Κλειώση Χρήστου
Σήμερα 1η Απριλίου στην ενορία μας γιορτάζουμε ένα ξεχασμένο θαύμα του Αγίου Δημητρίου “των όπλων”. Αν θέλετε αφιερώστε λίγα λεπτά να δείτε πόσο ταπεινή και ξεχασμένη είναι η ιστορία της απελευθέρωσης της σημερινής πρωτεύουσάς μας με την βοήθεια του Αγίου Δημητρίου.
Ιστορικά στοιχεία
Το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου είναι πρωτοχριστιανικός ναός που ακολούθησε την τύχη πολλών ναών της πατρίδας μας τον καιρό της τουρκοκρατίας. Διηγούνται ότι έγινε συνάντηση των οπλαρχηγών της Στερεάς Ελλάδας με τον Καραϊσκάκη στον ναό όπου και διανυχτέρευσαν, λόγω της ασφάλειας που παρείχε η ρεματιά. Προδόθηκαν όμως και ενώ κοιμόνταν περικυκλώθηκαν από Τούρκους. Στον έσχατο αυτό κίνδυνο ακούστηκε φωνή από την εικόνα του Αγίου: «στα όπλα, στα όπλα» (λόγω του θαύματος αυτού πήρε το προσωνύμιό του ο ναός «των όπλων»). Ξύπνησαν οι οπλαρχηγοί και πολεμώντας διέφυγαν στο ποτάμι. Η ίδια διήγηση αναφέρει πως οι Τούρκοι επιχείρησαν να πυροβολήσουν στον ναό από τη θυρίδα του ιερού αλλά απωθήθηκαν από αόρατη δύναμη.
Κατά άλλη διήγηση πιο ιστορικά τεκμηριωμένη, αντιγράφουμε από το βιβλίο Δημητρίου Γεωργ. Γιώτα, «Οἱ Μενιδιάτες κατά τόν 18ο αἰῶνα καί τήν Ἐπανάσταση τοῦ ’21», (Ἀχαρνές, 1990, σελ. 53-54).
«…Λέει λοιπόν ἡ παράδοση, πώς λίγο πρίν ἐπαναστατήσει ἡ Ἀττική ὕπαιθρος, ὁ Χατζη-Μελέτης μέ τή συνοδεία του κατέβηκε στήν Ἀθήνα καί ἐπισκέφθηκε τόν Βοεβόδα. Στή συζήτηση πού εἶχαν, ὁ Χατζη-Μελέτης τοῦ παρέστησε τά πράγματα πολύ ἄσχημα. Ὅτι δηλαδή, γύρω ἀπό τήν Ἀθήνα τριγύριζαν διάφορες συμμορίες Τουρκαλβανῶν πού κάθε μέρα αὐξάνονταν καί στόχο εἶχαν τή λεηλασία τῆς πόλης. Ἀκόμα τοῦ εἶπε ὅτι ὁ ὁπλισμός τῶν Χασιωτῶν δέν εἶναι ἐπαρκής γιά νά τίς συγκρατήσει, ἄν προσπαθοῦσαν νά κατέβουν πρός τήν πόλη ἀπό τό δερβένι αὐτό.
Ὁ Βοεβόδας, πού μέχρι τότε δέν εἶχε στοιχεῖα γιά τήν ἐξέγερση τῶν Χασιωτῶν, συναίνεσε νά δοθεῖ πρόσθετος ὁπλισμός στόν Χατζῆ-Μελέτη. Προνοητικός αὐτός, εἶχε μαζί του καί μουλάρια, τά ὁποῖα φόρτωσε μέ τόν ὁπλισμό καί ἀμέσως ἀναχώρησε γιά τή Χασιά. Στόν Ἅγιο Δημήτριο (σήμερα σώζεται ἡ ἐκκλησία στήν ὁδό στρατηγοῦ Καλάρη κοντά στίς Τρεῖς Γέφυρες), σταμάτησε νά ξεκουράσει τά ζῶα καί τούς ἀνθρώπους του. Ξάπλωσαν καί κοιμήθηκαν στην Ἐκκλησία. Στόν ὕπνο του ἄκουσε μιά φωνή νά τόν προστάζει: -«Στά ὅπλα!». Ἀλαφιασμένος ξύπνησε καί πιστεύοντας ὅτι ἦταν θαῦμα καί προειδοποίηση, πρόσταξε τά παληκάρια του νά φορτώσουν ἀμέσως τά μουλάρια καί νά φύγουν.
Ἔτσι κι ἔγινε. Μετά ἀπό ὥρα ἔφτασαν καί οἱ Τοῦρκοι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν πείσει τόν Βοεβόδα ὅτι εἶχε κάνει λάθος νά ἐξοπλίσει μέ πρόσθετο ὁπλισμό τούς Χασιῶτες καί παίρνοντας τήν ἄδειά του, ἔτρεξαν νά προλάβουν τόν Χατζη-Μελέτη γιά νά τοῦ πάρουν τά ὅπλα πίσω. Ἦταν ὅμως ἀργά. Ὁ Χατζη-Μελέτης ἦταν κιόλας στή Χασιά, ὁπλισμένος καί δυνατός.
(ἀπό τήν ὀνομασία τῆς ἴδιας τῆς ἐκκλησίας. Βλ. Πρακτικά Β΄ συμποσίου Ἱστορίας – Λαογραφίας Βόρειας καί Δυτικῆς Ἀττικῆς Δ. Γιώτα: «Οἱ Χασιῶτες ἀγωνιστές τοῦ 21…».
Ἔτσι λοιπόν λέει ἡ παράδοση. Ἀπό τότε, τό ξωκλήσι τοῦ Ἁγ. Δημητρίου ὀνομάστηκε «Ἅγιος Δημήτριος τῶν ὅπλων». Αὐτή ἡ παράδοση γιά τόν ἐξοπλισμό τῶν Χασιωτῶν ἐπιβεβαιώνεται ἀπό τούς ἱστορικούς (οἱ ὁποῖοι γράφουν ὅτι ἔγινε τήν 1η Ἀπριλίου 1821)
Σημείωση: Μελέτιος Βασιλείου ἤ Καπετάν Χατζη-Μελέτης (1778-1826): Ἀρβανίτης ὁπλαρχηγός τοῦ 1821 ἀπό τή Χασιά ὁ ὁποῖος ὀργάνωσε τούς Μενιδιάτες ἐπαναστατικό στρατόπεδο στό Μενίδι καί συμμετεῖχε στήν ἀπελευθέρωση τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν.
*Σπυρ. Τρικούπη: Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως. Ἔκδοση Γ΄. τόμος Α΄. Ἀθήνα 1888, σελ. 140. «… ὁ Μελέτης Βασιλείου… ἀφοῦ εἶδεν ὅσα συνέβησαν ἐν ταῖς πλησιοχώροις ἐπαρχίαις, ὥπλισε τήν 1 Ἀπριλίου τούς χωρικούς του ἐπί λόγῳ ὅτι θά ὑπεράσπιζε τόν τόπο του ἀπό πάσης ἐνδεχομένης ἐπιδρομῆς κλεπτῶν, ἔστησε τό μικρόν του στρατόπεδον ἐν Μενιδίῳ, συμπαρέλαβε συναγωνιστάς τούς Μενιδιώτας ὑπό τόν Χατσῆ – Ἀναγνώστην Τσουρκατιώτην, καί τινας Σαλαμινίους ἐλθόντας πρός αὐτόν αὐθορμήτως, καί τήν 18 ἐκτύπησεν ἐν τῷ ἀντίκρυ τῆς Εὐβοίας χωρίῳ τῆς Ἀττικῆς Καλάμῳ τούς περί τόν Καρύστιον Ὀμέρμπεην μεταβάντες ἐκεῖ ἐξ Εὐβοίας…».