Το Facebook θεωρείται το πληρέστερο κοινωνικό δίκτυο σε λειτουργίες, αν και η πληθώρα ρυθμίσεων και επιλογών μπερδεύουν τους περισσότερους χρήστες, οι οποίοι αρκούνται στην απλή χρήση του. Με τη δημιουργία του προφίλ, ο χρήστης μπορεί να στείλει αιτήματα φιλίας σε άλλους χρήστες, οι οποίοι θα πρέπει να τον αποδεχθούν ή να τον απορρίψουν. Εκτός από δημοσιεύσεις με κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο που μπορεί να δημοσιεύσει ένας χρήστης, υπάρχει και η δυνατότητα αποστολής μηνυμάτων και ιδιωτικής επικοινωνίας με άλλους χρήστες. Το Facebook, δηλαδή, περιέχει προσωπικές σκέψεις και βλέψεις, εικονικά αποτυπωμένες των χρηστών του. Σε αυτό ακριβώς συνίσταται και η χρησιμότητα του Facebook σε σχέση με το σκοπό των μυστικών υπηρεσιών.
Οι μυστικές υπηρεσίες, γενικότερα, έχουν ως στόχο να διευρύνουν τις πηγές των πληροφοριών τους. Επομένως, ο κατεξοχήν τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούν το Facebook είναι η συλλογή πληροφοριών για ανθρώπους-χρήστες που θέλουν να μάθουν περισσότερα πράγματα, και συνήθως για ανθρώπους που κατέχουν υψηλές θέσεις στο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι. Και αυτό, γιατί το Facebook αποτελεί, στις μέρες μας, το κοινωνικό μέσο που διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στο σύγχρονο περιβάλλον πληροφοριών και επικοινωνίας.
Πώς ακριβώς, όμως, χρησιμοποιούν το Facebook οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ; Η πλατφόρμα του Facebook δίνει την ψευδαίσθηση μιας ελεύθερης ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των χρηστών του. Όμως, αυτή η εντύπωση είναι λανθασμένη, καθώς ο πραγματικός της χαρακτήρας ως μέσο κοινωνικής δικτύωσης είναι εντελώς διαφορετικός. Το Facebook αποτελεί έναν μεγάλο αμερικανικό μονοπωλιακό όμιλο και ο πραγματικός του χαρακτήρας καθορίζεται από αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό του. Το σύνολο των πληροφοριών που εισάγεται σε αυτό καταγράφεται, κωδικοποιείται και αποθηκεύεται σε μεγάλες βάσεις δεδομένων, το επιχειρησιακό κέντρο των οποίων βρίσκεται στις ΗΠΑ. Οι χρήστες του Facebook ταυτοποιούνται ως φυσικά πρόσωπα σε πολλές περιπτώσεις, ακόμα κι αν χρησιμοποιούν ψευδώνυμα, και οι πληροφορίες που συλλέγονται είναι πολύτιμα δεδομένα που συνειδητά ή ασυνείδητα εισάγουν οι χρήστες. Κάθε «like» θεωρείται στοιχείο της προσωπικότητας του χρήστη που το πατάει. Παράλληλα, ό,τι διαδίδεται μέσα από αυτό το μέσο κοινωνικής δικτύωσης βρίσκεται υπό τον άμεσο έλεγχο των αμερικανικών ομίλων, εξασφαλίζοντας έναν αποτελεσματικό προπαγανδιστικό μηχανισμό. Πρόσφατα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανέφεραν ότι υλοποιώντας τις κατευθύνσεις των ΗΠΑ και ΕΕ για «περιορισμό της τρομοκρατίας», θα φιλτράρουν το περιεχόμενο που αναρτούν οι χρήστες για να απομακρύνουν περιεχόμενο «τρομοκρατικό». Η στενή συσχέτιση του Facebook με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες είναι αδιαμφισβήτητη.
Πολλαπλές αναφορές δείχνουν ότι οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ συμμετείχαν ενεργά στο σχεδιασμό, στα κεφάλαια για την ίδρυση και τις κατευθύνσεις της επιχείρησης αυτής, στην κυριαρχία της στο διαδικτυακό στερέωμα. Η επιχείρηση του Facebook και η κυριαρχία της έχει οικοδομήσει μια καθολική μηχανή παρακολούθησης σχεδόν του συνόλου της ζωής κάθε εργαζομένου. Έχει κάνει πράξη κάτι αδιανόητο για τις προηγούμενες περιόδους: την προληπτική παρακολούθηση του πληθυσμού και την καταγραφή στοιχείων για όλους.
Το 2013 διέρρευσε σε αμερικανικές εφημερίδες και επιβεβαιώθηκε από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, ότι η NSA (η Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας των ΗΠΑ υπάγεται στο υπουργείο Άμυνας, είναι μία από τις 17 μυστικές υπηρεσίες που «επίσημα» δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ) παρακολουθεί εκατομμύρια τηλεφωνικές κλήσεις και στο πλαίσιο του προγράμματος παρακολούθησης «Prism», μπορεί μέσω των server 9 διαδικτυακών κολοσσών (όπως οι «Google», «Facebook», «Microsoft», «Yahoo», «Apple»…) να έχει πρόσβαση στα e-mail, τις διαδικτυακές συνομιλίες κάθε είδους, να έχουν ουσιαστικά «εικόνα» από όλη τη διαδικτυακή κίνηση ενός χρήστη. Με άλλα λόγια, οι μυστικές υπηρεσίες ομολόγησαν ότι μπορούν να παρακολουθούν όλους τους χρήστες του διαδικτύου. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα τελευταία χρόνια γίνονται τέτοιες παραδοχές, όπως η παραπάνω.
Ανεξάρτητα για ποιον λόγο γίνονται αυτές οι διαρροές, τι σκοπούς μπορούν να εξυπηρετούν και του ανταγωνισμού μεταξύ των μονοπωλίων που ελέγχουν το διαδίκτυο ή μεταξύ καπιταλιστικών κρατών (ήδη υπάρχουν σε σχέση με το γεγονός αντιδράσεις από την ΕΕ και τη Γερμανία), αυτές οι ειδήσεις πρέπει να είναι «καμπανάκι» για τους εκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου και του Facebook συγκεκριμένα. Κανένα προσωπικό δεδομένο δεν μπορεί να μείνει κρυφό, όταν συμμετέχει κανείς σε τέτοιες ιστοσελίδες. Άλλωστε, ο χρήστης χάνει τον έλεγχο των προσωπικών του δεδομένων που δημοσιεύονται, καθώς αυτό δεν εξαρτάται μόνο από τον ίδιο, αλλά και από τους «φίλους» του στο Facebook. Στη συνέχεια, τα δεδομένα αυτά περνούν στη δικαιοδοσία της εταιρείας – παρόχου που τα διατηρεί στο διηνεκές και τα αξιοποιεί όπως θέλει. Έτσι, οι μυστικές υπηρεσίες βγαίνουν από τον κόπο να σχηματίσουν το κοινωνικό και πολιτικό προφίλ όσων τοποθετούν στο στόχαστρο, για πολιτικούς ή άλλους λόγους, αφού το έχουν έτοιμο.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα που ήρθε στη δημοσιότητα το 2012 είναι το εξής: σε κτίριο της CIA στη Βιρτζίνια είχε συγκεντρωθεί ένας λόχος πρακτόρων (οι λεγόμενοι «νίντζα της βιβλιοθήκης») με ευθύνη να αναλύουν τις πολιτικές απόψεις που αναπτύσσονται από χρήστες του «Facebook» και του «Twitter». Οι εκθέσεις των «νίντζα» εμπεριέχονταν στην πρωινή ενημέρωση του προέδρου των ΗΠΑ. Επίσης, από το 2012, το FBI αναζητά εργαλείο ανάλυσης μέσων κοινωνικής δικτύωσης για προηγμένες πληροφορίες και μάλιστα ανέφερε ότι: «Τα κοινωνικά μέσα έχουν γίνει πρωταρχική πηγή πληροφοριών, επειδή αποτελούν την κατεξοχήν πρώτη απόκριση σε σημαντικά γεγονότα και το πρωταρχικό συναγερμό σε πιθανώς εκτραχυνόμενες καταστάσεις».
Τέλος, λέγεται, και όχι άδικα, ότι μυστικές υπηρεσίες εμπλέκονται σε ανατροπές καθεστώτων, δολοφονίες ή απόπειρες πραξικοπήματος από το Αφγανιστάν μέχρι τον Παναμά. Δεν ελέγχουν, όμως, το παγκόσμιο γίγνεσθαι, όπως πιστεύουν οι οπαδοί των θεωριών συνωμοσίας. Πολύ συχνά, οι μυστικές υπηρεσίες είναι δημόσιες υπηρεσίες με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες και σε πολλές περιπτώσεις οι υπηρεσίες πληροφοριών εξαρτώνται από κυβερνήσεις. Πάντως, σε κάθε περίπτωση το Facebook, όπως γίνεται κατανοητό, αποτελεί καταλυτικό μέσο για την εξυπηρέτηση του έργου των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ, αλλά και γενικότερα, είτε αυτό συμβαδίζει με τις θεωρίες συνωμοσίας, είτε όχι.
Πηγές:
- Άνταμεκ Σάσα, Facebook: Η μεγάλη παγίδα, Αθήνα, εκδ. Κάδμος, 2011.
- Κακαβάνης Ηρακλής, Το Facebook, τα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι μυστικές υπηρεσίες, Άτεχνως, Δεκέμβριος 29, 2017. Διαθέσιμο σε: https://atexnos.gr/to-facebook-%CF%84%CE%B1-%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B1-%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%84%CF%8D%CF%89%CF%83%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9/
- Γεωργακόπουλος Στέφανος, Μυστικές υπηρεσίες: Μύθοι και πραγματικότητα, Deutsche Welle, Ιούνιος 11, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.dw.com/el/%CE%BC%CF%85%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CF%85%CF%80%CE%B7%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%BC%CF%8D%CE%B8%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1/a-49129709
- Internet 2012 in numbers, Pingdom Blog, Ιανουάριος 16, 2013. Διαθέσιμο σε: http://royal.pingdom.com/2013/01/16/internet-2012-in-numbers
- Αγγελόπουλος Γιώργος, CIA: Σαρώνει τα κοινωνικά δίκτυα για να προβλέψει επαναστάσεις, soukarat.blogspot.com, Νοέμβρης 12, 2011. Διαθέσιμο σε: http://soukarat.blogspot.com/2011/11/cia.html
- Πηγή εικόνας: Συνάντηση Facebook, Google, Microsoft και Twitter με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών, Ναυτεμπορική, Σεπτέμβριος 5, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.naftemporiki.gr/story/1511963/sunantisifacebook-google-microsoftkaitwitterme-tis-amerikanikes-upiresies-pliroforion
Πηγή: odeth.eu