Ἁγίου Νεκταρίου
Ἡ ἀπάντηση τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου σέ ὅσους ἀδιάκριτα καί γενικευμένα καταδικάζουν τούς ἀρχαίους Ἕλληνες γιά διαφθορά βίου.
Ἕνας λαός μέ τέτοιους φιλοσόφους δέν μπορεῖ νά ἀκολουθεῖ τόν δρόμο πού τοῦ ὁρίζουν. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες ΔΕΝ ἦσαν κτήνη παραδομένα στήν ἀκολασία καί στήν διαφθορά, ἀλλά λαός μέ ἰδιαίτερη ΚΛΗΣΗ! …αὕτη ἡ κλῆσις αὐτοῦ ἐν τοῖς ἔθνεσιν∙ μαρτύριον ἡ ἐθνική αὐτοῦ ἱστορία∙ μαρτύριον ἡ φιλοσοφία αὐτοῦ∙ μαρτύριον ἡ κλίσις αὐτοῦ∙ μαρτύριον αἱ εὐγενεῖς αὐτοῦ διαθέσεις∙ μαρτύριον ἡ παγκόσμιος ἱστορία∙ μαρτύριον ἡ μακροβιότης αὐτοῦ, ἐξ ἧς δυνάμεθα ἀδιστάκτως νά συμπεράνωμεν καί τήν αἰωνιότητα αὐτοῦ, διά τό αἰώνιον ἔργον τοῦ Χριστιανισμοῦ μεθ᾿ οὗ συνεδέθη ὁ Ἑλληνισμός.
Ἡ ἑλληνική φιλοσοφία ἐγένετο τῇ Ἑλληνικῇ φυλῇ παιδαγωγός πρός κατανόησιν τῆς ἀποκαλυφθείσης ἀληθείας. Ὁ ἔρως πρός τήν φιλοσοφίαν ἐγένετο ἔρως πρός τόν χριστιανισμόν, καί ἡ φιλοσοφία ἀπέβη πίστις εἰς Χριστόν. Ὁ ἔρως ἄρα πρός τήν ἀλήθειαν ὑπῆρξεν ὁ λόγος, δι᾿ ὅν ἡ ἑλληνική φυλή ἅμα τῇ ἐμφανίσει τῆς ἀποκαλυφθείσης ἀληθείας ἐγένετο ταύτης ἐραστής καί ὀπαδός καί ἐνεσταρνίσθη καί ἐνεκολπώθη αὐτήν καί τό αἷμα αὐτῆς ἀφειδῶς ὑπέρ αὐτῆς ἐξέχεεν. Ἐπειδή λοιπόν τοιαύτη ἡ Ἑλληνική φιλοσοφία καί οὗτος ὁ λόγος, δι᾿ ὅν ἡ ἑλληνική φυλή πρώτη ἠσπάσθη τόν χριστιανισμόν, διά τοῦτο ἔλαβον ὡς θέμα μελέτης τήν ἑλληνικήν φιλοσοφίαν ὡς προπαιδείαν εἰς τόν χριστιανισμόν, ὡς θέμα πολλῆς σπουδαιότητος διά τούς Ἕλληνας.
Ναί, ὁ Ἕλλην ἐγεννήθη κατά θείαν πρόνοιαν διδάσκαλος τῆς ἀνθρωπότητος∙ τοῦτο τό ἔργον ἐκληρώθη αὐτῷ∙ αὕτη ἧν ἡ ἀποστολή αὐτοῦ∙ αὕτη ἡ κλῆσις αὐτοῦ ἐν τοῖς ἔθνεσιν∙ μαρτύριον ἡ ἐθνική αὐτοῦ ἱστορία∙ μαρτύριον ἡ φιλοσοφία αὐτοῦ∙ μαρτύριον ἡ κλῆσις αὐτοῦ∙ μαρτύριον αἱ εὐγενεῖς αὐτοῦ διαθέσεις∙ μαρτύριον ἡ παγκόσμιος ἱστορία∙ μαρτύριον ἡ μακροβιότης αὐτοῦ, ἐξ ἧς δυνάμεθα ἀδιστάκτως νά συμπεράνωμεν καί τήν αἰωνιότητα αὐτοῦ, διά τό αἰώνιον ἔργον τοῦ Χριστιανισμοῦ μεθ᾿ οὗ συνεδέθη ὁ Ἑλληνισμός∙ διότι ἐνῶ ὅλα τά ἔθνη τά ἐμφανισθέντα ἐπί τῆς παγκοσμίου σκηνῆς ἦλθον καί παρῆλθον, μόνον τό Ἑλληνικό ἔμεινε ὡς πρόσωπον δρῶν ἐπί τῆς παγκοσμίου σκηνῆς καθ᾿ ὅλους τούς αἰώνας∙ καί τοῦτο, διότι ἡ ἀνθρωπότης δεῖται αἰωνίων διδασκάλων∙ μαρτύριον τέλος ἡ ἐκλογή αὐτοῦ μεταξύ τῶν ἐθνῶν ὑπό τῆς θείας προνοίας, ὅπως ἐμπιστευθῇ αὐτῷ, τήν ἱεράν παρακαταθήκην τήν ἁγίαν πίστιν, τήν θρησκείαν τῆς ἀποκαλύψεως καί τό θεῖον ἔργον τῆς ἀποστολῆς αὐτῆς, τό αἰώνιον ἔργον τῆς σωτηρίας διά τῆς διαπλάσεως ἁπάσης τῆς ἀνθρωπότητος κατά τάς ἀρχάς τῆς ἀποκαλυφθείσης θρησκείας. Τό ἔργον τοῦτο ἀληθῶς ἀνετέθη τῇ Ἑλληνικῇ φυλῇ∙ τοῦτο μαρτυρεῖται ὑπό τῆς ἱστορίας∙ ἕν μόνον βλέμμα ριπτόμενον εἰς τήν ἱστορίαν τοῦ χριστιανισμοῦ ἐπαρκεῖ ὅπως πιστώσῃ τήν ἀλήθειαν ταύτην. Ἐν τῇ ἱστορίᾳ τοῦ χριστιανισμοῦ ἀπό τῆς πρώτης σελίδος αὐτῆς ἀναφαίνεται ἡ τῆς Ἑλληνικῆς φυλῆς ἐν τῷ χριστιανισμῷ δράσις, καί ἡ κλῆσις αὐτῆς, ἵνα ἀναλάβη τό μέγα τῆς ἀποστολῆς τοῦ χριστιανισμοῦ ἔργον. Οἱ θεῖοι τοῦ Σωτῆρος λόγοι «νῦν ἐδοξάσθη ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου», ὅτε ἀνηγγέλθη αὐτῷ ὅτι Ἕλληνες ἤθελον ἰδείναυτον, ἐνεῖχον βαθείαν ἔννοιαν∙ ἡ ρῆσις ἧν προφητεία, πρόρρησις τῶν μελλόντων∙ οἱ ἐκεῖ ἐμφανισθέντες Ἕλληνες ἦσαν οἱ ἀντιπρόσωποι ὅλου τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους∙ ἐν τῇ παρουσίᾳ αὐτῶν διεῖδεν ὁ θεάνθρωπος Ἰησοῦς τό ἔθνος ἐκεῖνο, εἰς ὅ ἔμελλε νά παραδώση τήν ἱεράν παρακαταθήκην, ἵνα διαφυλαχθῇ τῇ ἀνθρωπότητι. Ἐν τῇ ἐπιζητήσει αὐτῶν διέγνω τήν προθυμίαν τῆς ἀποδοχῆς τῆς ἑαυτοῦ διδασκαλίας, διεῖδε τήν ἑαυτοῦ δόξαν, τήν ἐκ τῆς πίστεως τῶν ἐθνῶν, καί ἀνεγνώρισε τό ἔθνος, ὅπερ πρός τόν σκοπόν τοῦτον προώριστο ἀπό καταβολῆς κόσμου.
Τό Ἑλληνικόν ἔθνος ἕνεκα τῆς φυσικῆς αὐτοῦ ταύτης ἰδιότητος ἀπέβη ἀληθῶς ὀφθαλμός ἐτάζων τά τε ἐμφανῆ καί τά κεκαλυμμένα ὑπό τοῦ πέπλου τοῦ μυστηρίου∙ ἠτένισεν ἔκθαμβον πρός τό ἔκπαγλον κάλλος τοῦ κόσμου τῆς δημιουργίας, καί ἀνεζήτησε τόν θεῖον δημιουργόν ἐν τοῖς δημιουργήμασιν αὐτοῦ∙ ἡ εἰκών τοῦ θείου καλλιτέχνου δημιουργοῦ θείῳ δακτύλῳ ἐγγεγραμμένη ἐν τοῖς δημιουργήμασιν αὐτοῦ προσείλκυσεν αὐτόν καί ἀφήρπασεν. Ἡ εἰκών τοῦ Θεοῦ κατενοήθη ἐν μικρογραφίᾳ ἐν τῇ καλλιτεχνικῇ κατασκευῇ τῶν ὄντων, τοσούτῳ ἐν τῇ θαυμασίᾳ κατασκευῇ τῶν μεγίστων δημιουργημάτων∙ ἡ ἀναρίθμητος ποικιλία ἡ ἀπό τῶν ἐλαχίστων δι᾿ ἀπείρου σοφίας ἐκτυλισσομένη καί πρός τά μέγιστα καταλήγουσα, ἀποβαίνει τῷ φιλοσόφῳ ἀπειροβάθμιος κλίμαξ, ἥς ἡ κορυφή ἐν τῷ Οὐρανῷ, ἥν θαραλλέῳ βήματι ἀναβαίνων ἀνέρχεται αὐτήν ἀδιαλείπτως τάς βαθμίδας ἀμείβων, καί μόνον πρός οὐρανόν ἀτενίζων αἵρεται ὁλονέν ἀπό τῆς γῆς, ἀποδυόμενος τόν περιττόν γήϊνον φόρτον, καί ζητεῖ νά ἀποβῇ πνεῦμα, ὅπως προσεγγίσει τῷ θείῳ πνεύματι, οὗτινος τόν θρόνον τίθησιν ἐν Οὐρανῷ∙ ἐννοεῖ ὅτι μία ἀρχή, μία δύναμις, μία ἄπειρος σοφία, ἕν ὅν θεῖον ἀγαθόν ἐγένετο ὁ δημιουργός τῆς θαυμαστῆς ταύτης δημιουργίας. Ἡ κατανόησις τοῦ θείου ἐκ τοῦ θείου αὐτῶν ἰδιοτήτων γεννᾶ ἐν αὐτῷ τό συναίσθημα τῆς ἀγάπης καί τῆς λατρείας∙ ἡ καρδία αὐτοῦ πληροῦται θείου τινός ἔρωτος καί θερμαίνεται ὑπό θείου πυρός∙ αἰσθάνεται, ὅτι ἐν αὐτῷ, κατοικεῖ μυστική τίς δύναμις, ἕλκουσα αὐτόν πρός τό θεῖον∙ ἡ ἰσχύς αὐτή εἶναι ἀκατάληπτος ἀλλ᾿ ἰσχυρά ὡς δύναμις θεία∙ κυριεύει αὐτοῦ καί διευθύνει τάς τε πνευματικάς αὐτοῦ καί σωματικάς δυνάμεις κατά τήν ἰδίαν βούλησιν∙ ἔχει βούλησιν ἑτέραν παρά τήν θέλησιν τοῦ αἰσθητικοῦ ἀνθρώπου∙ αὕτη ἐν αὐτῷ κρατεῖ καί εὐθύνει τά πάντα∙ περίεργον τό φαινόμενον∙ τί τοῦτο, ἐρωτᾶ, τό γεννηθέν ἐν ἐμοί; Τίς ἡ σχέσις ἐμοῦ πρός τό θεῖον, πρός ὅ ἡ ἐν ἐμοί αὕτη δύναμις σπεύδει ἀκατάσχετος, πρός ὅ ζητεῖ νά προσπελάση, πρός ὅ τείνει νά ἀφομοιωθεῖ;
Ὁ Ἕλλην λοιπόν διά τῆς φιλοσοφίας ἐγνώρισε πρῶτον τήν ὕπαρξιν τοῦ θείου καί εἶτα ἑαυτόν, οἷος ἀληθῶς ἔστι∙ διά τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ ἔσχε τελείαν ἑαυτοῦ γνῶσιν∙ γνωρίσας δέ ἑαυτόν ἔγνω τήν σχέσιν αὐτοῦ πρός τό θεῖον, τήν εὐγένειαν αὐτοῦ, καί ἔγνω ὅτι πρός τό θεῖον ἀφομοίωσις εἶναι τό πρώτιστον τῶν καθηκόντων. Ἔγνω δ᾿ ὅτι ἡ ἐν τῷ κόσμῳ ἀποστολή του εἶναι ἡ τελείωσις, ἡ ἀνύψωσις αὐτοῦ ἀπό τοῦ ὑλικοῦ κόσμου πρός τόν πνευματικόν∙ ὅτι ὁ πνευματικός κόσμος δέόν ἐστι νά ζωογονῆ τόν ὑλικόν κόσμον, ὅτι τό πνεῦμα ἀνάγκη νά ἐπικρατήση τῆς ὕλης, ὅτι οἱ πνευματικοί νόμοι δέόν ἐστι νά ὧσιν ἰσχυρότεροι τῶν ἐν αὐτῷ φυσικῶν νόμων∙ ὅτι πρέπόν ἐστιν ἐν αὐτῷ νά ἐπικρατῶσιν οὗτοι ὡς λογικοί∙ ὅτι ὁ ἄνθρωπος γίνεται τέλειος ἀφομοιούμενος τῷ Θεῷ, καί ὅτι ἀφομοιοῦται πρός τό θεῖον ὅταν κοσμῆται ὑπό τῆς εὐσεβείας, τῆς δικαιοσύνης, τῆς ἀληθείας καί τῆς ἐπιστήμης∙ διότι ἀληθῶς αἱ ἀρεταί αὗται κέκτηνται τελειωτικήν ἐν αὐταῖς δύναμιν∙ διότι ἡ μέν εὐσέβεια γίνεται προσπέλασις πρός τό θεῖον, ἡ δέ δικαιοσύνη, ἡ ἀλήθεια καί ἡ ἐπιστήμη, γίνονται αὐτῷ εἰς εἰκόνα καί ὁμοίωμα θεῖον.
Ὁ Ἕλλην γνωρίσας τίς εἶναι καί τίς ὀφείλει νά ἀποβῆ, σκοπόν ἔθετο τήν ἑαυτοῦ τελείωσιν∙ ἐγένετο ἐραστής τοῦ πνεύματος καί ἐδημιούργησε κόσμον πνευματικόν, ἐν ὧ ἤθελε νά ζῆ∙ ἡ γνῶσις τοῦ καλοῦ, τοῦ ἀγαθοῦ, τοῦ ἀληθοῦς καί ἡ ἔμφυτος πρός τόν πλησίον ἀγάπη ἀνέπτυξεν ἐν τῇ καρδίᾳ τοῦ Ἕλληνος τόν πόθον τῆς αὐτομεταδόσεως, καί ὁ Ἕλλην ἀπάβη διδάσκαλος τῆς ἀνθρωπότητος∙ ὁ Ἕλλην ἐζήτησε νά ἀφομοιώση τούς πάντας, δέν ἐζήτησε δούλους ἀλλ᾿ ἐλευθέρους. Τοῦτο ἠγάπησε καί ἡ θεία αὐτοῦ ἀγάπη ἐγένετο τό ἐλατήριον ὅλων τῶν ὁρμῶν του∙ αὕτη ἐμόρφωσε καί τόν ἐθνικόν αὐτοῦ χαρακτήρα, ὅστις διέμεινεν ἀναλλοίωτος.
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ‘Ἐρῶ’ , ΙΒ΄ ΤΕΥΧΟΣ, ΟΚΤ.-ΔΕΚ. 2012