Συμπληρώνονται εφέτος 40 συναπτά έτη από της πρώτης λειτουργίας του Δημοκριτείου πανεπιστημίου Θράκης, επειδή ακριβώς οι πρώτοι φοιτητές εισήχθησαν κατόπιν των πανελληνίων εξετάσεων στο ακριτικό αυτό ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα κατά το ακαδημαϊκό έτος 1974 – 1975.
Την όλη προϊστορία και πολυκύμαντη μέσα στις δεκαετίες διαδρομή του ζωτικής σημασίας ζητήματος για την ίδρυση πανεπιστημίου στην πρωτεύουσα της Θράκης, την Κομοτηνή, και εν γένει στο γεωγραφικό τμήμα της θρακικής γης διασώζει στα άκρως αποκαλυπτικά «ιστορικά σημειώματά» του ο αείμνηστος κομοτηναίος ιστοριοδίφης και αρθρογράφος Αθανάσιος Ι. Αθανασιάδης (+ 1987), ο οποίος υπήρξε συνεργάτης πολλών εφημερίδων της Κομοτηνής για το χρονικό διάστημα των περίπου 40 ετών.
Σύμφωνα λοιπόν με τα αξιόπιστα «ιστορικά σημειώματα» του αείμνηστου Αθ. Αθανασιάδη, η αρχική αυθόρμητη σπερματική ιδέα για την ίδρυση ενός πανεπιστημίου στην Θράκη και με έδρα στην Κομοτηνή ακούστηκε για πρώτη φορά το έτος 1936, όταν κατά την προσφώνησή του, ο τότε πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Κομοτηνής, Κράλλης Μουτάφης, προς τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδος Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος περιόδευε στη Θράκη και βρέθηκε στην Κομοτηνή, εψέλλισε κάποια λόγια για την ίδρυση ενός νέου πανεπιστημίου με έδρα στην Κομοτηνή. Καμμία όμως πρόοδος δεν συνέβη επί του συγκεκριμένου ζητήματος.
Παρήλθαν οι δεκαετίες και μετά την ίδρυση των πανεπιστημίων Πατρών και Ιωαννίνων κατά το έτος 1964 οι τότε εφημερίδες της Κομοτηνής άρχισαν δειλά – δειλά να προβάλλουν το όλο ζήτημα της ιδρύσεως ενός ακόμη νέου πανεπιστημίου και στην Κομοτηνή. Παράλληλα δε διάφοροι επιστημονικοί σύλλογοι (π.χ ο Δικηγορικός Σύλλογος Ροδόπης) και συνδικαλιστικοί ή συλλογικοί φορείς του Ν. Ροδόπης ζητούν ολοένα και επιτακτικότερα με τα σχετικά και εμπεριστατωμένα υπομνήματά τους από την κυβέρνηση του Γεωργίου Αν. Παπανδρέου την ίδρυση νέου πανεπιστημίου, το οποίο κατά την άποψη του Αθ. Αθανασιάδη επρόκειτο να ιδρυθεί στην πόλη της Κομοτηνής, αλλά η πτώση της κυβερνήσεως Παπανδρέου ανέκοψε την ομαλή πορεία των πραγμάτων για ίδρυση πανεπιστημίου στην Κομοτηνή.
Το έτος 1968, σύμφωνα και πάλι με τα γραφόμενα του Αθ. Αθανασιάδη, ο τότε πρόεδρος της κοινότητος Αιγείρου Αναστάσιος Πατρωνίδης, με αφορμή σχετικό δημοσίευμα τοπικής εφημερίδος, ζητά από τον Στυλιανό Παττακό ο οποίος βρισκόταν σε περιοδεία στον Νομό Ροδόπης, την άμεση ίδρυση πανεπιστημίου στην Κομοτηνή. Οι δε εφημερίδες που κυκλοφορούσαν κατά την περίοδο εκείνη στην Κομοτηνή από καιρού εις καιρόν έγραφαν για την αναγκαιότητα ιδρύσεως πανεπιστημίου στη Θράκη, ενώ οι γειτονικές πόλεις των όμορων Νομών της Θράκης, Ξάνθη και Αλεξανδρούπολη, εκώφευαν και αδιαφορούσαν.
Κατά την περίοδο εκείνη προκαλείται το ενδιαφέρον πολλών προσωπικοτήτων του ακαδημαϊκού χώρου εκ των πανεπιστημίων της Θεσσαλονίκης και των Ιωαννίνων. Πρωτοστατούν της όλης κινήσεως οι Κομοτηναίοι πανεπιστημιακοί καθηγητές Αλέξανδρος Συμεωνίδης και Γεώργιος Θεοχαρίδης, οι οποίοι συμπαριστάμενοι από τον γνωστό πανεπιστημιακό Δελιβάνη και την σύζυγό του, που ήταν και οι δύο καθηγητές της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Θεσσαλονίκης, κατάφεραν να ευαισθητοποιήσουν την Σύγκλητο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης προκειμένου να στηρίξει με το ακαδημαϊκό προσωπικό του την ίδρυση πανεπιστημίου στην Κομοτηνή. Λίγο αργότερα οργανώνεται σχετικό Συμπόσιο στην αίθουσα διαλέξεων του Θρακικού Πνευματικού Κέντρου Κομοτηνής, όπου συζητείται ο συντονισμός των κατάλληλων ενεργειών για την ίδρυση του νέου Πανεπιστημίου και τα πορίσματα κατατίθενται στην Κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Ιδιαίτερα σημαντική στην όλη προσπάθεια υπήρξε η συνεισφορά και ο πολύπλευρος αγώνας του τότε Νομάρχου Ροδόπης Βολιώτου, του Ανωτάτου Διοικητού Φρουράς Ταξιάρχου Μαρκόπουλου, του Δημάρχου Κομοτηνής, γνωστού Δικηγόρου Γραμματικάκη, του φιλοπρόοδου Μητροπολίτου Μαρωνείας και Κομοτηνής αειμνήστου Τιμοθέου Ματθαιάκη (1954 – 1974), του μετέπειτα Ν. Ιωνίας και Φιλαδελφείας (1974 – 1992), και φυσικά της συντονιστικής επιτροπής οργανώσεων, Σωματείων, Επιμελητηρίων και λοιπών Επιστημονικών και Συλλογικών φορέων του Νομού Ροδόπης.
Παράλληλα, συνεχείς και εκτεινόμενες υπήρξαν οι πιέσεις των τοπικών εφημερίδων που κυκλοφορούσαν στην Κομοτηνή (π.χ. Πρωία, Κομοτηνή κ.ά), των δύο επιφανών Κομοτηναίων πανεπιστημιακών καθηγητών Συμεωνίδη και Θεοχαρίδη, καθώς επίσης και των Αντωνίου Παπαντωνίου, Προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Ροδόπης, και Γεωργίου Μανούδη, προέδρου του Θρακικού Πνευματικού Κέντρου, ώστε τελικώς η Κυβέρνηση κατά την 27η Ιουλίου του 1973 εκδίδει τον σχετικό ιδρυτικό νόμο για την ανίδρυση του νέου Πανεπιστημίου στη Θράκη, το οποίο θα είχε την διοικητική έδρα του στην πόλη της Κομοτηνής και θα έφερε την επωνυμία: «Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης».
Ως μέλη της πρώτης διοικούσης επιτροπής του νεοσυσταθέντος πανεπιστημίου ορίστηκαν οι κάτωθι: Ο καθηγητής Γεώργιος Θεοχαρίδης, Πρόεδρος της διοικούσης επιτροπής, ο καθηγητής Λυσ. Λαζαρίδης, ο καθηγητής Γεώργιος Λειβαδάς, ο καθηγητής Αντώνιος –Αιμίλιος Ταχιάος και ο καθηγητής Τηλέμαχος Φιλιππίδης. Τα μέλη της διοικούσης επιτροπής, εκτός του Γεωργίου Θεοχαρίδη που ήταν καθηγητής του πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ήταν καθηγητές του Αριστοτελείου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Οι δύο τελευταίοι Αντ. Ταχιάος και Τηλ. Φιλιππίδης υπήρξαν καθηγητές του γράφοντος αντιστοίχως στην Θεολογική και Νομική Σχολή του Α.Π.Θ. Ο Άρης Μανούδης αναφέρει ότι Πρόεδρος των Προσωρινών Διοικήσεων του αρτιιδρυθέντος Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου υπήρξαν και οι Λυσ. Μαυρίδης, Κων/νος Βαβούσκος και Γ. Δασκαρόλης.
Στο σημείο τούτο αξίζει να αναφέρουμε ότι ο αείμνηστος Γεώργιος Θεοχαρίδης ήταν υιός του Κομοτηναίου διδασκάλου Ιωάννου Θεοχαρίδη και της Λαμπρινής Χριστοδούλου, που ήταν συγγενής του μεγάλου Κομοτηναίου ευεργέτου και άρχοντος οφφικίαλου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας Νέστορος Τσανακλή, ο οποίος πέραν των πολλών άλλων ευεργεσιών και έργων ευποιίας στην Κομοτηνή, υπήρξε εκείνος που ανήγειρε εξ ολοκλήρου, ιδίαις δαπάναις, την εκτατάξιο Αστηκή Σχολή Αρρένων, την γνωστή σε όλους «Τσακάκλειο Σχολή» που εδώ και έτη έχει εγκαταλειφθεί απολύτως στο έλεος του πανδαμάτορος χρόνου, των καιρικών συνθηκών και στις επελάσεις των διαφόρων καταστροφέων. Να σημειωθεί μάλιστα ότι στο κτίριο της Τσανακλείου επί αρκετά έτη είχαν φιλοξενηθεί τα γραφεία και οι υπηρεσίες διοικήσεως του Πανεπιστημίου της Θράκης και των Πρυτανικών αρχών του. Επανερχόμενοι, αναφέρουμε επίσης ότι ο Κομοτηναίος Γεώργιος Θεοχαρίδης υπήρξε καθηγητής της Βυζαντινής ιστορίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, πρόεδρος της εκεί Φιλοσοφικής Σχολής και Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Εκείνος παντοιοτρόπως τίμησε και δόξασε την Κομοτηνή και την Θράκη. Το ζήτημα είναι κατά πόσο οι επιγενόμενοι Κομοτηναίοι ετίμησαν τον συμπατριώτη μας Γεώργιο Θεοχαρίδη. Φυσικά το ερώτημα είναι άκρως ρητορικό και η απάντηση περιττεύει.
Ο δε έτερος επιφανής Κομοτηναίος πολύφημος πανεπιστημιακός διδάσκαλος, ο οποίος αγωνίσθηκε παντί σθένει και πάση δυνάμει για την ίδρυση του πανεπιστημίου στην Κομοτηνή, υπήρξε ο Αλέξανδρος Συμεωνίδης (1909 – 1972). Διετέλεσε επί μακρά σειρά ετών καθηγητής της γενικής ανατομικής παθολογίας στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Διευθυντής του Θεαγενείου Αντικαρκινικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης. Για την ιατρική του έρευνα και το πλούσιο επιστημονικό του έργο για την αντιμετώπιση του καρκίνου τιμήθηκε από τη Διεθνή Επιτροπή Αντικαρκινικού Αγώνος της οποίας υπήρξε τακτικό μέλος μέχρι το τέλος της ζωής του. Και πάλι βέβαια ρητορικώ τω τρόπω τίθεται το ερώτημα: Οι επιγενόμενοι Κομοτηναίοι γνωρίζουν ποιος υπήρξε ο μεγάλος Κομοτηναίος ιατρός και ερευνητής διεθνούς φήμης Αλέξανδρος Συμεωνίδης;
Χάριν της ιστορίας πρέπει οφειλετικώς να αναφέρουμε ότι από το τοπικό έμψυχο δυναμικό της εποχής εκείνης, ιδιαίτερα σημαντική για την ίδρυση του πανεπιστημίου στην Κομοτηνή υπήρξε και η συνεισφορά του αειμνήστου αρθρογράφου Αθανασίου Αθανασιάδη, ο οποίος, όπως γράφει ο ίδιος, όταν το έτος 1970 έρριψε για πρώτη φορά στην στήλη της τοπικής εφημερίδος «Κομοτηνή» την ιδέα για την ίδρυση πανεπιστημίου στην Κομοτηνή «άλλοι μεν εκάλχασαν, άλλοι δε εσάρκασαν». Από δε του έτους 1971 και μέχρι το 1974 επί καθημερινής βάσεως έδιδε τον καλό και ωραίο, ανιδιοτελή και εθνικό αγώνα του με την δυναμική και εμπεριστατωμένη αρθρογραφία του για την ίδρυση του Πανεπιστημίου. Ακόμη και ο καθηγητής και Ακαδημαϊκός Γ.Α Μέγας εστήριζε τον ευπατρίδη Αθανάσιο Αθανασιάδη στον αγώνα του και όταν τελικώς ιδρύθηκε το πανεπιστήμιο, επαίνεσε με σχετικό άρθρο του στον τοπικό τύπο για όσα επροσέφερε στην Κομοτηνή και εν γένει στη Θράκη. Τότε οι αθηναϊκές εφημερίδες το «Βήμα» και «Ταχυδρόμος» αναδημοσίευαν τα άρθρα του Αθ. Αθανασιάδη, αλλά ενώ το «Βήμα» θεωρούσε αναγκαία την ίδρυση πανεπιστημίου στην Κομοτηνή για εθνικούς λόγους, ο «Ταχυδρόμος» ήταν κάπως επιφυλακτικός.
Μία άλλη πτυχή της ιστορίας ιδρύσεως του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης αφορά την διαμάχη που είχε προκληθεί ανάμεσα στην Κομοτηνή και την Ξάνθη για την ίδρυση σχολών και στην πόλη της Ξάνθης, όπου κάποιοι θεσμικοί παράγοντες απαιτούσαν η έδρα του πανεπιστημίου να είναι στην πόλη τους και όχι στην Κομοτηνή. Επί του προκειμένου ο Αθ. Αθανασιάδης ήταν κάθετα αντίθετος με την ίδρυση σχολών και στην Ξάνθη, ενώ ούτε καν συζητούσε την πρόταση να είναι η έδρα του πανεπιστημίου της Θράκης, στην πόλη της Ξάνθης. Την ίδια περίοδο απέρριπτε μαζί με πολλούς άλλους την νέα πρόταση των Ξανθιωτών να ιδρυθούν σχολές και στην Κομοτηνή και στην Ξάνθη, αλλά η έδρα του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου να είναι στα ιστορικά Άβδηρα.
Ο Αθ. Αθανασιάδης επέκρινε ευθέως και απεριφράστως μέσω της αρθρογραφίας του, τους φορείς της Ξάνθης και της Αλεξανδρουπόλεως γράφοντας χαρακτηριστικά ότι ενώ η Κομοτηνή έδιδε σκληρό αγώνα κατά την τετραετία 1970 – 1974 για την ίδρυση πανεπιστημίου, εκείνοι ήταν αντιθέτως εξαφανισμένοι και αδιάφοροι. Όταν όμως απεφασίσθη η ίδρυση πανεπιστημίου στην πόλη της Κομοτηνής, αφυπνίσθησαν και άρχισαν τις προκλητικές, όπως τις χαρακτήριζε, διεκδικήσεις τους.
Τελικώς, την 26η Ιανουαρίου του 1974 αφικνείται στην Κομοτηνή ο τότε Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, καθηγητής Πανεπιστημίου, αείμνηστος Παναγιώτης Χρήστου, ο οποίος ανακοινώνει επισήμως την ίδρυση του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης στην αίθουσα εκδηλώσεων της Νομαρχίας Ροδόπης, το οποίο θα είχε την διοικητική έδρα του στην Κομοτηνή. Τότε ο αείμνηστος Αθ. Αθανασιάδης έγραψε και δημοσίευσε το περίφημο άρθρο του υπό τον θριαμβευτικό τίτλο «Νενικήκαμεν» (29/1/1974).
Το άρτι ιδρυθέν Πανεπιστήμιο άρχισε να λειτουργεί το ακαδημαϊκό έτος 1974 – 1975 και είχε δύο σχολές, τη Νομική στην Κομοτηνή και την Πολυτεχνική στην Ξάνθη. Τα δε εγκαίνιά του έλαβαν χώρα στις 20 Μαρτίου του 1975 από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Μιχαήλ Στασινόπουλο (1974 – 1975). Στην τελετή των εγκαινίων παρευρέθησαν επίσης ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Π. Ζέπος, ο Υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών Κων/νος Τρυπάνης, ο Υπουργός Βορείου Ελλάδος Ν. Μάρτης, ο Υφυπουργός Αθ. Ταλιαδούρος και ο Υφυπουργός Χρυσόστομος Καραπιπέρης. Ομιλητής στα εγκαίνια του πανεπιστημίου στην Κομοτηνή ήταν ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας Π. Ζέπος, ενώ στην τελετή που ακολούθησε και στην πόλη της Ξάνθης κατά την ίδια ημέρα ομίλησε ο Υπουργός Βορείου Ελλάδος Ν. Μάρτης.
Μέχρι την ανάδειξη των πρώτων διοικητικών αρχών στις δύο σχολές και των νέων πρυτανικών αρχών του πανεπιστημίου, την λεγομένη διοικούσα επιτροπή (1975) αποτελούσαν οι κάτωθι Καθηγητές Πανεπιστημίου: Λυσ. Μαυρίδης (πρόεδρος), Κων/νος Βαβούσκος (αντιπρόεδρος), Θ. Ξανθόπουλος, Κ. Κεραμεύς, Ι. Λογοθέτης. Αναπληρωματικά μέλη ήταν: Ι. Μήττας, Κ. Βουγιούκας και Γρ. Σηφάκης.
Στον απόηχο του εορταστικού εκείνου κλίματος ο Ακαδημαϊκός Γ.Α. Μέγας συνεχάρη για τους αγώνες του τον Αθ. Αθανασιάδη και επρότεινε την ίδρυση και Ιατρικής Σχολής στην Κομοτηνή, η οποία ενώ προορίζετο όντως να ιδρυθεί στην Κομοτηνή, ιδρύθηκε τελικώς στην Αλεξανδρούπολη, παρά τους αγώνες του Αθ. Αθανασιάδη και του μακαριστού Μητροπολίτου Μαρωνείας και Κομοτηνής Δαμασκηνού (1974 – 2012), ο οποίος – χάριν της ιστορίας –πρέπει να αναφέρουμε ότι συνέβαλε τα μέγιστα στον αγώνα ιδρύσεως της νέας Πανεπιστημιουπόλεως, όταν κάποιοι μειονοτικοί κύκλοι αντιδρούσαν στην ιδέα απαλλοτριώσεως κάποιων στρεμμάτων γης όπου θα ανεγείροντο τα νέα κτίρια της Πανεπιστημιουπόλεως μολονότι στην συγκεκριμένη περιοχή υπήρχαν ιδιοκτησίες και Χριστιανών κατοίκων.
Ταύτα πάντα εγράφησαν για να γνωρίζουν και οι νεώτεροι τα πρόσωπα που αγωνίσθηκαν με πάθος, αυτοθυσία και αυταπάρνηση για την ίδρυση του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Κάποιοι τους ελησμόνησαν, άλλοι αυτοπροβάλλονται ως κορυφαίοι αγωνιστές για την ίδρυση του Πανεπιστημίου, ενώ ήταν απόντες, και ορισμένοι άλλοι διεκδικούν αποκλειστικότητα στον αγώνα για την ίδρυσή του. Έτσι όμως συμβαίνει στη ζωή, αφού η επιτυχία πάντοτε έχει πολλούς μνηστήρες…
