρόνια ἀργότερα.
Καὶ ἡ Κωνσταντινούπολη ἐρημώνει, ξεραίνεται ἀπ’ τὶς ρίζες της, ἀπ’ τὸν Ἑλληνισμό της, ποὺ σκορπάει στὸ δρόμο τῆς προσφυγιᾶς σὰν φοβισμένο κοπάδι ποὺ προσπαθεῖ ν’ ἀποφύγει τὰ σπασμένα γιαλιὰ ποὺ ἁπλώνονται στοὺς δρόμους ἀπ’ τὶς καταστροφὲς τῆς μαύρης νύχτας.
Δυὸ εἰκοσιτετράωρα μετὰ τὰ γεγονότα, ὁ Τοῦρκος Πρωθυπουργὸς Ἀντᾶν Μεντερές, μὲ τὴν συνήθη ἐξοργιστικὴ Τούρκικη ὑποκρισία, δηλώνει πῶς τὰ ἔκτροπα ἦταν ἔργο τῶν κομμουνιστῶν ποὺ σκόπευαν νὰ ἀνατρέψουν τὸ καθεστὼς τῆς Τουρκίας.
Τὴν ἑπομένη ὅμως, ὁ ἀρχηγὸς τῆς ἀξιωματικῆς ἀντιπολίτευσης Ἰσμὲτ lνονοῦ, δηλώνει στὰ γραφεῖα τοῦ Λαϊκοῦ Κόμματος, τοῦ ὁποίου ἦταν ἀρχηγός, μὲ ἀφοπλιστικὴ εἰλικρίνεια: «Εἶναι καλὸ ποὺ δὲν ἀναμείχτηκε τὸ κόμμα μας στὰ γεγονότα, ὅμως οἱ ἐκδηλώσεις αὐτὲς ἦταν πολὺ καλὰ ὀργανωμένη ἐθνικὴ ἐνέργεια καὶ ὠφέλιμη γιὰ νὰ καθαρίσει ἡ χώρα μας ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ στοιχεῖο, ποὺ εἶναι ἕνας βραχνάς».
Ὁ Διεθνὴς Τύπος δίνει μεγάλη προβολὴ στὸ πογκρὸμ ἐναντίον τοῦ Ἑλληνισμοῦ στὴν Τουρκία. Μεγάλης κυκλοφορίας ἐφημερίδες ὄχι μόνο της Εὐρώπης ἀλλὰ καὶ τῆς Ἀμερικῆς, τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, τῆς Ἀφρικῆς καὶ τοῦ Καναδᾶ περιγράφουν μὲ τὰ μελανώτερα χρώματα τὴν Τουρκικὴ θηριωδία.
Στὶς 14 Σεπτεμβρίου 1955, ὁ Ἄγγλος δημοσιογράφος Νοὲλ Μπάρμπερ γράφει, μεταξὺ ἄλλων, στὴν Βρεττανικὴ ἐφημερίδα «Νταίηλυ Μαίηλ»:
«Ὁ ἱερέας τῆς ἐκκλησίας τοῦ Γενὴ Μαχαλά, ἀφοῦ γυμνώθηκε, δέθηκε σ ἕνα φορτηγὸ αὐτοκίνητο ποὺ τὸν γυρνοῦσε στοὺς δρόμους ὅπου το πλῆθος τὸν ἔφτυνε. Ἀπ’ ὅσα εἶδα καὶ ἄκουσα δὲν μοῦ μένει καμμιὰ ἀμφιβολία ὅτι ἡ ἐπίθεση τοῦ Τουρκικοῦ ὄχλου κατὰ τῶν ἑλληνικῶν περιουσιῶν εἶχε προμελετηθεῖ καὶ προετοιμαστεῖ μὲ ἐπιμέλεια. Ἡ φωτιὰ ποὺ σάρωσε τὴν Πόλη ἄναψε σὲ ἑκατὸ διαφορετικὰ σημεῖα τὴν ἴδια ἀκριβῶς ὥρα. Ὁ ὄχλος καθοδηγεῖτο ἀπὸ εἰδικὰ ἄτομα ποὺ ὑποδείκνυαν ποιὰ καταστήματα καὶ ποιὰ σπίτια ἔπρεπε νὰ καταστραφοῦν καὶ ποιὰ ἔπρεπε νὰ μείνουν ἄθικτα, συνεπῶς καθοδηγεῖτο ἀπὸ ψύχραιμους ἐγκέφαλους ποὺ χειραγωγοῦσαν τὶς πράξεις του μὲ σταθερό, προμελετημένο καὶ ἀντικειμενικὸ σκοπό. Μὲ μιὰ ταχύτατη προσπάθεια οἱ Τοῦρκοι γιὰ νὰ κατευνάσουν τὸν ἀγανακτισμένο ἀπὸ τὴν πρωτοφανῆ αὐτὴ ἀγριότητα, κόσμο, ἐπέρριψαν ὅλη τὴν εὐθύνη στοὺς κομμουνιστές. Μπορῶ νὰ διαβεβαιώσω πὼς δὲν ὑπάρχει οὔτε κόκκος ἀλήθειας στὸν ἰσχυρισμὸ αὐτό. Ἐπὶ δέκα ὁλόκληρα χρόνια τώρα ἡ Τουρκία καυχᾶται πὼς δὲν ἔχει κομμουνιστές, καὶ δὲν ἔχει πράγματι. Πῶς λοιπόν, μέσα σὲ μιὰ νύχτα, ξεπήδησε ὁλόκληρο πλῆθος ἀπ’ αὐτοὺς γιὰ νὰ προκαλέσει τόσες καταστροφές, μὲ τὴν ἀνοχὴ μάλιστα τῶν ἀστυνομικῶν ἀρχῶν;».
Πέντε χρόνια μετὰ τὰ γεγονότα ἀνετράπη ἡ Κυβέρνηση τοῦ Ἀντνᾶν Μεντερὲς ἀπὸ στρατιωτικὸ πραξικόπημα. Ἀκολούθησε ἡ δίκη τῆς Πλάτης ποὺ ἔληξε στὶς 5/1/1961. Ὁ πρωθυπουργὸς Ἀντναν Μεντερὲς καὶ ὁ Ὑπουργὸς τῶν Ἐξωτερικῶν Φατὶν Ρουστοῦ Ζορλοῦ βρέθηκαν ἔνοχοι γιὰ πολλὰ ἀδικήματα, μεταξύ των ὁποίων καὶ γιὰ τὴν ὀργάνωση καὶ ἐκτέλεση τοῦ πογκρὸμ ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν στὶς 6 Σεπτεμβρίου 1955. Καὶ οἱ δύο θανατώθηκαν μὲ ἀπαγχονισμό.
Τὸ χωριὸ Γκιόρζε τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἀπ’ τὸ ὁποῖο προερχόταν οἱ περισσότεροι Λαζοὶ ἐπιδρομεῖς, τέσσερις βδομάδες μετὰ τὰ γεγονότα, καταστράφηκε τελείως ἀπὸ μεγάλη πυρκαγιά, ἐνῶ δύο ἄλλα χωριά, ποὺ ἐπίσης συμμετεῖχαν στὴν ἐπιδρομή, ἰσοπεδώθηκαν κυριολεκτικὰ ἀπὸ ἰσχυρὸ σεισμό.
Ἀντὶ ἐπιλόγου, ἃς θυμηθοῦμε πάλι τὰ λόγια τοῦ φιλόσοφου Τουχόλσκυ: «Πές μου πὼς μεταχειρίζεσαι τὶς μειονότητές σου, νὰ σοῦ πῶ τὸ ἐπίπεδό του πολιτισμοῦ σου».
Καὶ δὲ μᾶς μένει παρὰ μόνο ἡ παρηγοριά, πὼς ἐμεῖς τουλάχιστον οἱ Ἕλληνες, ὑπερασπιζόμαστε ὄχι μόνο μὲ λόγια, ἀλλὰ καὶ μὲ ἔργα, τὸ ἐπίπεδό του πολιτισμοῦ μας, τουλάχιστον ὅσον ἀφορᾶ τὴ μεταχείριση ποὺ ἐπιφυλάσσουμε στὴ μουσουλμανικὴ μειονότητα τῆς Δυτικῆς Θράκης.
6-7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1955 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΤΟΥΣ
ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ, ΜΕΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ, ΚΑΤΕΣΤΡΕΨΑΝ, ΕΚΑΨΑΝ ΚΑΙ ΛΕΗΛΑΤΗΣΑΝ:
4.340 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ
2.600 ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΣΠΙΤΙΑ
73 ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
26 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
110 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ
21 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ
27 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ
3 ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ
HMΕPA ΜΝΗΜΗΣ
ΠΗΓΕΣ:
ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΩΝ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΜΕΛΙΣΣΟΧΩΡΙΟΥ