Περιοδικό ΕΡΩ Τεῦχος 40 σελ. 11, 27-9-2019
Εἶναι γεγονός ὅτι ἡ σημερινή ἐποχή εἶναι μία πολύ ἰδιαίτερη καί ξεχωριστή ἐποχή. Ἰδιαίτερη καί ξεχωριστή κυρίως γιά τά ἀρνητικά της. Ἀπό τήν μία ὑπάρχει ἕνας ἐξαιρετικά ὑψηλοῦ ἐπιπέδου τεχνικός πολιτισμός καί ἀπό τήν ἄλλη, ἴσως ἡ μεγαλύτερη ὑποβάθμιση, τῆς πνευματικῆς πορείας τοῦ ἀνθρώπου, σέ παγκόσμιο ἐπίπεδο. Σχεδόν σέ ὅλες τίς ὀργανωμένες χῶρες νομοθετεῖται πλέον τό παρά φύσει εἰς βάρος τοῦ κατά φύσει.
Εἴμαστε σέ μία ἐποχή πού ὁ ἀθεϊσμός εἶναι στά χαμηλότερά του ἐπίπεδα, ἐνῶ ἀντίθετα ὁ ἀντιχριστιανισμός εἶναι στά ὑψηλότερα ἐπίπεδα. Σχεδόν παντοῦ παγκοσμίως εἶναι ἀποδεκτός ὁ Μουσουλμανισμός, ὁ Βουδδισμός, ὁ δαιμονισμός, ἡ ἀστρολογία, ἡ μαγεία καί ἀντίθετα ὁ Χριστιανισμός ἀπορρίπτεται παντοῦ καί κυρίως ἡ Ὀρθοδοξία ἀποτελεῖ εἰρωνεία καί βδέλυγμα.
Μέσα σ’ αὐτήν τήν πραγματικότητα, τό ἐρώτημα ἄν εἶναι ἀπαραίτητη ἡ πίστη σήμερα, γίνεται πολύ οὐσιαστικό καί ἰδιαίτερα νευραλγικό.
Ὁ περισσότερος κόσμος σέ ὅλες τίς ἐποχές καί σήμερα, ἀρέσκεται στό νά θρησκεύη, ἡ καρδιά του ὅμως πόρῳ ἀπέχει ἀπό τόν Θεό.
Μοῦ ἔλεγε κάποιος γνωστός: καλά εἶναι αὐτά πού λέει τό Εὐαγγέλιο, ἀλλά ἔχουν ἀλλάξει οἱ ἐποχές, τά περισσότερα δέν μποροῦν νά ἐφαρμόζωνται σήμερα.
Εἶναι γεγονός ὅτι ἄλλαξαν οἱ ἐποχές καί μάλιστα σέ τρομακτικό βαθμό. Ἀλλά ὑπάρχουν κάποια πράγματα, πού δέν ἀλλάζουν. Δέν ἀλλάζουμε τόν ἥλιο ἐπειδή ἀνακαλύψαμε τόν ἠλεκτρισμό, δέν καταργοῦμε τίς φυσικές τροφές ἀφοῦ ὅλα μποροῦν νά παράγωνται χημικά, δέν ἄλλαξε ὁ πόνος, ἡ χαρά, ὁ ἔρωτας καί τόσα ἄλλα πράγματα. Ἔτσι καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ δέν ἀλλάζει, παρ’ ὅτι ἄλλαξαν οἱ ἐποχές.
Ὅταν μιλᾶμε γιά τήν πίστη, ἀναφερόμαστε στόν ἄνθρωπο πού δέχτηκε τόν Ἰησοῦ Χριστό, ὡς Σωτῆρα καί λυτρωτή του. Δέν ἀναφερόμαστε σ’ αὐτούς πού δέν πιστεύουν, οὔτε στούς ἀλλόθρησκους, ὅλοι αὐτοί εἶναι τρέχα γύρευε. Ὄχι ὅτι ὁ Χριστός μας δέν τούς ἀγαπάει καί δέν σταυρώθηκε γι’ αὐτούς, ἐκεῖνοι δέν τόν ἀποδέχονται.
Ἡ πίστη σήμερα, γιά μᾶς πού λεγόμαστε πιστοί, εἶναι ἀπαραίτητη ὅσο ποτέ ἄλλοτε. Μέσα σ’ αὐτόν τόν ὀλέθριο παραλογισμό, εἶναι ἡ σπουδαιότερη σανίδα σωτηρίας μας. Ἔχει πρωταρχική θέση γιά τόν καθένα χωριστά καί γιά τήν οἰκογένεια τοῦ καθενός μας χωριστά. Πρέπει νά μείνη σέ κάθε γωνιά τῆς γῆς, ἕνα εὐγενές ἀνθρώπινο λῆμμα γιά νά προχωρήση ἡ σωτηρία τοῦ Κυρίου.
Στήν Π. Διαθήκη, ὅταν ἔφευγε ὁ λαός ἀπό τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί ἔπεφταν ἐπάνω του δυστυχίες καί βάσανα, ἔμενε πάντα ἕνα εὐγενές, ἅγιο κατάλοιπο πιστῶν ἀνθρώπων, πού μέ τήν προσευχή καί τήν ἅγια ζωή τους εἵλκυαν τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί ἔφερναν τήν σωτηρία στόν λαό. Ὁ λαός λίγο ἄλλαζε, ἄλλαζε κυρίως στά πολύ βαριά (π.χ. εἰδωλολατρία), ἀλλά καί πάλι μετά ἀπό λίγο καιρό ξαναέπεφτε στήν ἀπιστία του. Ὅλα αὐτά τά γνώριζε καί τά γνωρίζει ὁ καλός Θεός, ἀλλά ἡ πίστη αὐτῶν τῶν λίγων ἔφερνε τήν λύτρωση. Αὐτό θά συμβῆ καί σήμερα.
Ἐπί πλέον ἡ πίστη εἶναι βασικώτατο στήριγμα καί γιά τήν πατρίδα μας. Βιώνουμε καθημερινά πλέον ποῦ τήν ὁδηγοῦν οἱ χωρίς τήν πίστη ἡγέτες της. Βλέπουμε καθημερινά τό μεγαλύτερο κομμάτι τοῦ λαοῦ μας νά ἀγνοῆ τόσο τήν ἱστορία ὅσο καί τήν πίστη μας.
Ποιά ὅμως εἶναι ἡ πίστη μας, ὥστε αὐτή νά εἶναι τόσο ἀπαραίτητη; Τί σημαίνει μεγάλη πίστη;
Εἶναι πρωταρχικό θέμα γιά τήν πορεία τῆς ζωῆς, τό εἶδος τῆς πίστης ἑνός ἀνθρώπου, τί πιστεύει δηλαδή καί τό μέγεθος τῆς πίστης του, δηλαδή πόσο δυνατά πιστεύει.
Ἐμεῖς εἴμαστε Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί. Αὐτό εἶναι τό εἶδος τῆς πίστης μας, ἡ Ὀρθοδοξία.
Ποιά ὅμως Ὀρθοδοξία; Θά μοῦ πῆτε, –μήπως ὑπάρχουν πολλές;–.
Σίγουρα μία εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία, τό θέμα ὅμως εἶναι,… ἐμεῖς τί σόϊ Ὀρθοδοξία ἐφαρμόζουμε στήν ζωή μας.
Ὅταν λέμε πίστη ἐννοοῦμε τήν πλήρη ἐμπιστοσύνη στήν δύναμη καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ὄχι ἁπλά τήν ἐπίγνωση ἀπό μέρους μας ὅτι ὁ Θεός εἶναι δυνατός καί γεμᾶτος ἀγάπη γιά ὅλους μας, ἀλλά τήν βιωματική ἀποδοχή τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ στήν ζωή μας. Αὐτό δέν εἶναι ἁπλό πρᾶγμα. Γιατί ἄν ἦταν ἁπλό, δέν θά ἔλεγαν οἱ ἀπόστολοι τοῦ Κυρίου μας «πρόσθες ἡμῖν πίστη Κύριε».
Ἄς τό σκεφθοῦμε αὐτό λίγο περισσότερο. Λέει ὁ Κύριος, «ὅπου δύο ἤ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τό ἐμόν ὄνομα, κἀγώ ἐν μέσῳ αὐτῶν». Συνειδητοποιοῦμε αὐτά τά λόγια τοῦ Κυρίου; Δηλαδή ὅτι τώρα ἐδῶ ἀνάμεσά μας, δίπλα μου καί δίπλα στόν καθένα σας στέκεται ὁ ἴδιος ὁ Κύριος καί μᾶς στηρίζει. Ὅταν πηγαίνουμε στήν Ἐκκλησία ἔχουμε τήν αἴσθηση αὐτή; Ὅταν βγαίνη τό Σῶμα καί τό Αἷμα Του, βιώνουμε τήν παρουσία Του; Ἤ τοὐλάχιστον σκεφθήκαμε ὅτι μέσα στό Ἱερό, παρευρίσκονταν ὁλόκληρος ὁ Οὐρανός, ἡ Ἁγία Τριάδα, ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, οἱ Ἅγιοι, καί χιλιάδες Ἄγγελοι; Ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι μέσα σ’ αὐτόν τόν Οὐράνιο χῶρο εἴμαστε κι ἐμεῖς μέ ὅλη τήν ἁμαρτωλότητά μας; Καί θά πρέπη νά στεκώμαστε ἀποσβολωμένοι γιά τήν μεγάλη αὐτήν τιμή πού μᾶς ἀξιώνει ὁ Θεός καί νά ζητᾶμε ἀσταμάτητα συγγνώμη καί νά τόν δοξάζουμε διαρκῶς. Ἐμεῖς κοιτᾶμε δεξιά καί ἀριστερά, μήπως δοῦμε κανένα γνωστό, καί εἴμαστε ἕτοιμοι νά τοῦ μιλήσουμε. Ἡ βιωματική λοιπόν ἀποδοχή ἀπό μέρους μας τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, χωλαίνει πολύ.
Τελικά καί ἐμεῖς οἱ λεγόμενοι ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας, περισσότερο θρησκεύουμε καί λιγώτερο πιστεύουμε. Γι’ αὐτό ὑπάρχουν ἄφθονες κρίσεις, κατακρίσεις, ἄγχος, κουτσομπολιό, προβολές τοῦ ἐγώ μας, διασπάσεις.
Σέ πολλές οἰκογένειες, πού ἐκκλησιάζονται, ὑπάρχει φαγωμάρα, γκρίνια, μιζέρια, καταπίεση, καί ὅλα αὐτά ἀνακατωμένα μέ νηστεῖες, μέ ἀγρυπνίες, μέ Γεροντάδες. Πῶς νά ἐμπνεύση μία τέτοια ζωή; Νά δώση ἐλπίδα, νά δώση στήριγμα σ’ αὐτόν τόν ἀπορημένο κόσμο πού δέν ξέρει ποῦ πηγαίνει.
Ὅλα αὐτά λειτουργοῦν δυναμικά μέσα στήν οἰκογένεια, μέσα στήν κοινωνία, ἀφάνταστα δυναμικά. Παιδιά πού ζοῦν τέτοιες καταστάσεις πού εἶναι ἔξω ἀπό τήν οὐσία τῆς γνήσιας Ὀρθοδοξίας, ἀντιδροῦν καί ἀπορρίπτουν πολλές φορές τά πάντα. Καί τότε ἡ πίστη μας ἀπό ἀπαραίτητη γίνεται φόβος, θεωρεῖται ἀποφευκτέα, θεωρεῖται περιττή.
Ἔχω ἀκούσει παιδιά χριστιανικῶν οἰκογενειῶν, πού λένε, –δέν θέλω νά γίνω σάν καί σᾶς, δέν θέλω αὐτόν τόν Χριστό πού μοῦ δείχνετε–.
Κάποια φορά ἔξω ἀπό μία οἰκοδομή ἦταν γραμμένο, –ἐδῶ δέν ὑπάρχουν οἰκογένειες, ὑπάρχουν μόνο οἰκογενειακοί τάφοι–. Τί ἄσχημες ἐμπειρίες καί τί ἀπογοήτευση ἔβγαλε αὐτός πού τό ἔγραψε.
Θά σᾶς ἀναφέρω ἕνα πραγματικό γεγονός γιά νά γίνη κατανοητή ἡ ἀναγκαιότητα καί ἐπίδραση τῆς πίστης μέσα στήν οἰκογένεια.
«Στήν γειτονιά πού μεγάλωνα, σχεδόν δίπλα στό σπίτι μας, ζοῦσε μία πολύ πιστή κυρία, πού εἶχε τρία παιδιά, δύο κορίτσια 15 καί 16 χρονῶν καί ἕνα μικρό ἀγόρι 7 χρονῶν. Ἡ κυρία αὐτή ἦταν ἄνθρωπος χαμηλῶν τόνων, καθόλου πιεστικός οὔτε μέ λόγια οὔτε μέ συμπεριφορά, ἤρεμος καί πολύ χαμογελαστός τύπος. Τίς δυσκολίες τίς ἀντιμετώπιζε κυρίως μέ τήν προσευχή. Κάποτε τῆς ἐκδηλώθηκε καρκίνος σέ πολύ προχωρημένη μορφή, ὁ ὁποῖος μάλιστα εἶχε ἀγγίσει ἀρκετά ὄργανα τοῦ σώματος. Ζήτησε ἀπό τόν γιατρό τήν πλήρη ἀλήθεια καί αὐτός τῆς εἶπε, ὅτι δέν ἔχει ζωή περισσότερη ἀπό ἑπτά μῆνες, μέ τήν προϋπόθεση ὅτι θά κάνη ἐπιμελῶς ὅλες τίς ἀπαραίτητες χημειοθεραπεῖες. Ἀπό τίς πρῶτες ὅμως χημειοθεραπεῖες, εἶδε ὅτι δέν μποροῦσε νά ἀντέξη τήν κατάσταση πού τῆς δημιουργοῦσαν καί ἀπό μόνη της ἀποφάσισε νά τίς ἀντικαταστήση μέ τήν Θεία Κοινωνία. Αὔξησε λοιπόν τήν προσευχή της καί τήν προσοχή της, καί κοινωνοῦσε σχεδόν κάθε μέρα. Τό πρόσωπό της ἔλαμπε, τό καταλαβαίναμε ὅλοι, καί ὅσοι ξέραμε τό ἱστορικό της, μετρούσαμε τίς μέρες της. Τά κορίτσια της ἤθελαν νά ζήσουν ἕναν κοσμικό τρόπο ζωῆς καί τό ἐπιδίωκαν. Δέν τά ἐμπόδιζε, μόνο προσευχόταν. Ἤμουν παρών κάποια φορά, πού ἄκουσα τήν μεγάλη της κόρη νά τῆς λέη θυμωμένα: Σοῦ εἶπα κι ἄλλες φορές νά μήν προσεύχεσαι ὅταν βγαίνω, μοῦ χαλᾶς ὅτι προγραμματίζω.
Ἡ κυρία αὐτή ἔζησε ὄχι 7 μῆνες ἀλλά λίγο περισσότερο, ἔζησε 9 χρόνια, τά κορίτσια της ξεπέρασαν τήν ἐφηβεία καί πῆραν μία ὁμαλή καί ἀγωνιστική πορεία στήν ζωή, ὁ μικρός γυιός ἀγκαλιάστηκε ἀπό τούς ὁμαδάρχες τοῦ χριστιανικοῦ ἔργου, σπούδασε καί ζεῖ μέσα στήν ἐκκλησιαστική ζωή.
Θά μοῦ πῆτε, καλό τό παράδειγμα, ἀλλά ἀποτελεῖ ἕνα μεμονωμένο γεγονός. Ἔχετε δίκιο, δέν εἶναι συχνό γεγονός, γιατί δέν εἶναι συχνό γεγονός ἡ πίστη της (νά ἐμπιστεύεται τά παιδιά της στόν Θεό καί ὄχι στά λόγια της) οὔτε ἡ προσευχή της (νά γίνεται ἀσπίδα γιά τά παιδιά της), οὔτε ὁ σεβασμός τῆς ἐλευθερίας πρός αὐτά. Ἐμεῖς ὑπολειπόμαστε σέ πίστη καί δέν μποροῦμε νά ἀντιληφθοῦμε τήν δύναμή της καί τά εὐεργετικά ἀποτελέσματα πού μπορεῖ καί ἐπιφέρει στήν ζωή μας.
Τό εἶδος λοιπόν τῆς πίστης μας, δέν εἶναι ἀρκετό ἀπό μόνο του καί ἄς φέρη τό ὄνομα, ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ, πρέπει νά φέρη πάνω ἀπ’ ὅλα ἀγάπη. Γι’ αὐτό ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος στήν ἐπιστολή του γράφει «πίστις ἄνευ ἔργων νεκρά ἐστι».
Ὁ πρῶτος δάσκαλος μέσα στήν οἰκογένεια καί μέσα στήν κοινωνία, εἶναι τά ἔργα μας. Αὐτά κυρίως μιλοῦν, αὐτά ρυθμίζουν τήν σχέση μέ τά παιδιά μας, μέ τόν σύντροφό μας, αὐτά μιλοῦν στούς ἀνθρώπους πού συναναστρεφόμαστε. Αὐτά ἐπηρεάζουν τήν κοινωνία. Ἔχουμε ἔργα πίστεως θά λάβουμε καί καρπούς πίστεως. Τό εἶπε ὁ Κύριος «ὅ,τι σπείρετε αὐτό θά θερίσετε». Καί ὁ γεωργός πρῶτος τρώει τόν καρπό, αὐτό δηλαδή καί θά γευθοῦμε.
Τά ἔργα ἐκδηλώνονται μέ τήν ἀγάπη καί ἡ πίστη συμβαδίζει μέ τήν ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη πάλι, συχνά εἶναι δεμένη μέ τόν πόνο. Δέν εἶναι σωστό νά πιστεύουμε ὅτι ἀγαπᾶμε γιά νά εὐτυχίσουμε. Αὐτό περιέχει ἐγωϊσμό. Ἀντίθετα ἀγαπᾶμε γιά νά προσφέρουμε, ἀγαπᾶμε γιά νά θυσιαζώμαστε. Ὁ Κύριος δίδαξε ἀγάπη μέχρι σταυρικῆς θυσίας. Δίδαξε ἀγάπη γι’ αὐτούς πού τόν σταύρωναν.
Εἶναι λοιπόν λάθος νά νομίζουμε ὅτι ἀγαπᾶμε γιά νά ἀγαπηθοῦμε. Ἀγαπᾶμε γιά νά εὐτυχίσουμε μέσα ἀπό τήν θυσιαστική μας συμπεριφορά, ἡ ὁποία δέν ἀναμένει ἀγαπητική ἀνταπόκριση.
Καί κάτι ἀκόμη. Ἐνῶ ἡ πίστη εἶναι λιγώτερο λογικό θέμα καί περισσότερο κάτι βαθύτερο μέσα ἀπό τό εἶναι μας, ἔξω ἀπό τούς περιορισμούς τῆς λογικῆς, ἡ ἀγάπη δέν εἶναι ἀπαραίτητα συναισθηματισμός, μπορεῖ θαυμάσια νά λειτουργῆ μέ τήν λογική, σέ στιγμές πού δέν ὑπάρχουν συναισθήματα. Καί μάλιστα αὐτό εἶναι σπουδαιότερο, ὅταν γίνεται χάριν τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ἀπό πίστη καί ὄχι συναισθηματικά. Σκεφθεῖτε πόσες καί πόσες φορές ἔχει κάνει κακό ἡ ἀπόλυτα συναισθηματική μητρική ἀγάπη, πού τήν θεωροῦμε τόσο μεγάλη καί σπουδαία.
Βέβαια ἀγάπη καί καλά ἔργα, κάνουν καί οἱ μακράν τοῦ Θεοῦ ἄνθρωποι καί ἴσως κάποιοι πολύ περισσότερα. Ὁ πιστός ὅμως κάνει καλά ἔργα καί γιά ἕναν τρίτο λόγο, γιατί τό θέλει ὁ Θεός. Συγχωρεῖ γιατί τό θέλει ὁ Θεός καί ἄς μήν τό νοιώθη, ταπεινώνεται γιατί τό θέλει ὁ Θεός καί ἄς μήν τοῦ ἀρέση, εὐεργετεῖ καί τόν ἐχθρό του καί ἄς τό κάνη μέ σφιγμένη καρδιά. Καί ἀκόμη ὁ πιστός κάνει καί ἔργα πίστεως, προσευχή, ἐξομολόγηση, Θ. Κοινωνία, τά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας. Αὐτά εἶναι τά μεγίστης ἀξίας ἔργα. Αὐτά εἶναι τά ἔργα πού κάνει ὁ μοναχός κι ὁ ἀσκητής στήν ἐρημιά τους.
Αὐτή λοιπόν τήν γνήσια πίστη τῆς ἀγάπης, ἀναζητᾶ ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, τήν ἀναζητοῦμε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι καί τρέχουμε ὅταν τήν βρίσκουμε σέ σύγχρονους Ἁγίους, σέ Πνευματικούς, καί ἀλλοῦ.