Κείμενο του Ιωάννη Α. Σαρσάκη (Καστροπολίτη)
Διαβάζοντας ένα κείμενο του Ντίνου Χριστιανόπουλου στο περιοδικό Άρδην τεύχος 82, με τίτλο «Η ποίηση στη Θεσσαλονίκη», έμεινα έκπληκτος όταν ανακάλυψα ότι ο Νικόλαος Γαβριήλ Πεντζίκης, έγραψε ποιήματα με θέμα τον Διδυμοτειχίτη Αυτοκράτορα της Ρωμανίας/Βυζαντίου και Άγιο της εκκλησίας μας Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη. Βέβαια για όσους γνωρίζουν τον εξέχοντα Θεσσαλονικέα λόγιο, και το μεγάλο σε εύρος και βάθος λογοτεχνικό του έργο, ίσως δεν προκαλεί εντύπωση το προαναφερθέν γεγονός. Το σίγουρο είναι πάντως πως ο Πεντζίκης γνώριζε για τον Ιωάννη Βατάτζη τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1950. Μια τέτοια μεγάλη προσωπικότητα της Ρωμηοσύνης όπως ήταν ο ελεήμων αυτοκράτορας δε θα μπορούσε παρά να είχε απασχολήσει έναν ερευνητή, ο οποίος είδη από το 1945 καλούσε τον πνευματικό κόσμο της εποχής να στραφεί προς το Βυζάντιο. Συγκεκριμένα ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, αναφέρει: ¨Ο Πεντζίκης, μισοσυνειδητά ως λόγιος και μισοασυνείδητα με τα υπόγεια ρεύματα που διέτρεχαν το πνεύμα του και την ψυχή του, ήταν στραμμένος ευθύς εξ αρχής στο Βυζάντιο. Όταν λέω στο Βυζάντιο να σκεφτείτε ότι το 1945 που όλοι ήμασταν στραμμένοι, πού αλλού; στην Ευρώπη, αυτός έλεγε – άδικα ματαιοπονείτε με την Ευρώπη, να στραφούμε όλοι στο Βυζάντιο -¨.
Ο Άγιος Ιωάννης Βατάτζης ο εκ Διδυμοτείχου, δια χειρός Δέσποινας Σαρσάκη.
Για όσους δε γνωρίζουν, ο Πεντζίκης γεννήθηκε το 1908 και εκοιμήθη το 1993. Έζησε στη Θεσσαλονίκη και υπήρξε συγγραφέας, ποιητής και αυτοδίδακτος ζωγράφος. Σπούδασε στο Παρίσι το 1926 και απέκτησε πτυχίο Οπτικής Φυσιολογίας. Στη συνεχεία σπούδασε Βοτανολογία και Φαρμακευτική στο πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Τη δεκαετία του 1930 ανέλαβε το φαρμακείο του πατέρα του και άρχισε να ασχολείται με τη ζωγραφική. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1935. Αργότερα άρχισε να δημοσιεύει μελέτες σε έγκριτα περιοδικά και εξέδωσε μυθιστορήματα και πεζογραφήματα. Μετά τη συνταξιοδότησή του (1969) αφοσιώθηκε στη συγγραφή έργων και συνέχισε τη ζωγραφική. Ήταν μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης και του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Αθηνών. Βραβεύτηκε με πολλά βραβεία, όπως το Ρalmes Αcademiques (1951), το βραβείο του Υπουργείου Πολιτισμού (1987), το Βραβείο Χέρντερ της Βιέννης (1989) και αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Επανερχόμενοι στα ποιήματα του Πεντζίκη που έχουν ως σημείο αναφοράς το Βυζαντινό πολιτισμό και τον Ιωάννη Βατάτζη, από το χρονολόγιο του (http://pentzikis.ekebi.gr/) αντλούμε τα παρακάτω: ¨Το 1950, πρώτη έκδοση της «Πραγματογνωσίας» με σχέδιο εξωφύλλου του ζωγράφου Γιάννη Σβορώνου. Κυκλοφορεί το βιβλίο «Τα Βυζαντινά Μνημεία της Θεσσαλονίκης» του Βασίλη Δεδούση (διευθυντή του περιοδικού «Μορφές») που βασίζεται στις ξεναγήσεις του Νικολάου Γαβριήλ Πεντζίκη. Δημοσιεύεται στις «Μορφές» το ποίημα «Μετά τον ύπνο». Στα επόμενα τρία χρόνια θα δημοσιευθούν συνολικά δέκα ποιήματα, μεταξύ των οποίων τα «Συμβάν», «Ο Νικοτσάρας», «Ο Βατατζής Αυτοκράτωρ της Νικαίας στο Σταυρό Χαλκιδικής» και «Ατένιση Θησαυρού».
Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος αναφερόμενος στα παραπάνω έργα του Πεντζίκη σχολιάζει τα εξής: ¨Ένα μάλιστα ποίημά του, το «Συμβάν», είναι πράγματι ένα αριστουργηματικό ποίημα. Και μέσα σ’ αυτά τα ποιήματα, γράφει τις μνήμες από την ιστορία του Βυζαντίου όπως το ξέρουμε, μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης, το 1204, από τους Ευρωπαίους, όταν έγιναν κάποιες προσπάθειες να ανακτηθούν τα χαμένα εδάφη και τότε ο Πεντζίκης έγραψε μια σειρά ποιημάτων με θέμα τον αυτοκράτορα Ιωάννη Βατάτζη. Ο Ιωάννης Βατάτζης είναι ένας αυτοκράτορας από κείνους που αγωνίστηκαν πολύ να ξανακερδίσουν την Κωνσταντινούπολη το 1261. Ήταν αυτοκράτωρ της Νικαίας, έκανε ότι μπορούσε για να πετύχει αυτό το πράγμα και μεταξύ των άλλων έκανε πολλές εξόδους προς τη Μακεδονία. Ήρθε λοιπόν και εδώ στην Μακεδονία ο Βατάτζης, αυτοπροσώπως, με πολύ στρατό – αυτά τα πράγματα σαν χρονογραφία τα έχει ο Πεντζίκης σε ωραιότατα ποιήματά του¨.
Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε το ποίημα του Πεντζίκη με τίτλο «Ο Βατάτζης Αυτοκράτωρ της Νίκαιας στο Σταυρό Χαλκιδικής» το οποίο αλιεύσαμε από την ιστοσελίδα http://pentzikis.ekebi.gr/.
