ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ*

8 Ιανουαρίου 2013 σε ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ, ΓΛΩΣΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

π. Χρίστος Κυριαζόπουλος

Δι­δά­κτωρ Βυ­ζαν­τι­νῆς Ἱ­στο­ρί­ας/ 

καὶ Ἀρ­χαί­ας Ἑλ­λη­νι­κῆς Φι­λο­λο­γί­ας

 Ἡ Νε­ο­ελ­λη­νι­κὴ γλῶσ­σα ἔ­χει τὸ ἀ­δι­αμ­φι­σβή­τη­το –ἔ­ναν­τι τῶν ἄλ­λων γλωσ­σῶν– προ­νό­μιο νὰ δι­α­θέ­τη τὴ δύ­να­μη μί­ας μα­κραί­ω­νης προ­φο­ρι­κῆς καὶ γρα­πτῆς καλ­λι­έρ­γειας.

Ὅ­μως δι­α­τρέ­χει τὸν κίν­δυ­νο ἀλ­λο­τρί­ω­σής της ἀ­πὸ τὴν ἀ­δι­ά­κο­πη εἰσ­ρο­ὴ καὶ υἱ­ο­θέ­τη­ση ξε­νό­γλωσ­σου λε­ξι­λο­γί­ου, ὄ­χι μό­νο στὴν ἐ­πι­στη­μο­νι­κὴ ὁ­ρο­λο­γί­α ἀλ­λὰ καὶ στὴν κα­θη­με­ρι­νὴ ζω­ὴ τοῦ μέ­σου Ἕλ­λη­να, καὶ κυ­ρί­ως τῶν μα­θη­τῶν, ἀ­πὸ τὸν του­ρι­σμό, ἀ­πὸ τὴν ὑ­περ­βο­λι­κὴ ἐ­να­σχό­λη­ση μὲ τὴν πλη­ρο­φο­ρι­κὴ καὶ τὸ δι­α­δί­κτυ­ο, τὸ ὁ­ποῖ­ο ἔ­χει λά­βει, πλέ­ον, κεν­τρι­κὴ θέ­ση στὴ ζω­ὴ πολ­λῶν, καὶ κυ­ρί­ως τῶν νέ­ων μας, ἀ­πὸ τὴ χρη­σι­μο­ποί­η­σή της ἐκ μέ­ρους τῆς παν­σπερ­μί­ας τῶν προ­σώ­πων ποὺ ἐ­πὶ εἰ­κο­σι­τέσ­σε­ρις ὧ­ρες τὸ εἰ­κο­σι­τε­τρά­ω­ρο τὴν κα­κο­ποι­οῦν βά­ναυ­σα μέ­σα ἀ­πὸ τὶς ἀ­πει­ρο­πλη­θεῖς ἐκ­πομ­πὲς τῶν λε­γό­με­νων Μέ­σων Μα­ζι­κῆς Ἐ­πι­κοι­νω­νί­ας ἢ δῆ­θεν Ἐ­νη­μέ­ρω­σης, ἀ­σκών­τας μί­αν ὁ­λο­κλη­ρω­τι­κὴ κυ­ρι­αρ­χί­α στὸ ἑλ­λη­νι­κὸ κοι­νὸ ποὺ τοὺς ἔ­χει, πλέ­ον, πα­ρα­δο­θεῖ ἄ­νευ ὅ­ρων.

Εἶ­ναι, βέ­βαι­α, γε­γο­νὸς πὼς τὰ τε­λευ­ταῖα χρό­νια πα­ρα­τη­ρεῖ­ται μί­α προ­ϊ­οῦ­σα ἀ­πο­δυ­νά­μω­ση τῆς σχο­λι­κῆς πρά­ξης γε­νι­κὰ σὲ ὅ­λα τὰ μα­θή­μα­τα καὶ ὄ­χι μό­νο στὸ γλωσ­σι­κό. Ἡ ἀ­πο­δυ­νά­μω­ση αὐ­τή, ὅ­μως, καὶ ἡ συ­να­κό­λου­θη γλωσ­σι­κὴ κρί­ση εἶ­ναι πά­ρα πο­λὺ ἔν­το­νη στὸν γλωσ­σι­κὸ ἐ­φο­δια­σμὸ τῶν νέ­ων, ὁ ὁ­ποῖ­ος, βέ­βαι­α, ἀ­πο­τε­λεῖ ὄ­χι μό­νο προ­ϋ­πό­θε­ση γιὰ τὴν κα­λὴ κα­τα­νό­η­ση ὅ­λων τῶν γνω­στι­κῶν ἀν­τι­κει­μέ­νων, ἀλ­λὰ συ­νι­στᾶ καὶ βα­σι­κὸ ὄ­ρο Ἐ­θνι­κῆς αὐ­το­γνω­σί­ας. Πρό­κει­ται γιὰ μί­α βα­θειὰ κρί­ση, ποὺ ἔ­χει σχέ­ση μὲ τὴ γε­νι­κό­τε­ρη «κρί­ση ἐ­πι­κοι­νω­νί­ας» τοῦ σύγ­χρο­νου ἀν­θρώ­που.

Σὲ ὅ­λα αὐ­τὰ πρέ­πει, βέ­βαι­α, νὰ προ­στε­θῆ καὶ ἡ ἀ­θρό­α καὶ ἀ­νε­ξέ­λεγ­κτη εἰσ­ρο­ή, τὰ τε­λευ­ταῖα χρό­νια, πο­λὺ με­γά­λου ἀ­ριθ­μοῦ ξέ­νων προ­σφύ­γων, νο­μί­μων ἢ πα­ρα­νό­μων, τῶν ὁ­ποί­ων τὰ παι­διὰ ἐγ­γρά­φον­ται, ὡς γνω­στόν, στὴν τά­ξη στὴν ὁ­ποί­α προ­βλέ­πει ὁ τί­τλος τὸν ὁ­ποῖ­ο ἔ­χουν λά­βει ἀ­πὸ τὴ χώ­ρα προ­έ­λευ­σής τους, ἄ­σχε­τα μὲ τὸ βαθ­μὸ γνώ­σης τῆς ἑλ­λη­νι­κῆς γλώσ­σας τὴν ὁ­ποί­α, στὴ μέ­γι­στη πλει­ο­νό­τη­τά τους, ἀ­γνο­οῦν παν­τε­λῶς. Ση­μει­ω­τέ­ον, βέ­βαι­α, ὅ­τι στὰ Σχο­λεῖ­α ποὺ φοι­τοῦν παι­διὰ με­τα­να­στῶν, πά­ρα πο­λὺ σπά­νια ἐ­φαρ­μό­ζε­ται ἡ κεί­με­νη νο­μο­θε­σί­α, ἡ ὁ­ποί­α προ­βλέ­πει τὴ λει­τουρ­γί­α τμη­μά­των ὑ­πο­δο­χῆς καὶ φρον­τι­στη­ρια­κῶν γιὰ τὴ γλωσ­σι­κὴ ἐ­νί­σχυ­ση τῶν ξέ­νων μα­θη­τῶν.

Τὸ με­γά­λο μας πρό­βλη­μα, ὅ­μως, δὲν εἶ­ναι οἱ ἀλ­λό­γλωσ­σοι μα­θη­τὲς (ποὺ στὸ κά­τω κά­τω, ἂν ἐ­φαρ­μο­σθεῖ μὲ ἀ­κρί­βεια ὁ νό­μος, θὰ ὠ­φε­λη­θοῦν καὶ οἱ ἴ­διοι πε­ρισ­σό­τε­ρο). Τὰ ἑλ­λη­νό­που­λα δι­δά­σκον­ται στὴ Δευ­τε­ρο­βάθ­μια Ἐκ­παί­δευ­ση ἐ­πὶ ἕξι χρό­νια ἕ­να με­γά­λο ἀ­ριθ­μὸ βι­βλί­ων ποὺ ἔ­χουν νὰ κά­νουν μὲ τὴ Νε­ο­ελ­λη­νι­κὴ γλώσ­σα. Γιὰ τὶς τρεῖς τά­ξεις τοῦ Γυ­μνα­σί­ου δι­α­θέ­του­με τρί­α βι­βλί­α τοῦ μα­θη­τῆ, τρί­α ἐρ­γα­σι­ῶν, τρί­α τοῦ κα­θη­γη­τή, ἕ­να γραμ­μα­τι­κῆς, ἕ­να συν­τα­κτι­κοῦ, ἕ­να γλωσ­σι­κῶν ἀ­σκή­σε­ων, δε­κά­δες σε­λί­δων στὸ βι­βλί­ο τῶν Ὁ­δη­γι­ῶν τῶν φι­λο­λο­γι­κῶν μα­θη­μά­των τοῦ Γυ­μνα­σί­ου κα­θὼς καὶ ἱ­κα­νὸ ἀ­ριθ­μὸ σε­λί­δων γιὰ τὴ  λε­γό­με­νη δι­α­θε­μα­τι­κό­τη­τα. Δε­κα­τέσ­σε­ρα βι­βλί­α, συ­νο­λι­κά, γιὰ τὸ Γυ­μνά­σιο, μὲ συ­νο­λι­κὸ ἀ­ριθ­μὸ σε­λί­δων γύ­ρω στὶς χί­λι­ες ἑ­πτα­κό­σι­ες. Γιὰ τὶς τρεῖς τά­ξεις τοῦ Λυ­κεί­ου, ἐ­ξάλ­λου, δι­α­θέ­του­με τρί­α βι­βλί­α τοῦ μα­θη­τῆ, τρί­α τοῦ κα­θη­γη­τή, ἕ­να γλωσ­σι­κῶν ἀ­σκή­σε­ων, ἕ­να θε­μα­τι­κῶν κύ­κλων, δε­κά­δες σε­λί­δων στὸ βι­βλί­ο τῶν Ὁ­δη­γι­ῶν τοῦ Λυ­κεί­ου κα­θώς, ἐ­πί­σης, καὶ τρί­α εὐ­με­γέ­θη βι­βλί­α Ἀ­ξι­ο­λό­γη­σης τῆς Ἔκ­φρα­σης-Ἔκ­θε­σης, τὰ ὁ­ποί­α ἀρ­κε­τοὶ συ­νά­δελ­φοι χρη­σι­μο­ποι­οῦν. Δώ­δε­κα βι­βλί­α, συ­νο­λι­κά, γιὰ τὸ Λύ­κει­ο μὲ συ­νο­λι­κὸ ἀ­ριθ­μὸ σε­λί­δων γύ­ρω στὶς πέν­τε χι­λιά­δες ἑ­κα­τὸν τριά­ντα. Σύ­νο­λο σε­λί­δων γιὰ τὴ Νε­ο­ελ­λη­νι­κὴ Γλώσ­σα πε­ρισ­σό­τε­ρες ἀ­πὸ 6.800. Κυ­ρι­ο­λε­κτι­κὰ μί­α βι­ο­μη­χα­νί­α βι­βλί­ων Νε­ο­ελ­λη­νι­κῆς Γλώσ­σας, χω­ρίς, φυ­σι­κά, νὰ ὑ­πο­λο­γί­ζον­ται τὰ ἐ­ξω­σχο­λι­κὰ βο­η­θή­μα­τα!

Πα­ρὰ ταῦ­τα ἡ γλωσ­σι­κὴ παι­δεί­α τῶν μα­θη­τῶν μας στὸν γρα­πτὸ καὶ προ­φο­ρι­κὸ λό­γο εἶ­ναι ἄ­κρως ὑ­πο­βαθ­μι­σμέ­νη, τό­σο ὑ­πο­βαθ­μι­σμέ­νη ὅ­σο σὲ κα­μμιὰ ἄλ­λη στιγ­μὴ τοῦ Νε­ο­ελ­λη­νι­κοῦ κρά­τους, ἐ­νῶ ἡ εἰ­κό­να τῶν γρα­πτῶν τους στὸ μά­θη­μα τῆς Νε­ο­ελ­λη­νι­κῆς Γλώσ­σας τῶν Πα­νελ­λη­νί­ων Ἐ­ξε­τά­σε­ων τῆς Τρί­της τά­ξης τοῦ Λυ­κεί­ου καὶ τῶν Τ.Ε.Ε. εἶ­ναι ἀ­πελ­πι­στι­κή, καὶ νο­μί­ζου­με ὅ­τι κα­νεὶς ἀ­πό μᾶς, ποὺ ἔ­χει ἔ­στω καὶ λί­γη σχε­τι­κὴ ἐμ­πει­ρία­, δὲν ἀμ­φι­σβη­τεῖ τὴν πραγ­μα­τι­κό­τη­τα αὐ­τή. Πο­τὲ ἄλ­λο­τε δὲ δι­δα­σκό­ταν στὴ Δευ­τε­ρο­βάθ­μια Ἐκ­παί­δευ­ση τό­σο με­γά­λος ὄγ­κος ὕ­λης στὴ Νε­ο­ελ­λη­νι­κὴ Γλώσ­σα καὶ πο­τὲ ἄλ­λο­τε δὲν ἦ­ταν σὲ τό­σο ἀ­πό­λυ­το βαθ­μὸ ἀν­τι­στρό­φως ἀ­νά­λο­γη ἡ πλη­θώ­ρα τῆς ὕ­λης μὲ τὴν πρό­ο­δο τῶν μα­θη­τῶν στὴ γλώσ­σα καὶ τὴ συ­να­φῆ μὲ αὐ­τὴν ἐ­πι­τυ­χί­α τους στὶς ἐ­ξε­τά­σεις! Ὑ­πάρ­χει ὄν­τως πρό­βλη­μα. Καὶ ὄ­χι μό­νο γλωσ­σι­κό. Πε­ρισ­σό­τε­ρο σύν­θε­το. Θά μπο­ροῦ­σε κά­ποι­ος νὰ τὸ ἐ­ξε­τά­ση καὶ ἀ­πὸ ἄλ­λες πλευ­ρὲς πέ­ραν τῆς γλώσ­σας. Ἀ­κό­μα καὶ ἀ­πὸ τὴν πλευ­ρὰ τῶν οἰ­κο­νο­μι­κῶν συ­νε­πει­ῶν.

Ὅ­λοι μας γνω­ρί­ζου­με ἀν­θρώ­πους πα­λαι­ο­τέ­ρων ἐ­πο­χῶν, οἱ ὁ­ποῖ­οι, ἔ­χον­τας φοι­τή­σει γιὰ ἕ­να-δύ­ο χρό­νια στὸ Γυ­μνά­σιο, μπο­ροῦ­σαν καὶ δι­ά­βα­ζαν καὶ κα­τα­νο­οῦ­σαν τὸν Πα­πα­δι­α­μάν­τη, τὸν Κάλ­βο ἢ τὸν Πα­παρ­ρη­γό­που­λο. Σή­με­ρα –τὸ γνω­ρί­ζου­με κα­λὰ– ἡ δυ­να­τό­τη­τα αὐ­τὴ δὲν ὑ­φί­στα­ται στοὺς πιὸ πολ­λοὺς ἀ­πο­φοί­τους τῶν Λυ­κεί­ων μας, Γε­νι­κῶν καὶ Ἐ­παγ­γελ­μα­τι­κῶν (για­τί ἄ­ρα­γε πρέ­πει νὰ λαμ­βά­νουν ἀ­πο­λυ­τή­ριο Λυ­κεί­ου –καὶ μά­λι­στα ἁ­βρό­χοις πο­σὶ– οἱ πάν­τες;). Καὶ τοῦ­το για­τί ὅ­λο καὶ πε­ρισ­σό­τε­ρο τὰ κεί­με­να αὐ­τὰ πα­ραγ­κω­νί­ζον­ται, ἄ­ρα καὶ ἡ γνώ­ση τῆς γλώσ­σας μας στὴ δι­α­χρο­νί­α της πε­ρι­ο­ρί­ζε­ται. Οἱ ἀ­πό­φοι­τοί μας, δυ­στυ­χῶς, συ­νή­θως δὲν κα­τα­νο­οῦν πλή­ρως, ἂν δὲν προ­η­γη­θεῖ σχο­λα­στι­κὴ ἐ­ξο­μά­λυν­ση ἀ­πὸ τοὺς κα­θη­γη­τές τους, οὔ­τε κεί­με­να σο­βα­ρά, δο­κι­μια­κοῦ χα­ρα­κτή­ρα, γραμ­μέ­να ἀ­πὸ σύγ­χρο­νους συγ­γρα­φεῖς στὴ Δη­μο­τι­κή.

*ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΄΄ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ΄΄ ΣΤΟ ΑΠΘ, ΣΕΠΤ. 2010