Σόγια: ένα στρατηγικής σημασίας φυτό με την μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη που η Ελλάδα έχει την δυνατότητα να παράγει (αλλά δεν την αξιοποιεί) [Μέρος Β]
Στο παρόν άρθρο μας συνεχίζουμε την παρουσίαση του νούμερο ένα στρατηγικής σημασίας φυτού παγκοσμίως: της σόγιας. Στο προηγούμενο άρθρο μας είδαμε την προέλευση του φυτού, την σπουδαιότητα του, την χρήση της ως ζωοτροφή, τις διώξεις Ελλήνων επιστημόνων που ασχολήθηκαν με την ενημέρωση των συμπατριωτών τους για την σόγια και το πώς οι Η.Π.Α. (ίσως καλύτερα οι πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται εκεί) την έχουν σε υψηλή προτεραιότητα αλλά και τις προσπάθειες άλλων κρατών ήτοι της τότε Γερμανίας να πετύχει την παραγωγή της με την βοήθεια μάλιστα του Einstein.
Συνεχίζουμε την παρουσίαση έχοντας ως γνώμονα το βιβλίο του Σωτ. Σοφιανόπουλου (χημικού-φαρμακοβιομήχανου και παλαιότερα ιδιοκτήτη της ΧΡΩ.ΠΕΙ. συνοπτικό βιογραφικό) με τίτλο: ‘’Οι “Άγνωστες” πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία’’. Θέτουμε μικρές επικεφαλίδες για την βέλτιστη ροή του κειμένου ενώ παρεμβαίνουμε με σημειώσεις για την καλύτερη κατανόηση του θέματος (οι υπογραμμίσεις δικές μας).
Ζ. Προσπάθειες καλλιέργειας Σόγιας με θαυμαστά αποτελέσματα
Και συνεχίζει ο κ. Σ. Σοφιανόπουλος σχετικά με τις προσπάθειές του παραγωγής σόγιας και τα αποτελέσματά τους:
‘’… Καλλιέργησα 50 στρέμματα στην Κωπαΐδα κοντά στον Ορχομενό, 50 στρέμματα στο κτήμα Δημητρίου στην Λάρισα και 50 στρέμματα στα κτήματα του Τζιτζικώστα, του Προέδρου των φαρμακοποιών της Θεσσαλονίκης (θείου του μακαρίτη του βουλευτή της Ν.Δ. και πρώην Υφυπουργού Γεωργίας) και 50 στρέμματα στην Ξάνθη. Έγιναν επίσης και μερικές καλλιέργειες στην Ζάκυνθο. Το θεώρησα αυτό απαραίτητο, διότι υπάρχει αρκετή εναλλαγή κλίματος στον ελλαδικό χώρο, αφού το νοτιότερο σημείο είναι η Κρήτη (αν όχι η Γαύδος) πολύ νοτιότερα του βορειότερου σημείου της Αφρικής, ενώ η Μακεδονία είναι λίγο νοτιότερα από τα σύνορα Ισπανίας-Γαλλίας. Βλέπουμε λοιπόν ότι αυτή η απόσταση των, περίπου σε ευθεία γραμμή 1000 χλμ., έχει σοβαρότατες επιπτώσεις επί της γεωργίας, τόσο μεγάλες, ώστε ενώ στην περιοχή της Άρτας να υπάρχουν πλείστες όσες πορτοκαλιές και λεμονιές, στην Μακεδονία πουθενά δεν ευδοκιμούν αυτά τα φυτά. Αυτό είναι κάτι που ελάχιστοι Έλληνες το έχουν συνειδητοποιήσει και που παίζει μεγάλο ρόλο στη γεωργική μας παραγωγή.
Η Κρήτη βρίσκεται νοτιότερα από το βορειότερο άκρο της Αφρικής
Η απόδειξη εκ των καλλιεργειών ότι όλη η χώρα είναι κατάλληλη για την καλλιέργεια της σόγιας μου έδωσε την δυνατότητα να βγάλω ορισμένα συμπεράσματα για το Υπουργείο Γεωργίας και για τους πολιτικούς της Ελλάδος γενικότερα. Διότι ενώ θα μπορούσαμε καλλιεργώντας 15 εκατομμύρια στρέμματα σε σόγια να παράγουμε το 15% των αναγκών της υπόλοιπης Ευρώπης, αφού όμως πρώτα έπρεπε να παράγουμε τους σπόρους, αυτό δεν το κάναμε. Και ερωτώ εγώ γιατί; Γιατί δεν υπάρχει ούτε μία ποικιλία ελληνικού σπόρου σόγιας; Γιατί η ελληνική επιστήμη επί της καλλιέργειας στο υπ’ αριθμόν 1 προϊόν της ανθρωπότητος όχι μόνον έχει μείνει πίσω άλλα δεν έχει κάνει τίποτε απολύτως;…’’ (1)
Πεδιάδα (αποξηρανθείσα λίμνη) της Κωπαΐδας
Σημείωση 1: Οι ανωτέρω προσπάθειες του Σ.Σ. για την παραγωγή σόγιας στην πατρίδα μας θα μπορούσαν να γίνουν περισσότερο κατανοητές ή μάλλον να εκτιμηθεί ο βαθμός της σπουδαιότητας του εγχειρήματος λαμβάνοντας υπόψη τα κάτωθι:
Η Κινεζική COFCO (ο μεγαλύτερος έμπορος δημητριακών στην Κίνα) μελετά συνεχώς τις επενδυτικές ευκαιρίες παραγωγή σόγιας σε Ρωσία, Βραζιλία και Αργεντινή. Η Chongqing Grain διαθέτει 6 δισεκατομμύρια δολάρια για να τα επενδύσει στην παραγωγή και το εμπόριο των δημητριακών και ελαιούχων στην Αργεντινή, τη Βραζιλία, τον Καναδά και άλλες χώρες. Η Beidahuang, η μεγαλύτερη γεωργική επιχείρηση στην Κίνα, ισχυρίζεται ότι άρχισε να φυτεύει σόγια σε 130.000 στρέμματα γης στην Αργεντινή και προτίθεται να συνεχίσει την επέκτασή της μέσω μιας εταιρικής σχέσης με το μεγαλύτερο γαιοκτήμονα της χώρας. Η New Hope, η μεγαλύτερη αγροτροφική εταιρεία στην Κίνα έχει προχωρήσει στη μεγαλύτερη επέκταση σε ξένη γη (16 εργοστάσια εκτός συνόρων). Η εταιρεία σχεδιάζει να εγκαταστήσει εργοστάσια και φάρμες στη Μέση Ανατολή, Νότια Αφρική και Κεντρική Ευρώπη.
Στόχος των πολυεθνικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη βιομηχανική γεωργία είναι να ‘’ανοίξουν’’ νέα σύνορα (περιοχές) που θα επιτρέπουν την παραγωγή σόγιας, καλαμποκιού και άλλων γεωργικών πρώτων υλών. Ο Greg Page, διευθύνων σύμβουλος της Cargill (ο μεγαλύτερος μεσίτης δημητριακών στον κόσμο) τονίζει πως πρέπει να διατεθεί πάνω από το 20% της παγκόσμιας έκτασης προσκειμένου να καλυφθεί η παγκόσμια ζήτηση στα ανωτέρω γεωργικά προϊόντα. Προβλέπει ότι η αύξηση των καλλιεργειών θα γίνει κυρίως στην Αφρική, σε εδάφη που επί του παρόντος απασχολούνται μικροί αγρότες. Στόχος είναι να μετατρέψουν τεράστιες περιοχές της αφρικανικής ηπείρου σε περιοχές όπου οι εν λόγω εταιρείες θα έχουν πρόσβαση σε: 1.εύφορη γη 2.φθηνό εργατικό δυναμικό 3.στο νερό. Ο ίδιος δηλώνει κυνικά: «Χρειαζόμαστε τη γη τους, αλλά πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά για το πώς να το κάνουμε».
Η International Land Coalition έχει υπολογίσει ότι από το 2002, 832 εκατομμύρια στρέμματα, ήτοι το 1,7% της παγκόσμιας γεωργικής γης έχει αποκτηθεί από ξένους επενδυτές, προκειμένου να καλλιεργηθούν, και περισσότερο από το 60% αυτής της κτηματαγοράς έλαβε χώρα στην Αφρική.
Για να επιβληθούν αυτές οι αλλαγές, εκτοπίζονται κοινότητες. Εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν την πρόσβασή τους στο νερό και καταστρέφονται τα τοπικά τροφικά συστήματα για να δημιουργηθεί χώρος για τις εξαγωγικές καλλιέργειες. (πληροφορίες λάβαμε και απ’ εδώ)
***
Από την άλλη πλευρά η αναγκαιότητα της σόγιας για την ελληνική κτηνοτροφία και πτηνοτροφία ήτοι για την παραγωγή ζωοτροφών καταδεικνύεται από τις δηλώσεις του κ. Ηλία Μελισσουργού, προέδρου του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Ζωοτροφών (Σ.Ε.ΒΙ.Ζ.) στο agrotypos στις 4.6.2014:
«…η διεθνή τιμή της σόγιας παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Αυτή την εποχή κυμαίνεται στα 50 λεπτά το κιλό (500 ευρώ ο τόνος), αρκετά υψηλότερη σε σχέση με τα 30 λεπτά το κιλό που ήταν πριν δύο χρόνια. Η τιμή αυτή είναι η «μαγική συνταγή» που μπορεί να αφανίσει την ελληνική κτηνοτροφία. Το βασικό προϊόν που παράγεται από τη σόγια είναι το σογιέλαιο. Το σογιάλευρο που πάει για ζωοτροφή είναι το υποπροϊόν που μένει από τη διαδικασία παρασκευής σογιέλαιου. Αν οι εταιρείες πουλάνε σε υψηλές τιμές το σογιέλαιο έχουν τη δυνατότητα να πουλήσουν φτηνότερα το σογιάλευρο. Όταν όμως πουλάνε σε χαμηλά επίπεδα το σογιέλαιο τότε αυξάνουν αντίστοιχα την τιμή του σογιάλευρου. Είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί λύση για το πρόβλημα. Έχω έρθει σε διαπραγματεύσεις με παραγωγούς, οι οποίοι καλλιεργούν κτηνοτροφικά φυτά (κουκί, μπιζέλι κ.α.) και η τιμή που ζητάνε, για να καλύψουν το κόστος καλλιέργειας, κυμαίνεται στο 1 ευρώ το κιλό, που είναι υψηλότερη σε σχέση με αυτή της σόγιας. Θα πρέπει να υπάρξει στρατηγική, ώστε να έχουμε υψηλές στρεμματικές αποδόσεις, οι καλλιέργειες να είναι κοντά στα εργοστάσια ζωοτροφών και να υπάρξει αποθήκευση του προϊόντος. Για να αλλάξει το σιτηρέσιο των ζώων θα πρέπει να υπάρχει μια συνέχεια».
Καλλιέργεια σόγιας στην Καβάλα (πρόσφατη φωτογραφία)
Η. Προσχηματικές οι προσπάθειες Παπανδρέου-Καραμανλή για τη σόγια
‘’…Έφτασε δε το Υπ. Γεωργίας της μεταπολίτευσης σε τέτοιο σημείο παραλογισμού ισχυριζόμενο ότι δεν έχει δίκιο ο Σοφιανόπουλος και η ΧΡΩ.ΠΕΙ., διότι -τάχα— «ποια καλλιέργεια θα χαλάσουμε για να βάλουμε σόγια;» ήταν η απορία τους. Πρέπει ο αναγνώστης να καταλάβει ότι η καλλιέργεια της σόγιας, σύμφωνα τουλάχιστον με την βιβλιογραφία που έχω διαβάσει, θέλει θερμοκρασία εδάφους κατά την σπορά άνω των 25 βαθμών, πράγμα που επιτυγχάνεται στην Ελλάδα μετά τον Μάιο. Κάκιστα επομένως φυτεύτηκε πειραματικά η σόγια σαν κύρια καλλιέργεια επί Ανδρέα Παπανδρέου τον χειμώνα. Αυτός είναι και ο λόγος που «απέτυχε» το πείραμα και γι’ αυτό και να θέλεις σήμερα να βάλεις σόγια δεν μπορείς να βρεις σπόρο.
Θ. Η Ευρώπη εξαρτάται πλήρως από την Αμερικανική σόγια
Η σόγια είναι το υπ’ αριθμόν 1 προϊόν του κόσμου. Άνευ της σόγιας δύσκολα κρατούν οι κτηνοτρόφοι τα μηρυκαστικά τους σε καλή κατάσταση, αλλά οπωσδήποτε δεν μπορούν να ζήσουν κοτόπουλα και χοιρινά. Διότι όπως προείπαμε το 20% περίπου που θέλει το κοτόπουλο και το χοιρινό δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν χρησιμοποιηθεί σόγια. Οι ΗΠΑ διοικούν τον κόσμο με τον έλεγχο της σόγιας που έχουν, σε ποσοστό άνω του 70% της παγκοσμίου παραγωγής. Η Ευρώπη έχει ανάγκη άνω των 45 εκατομμυρίων τόνων σόγιας αμερικανικής προελεύσεως. Η Γαλλία π.χ. για να διατηρήσει την κτηνοτροφία της και μεγάλο μέρος της διατροφής των ανθρώπων, (όλοι γνωρίζουν το σογιέλαιο, το γάλα από σόγια, κοκ) έχει ανάγκη να εισάγει άνω των 6 εκατομμυρίων τόνων σόγιας ετησίως, δηλ. κάθε μήνα 500.000 τόνους σόγιας, ή άνω των 125.000 τόνους την εβδομάδα. Πώς είναι δυνατόν η Ευρώπη να πει ποτέ όχι στις ΗΠΑ;
Οι Η.Π.Α. και οι πολυεθνικές που ελέγχουν την σόγια διοικούν τον κόσμο
Ι. Διώξεις επιστημόνων-«η σόγια άπτεται αμέσως του προβλήματος του υποσιτισμού του ελληνικού λαού».
Όπως ανέφερα και εν συντομία στην εισαγωγή του βιβλίου, το 1947 ένας γεωπόνος ονόματι Ιορδάνης Δημητριάδης συνέγραψε μία επιστημονική πραγματεία με τίτλο «Μια πολύτιμη ύλη στην υπηρεσία του ανθρώπου-Συμβολή στην λύση του προβλήματος του υποσιτισμού του ελληνικού λαού». Αυτό το καταπληκτικό και πρωτοπόρο βιβλίο το προλογίζει ο τότε διοικητής της Αγροτικής Τραπέζης κ. Κωνσταντίνος Βερροιόπουλος. Στην σελίδα 58 γράφει για τις εισαγωγές της Ευρώπης το 1934 σε σόγια, για την Γερμανία 900.000 τόνους, Δανία 273.000 τόνους, Μ. Βρετανία 177.000 χιλιάδες τόνοι, Ολλανδία 133.000 τόνους και Σουηδία 93.000 τόνους. Εκ των αριθμών αυτών συνάγουμε ότι η συνολική εισαγωγή σόγιας στην Ευρώπη δεν θα ήταν μεγαλύτερη των 5 εκατομμυρίων τόνων. Όταν προ έτους εκλήθην από τον δικηγόρο κ. Γεωργανά στην τηλεοπτική εκπομπή του, αναφέρθηκα και στο θέμα της σόγιας. Αναφέρθηκα στο υπάρχον βιβλίο, το οποίο δυστυχώς έχει εξαφανισθεί από την κυκλοφορία, αλλά και ότι απεμακρύνθηκε εκ της θέσεως του ο τότε διοικητής της Αγροτικής Τραπέζης κύριος Βερροιόπουλος, ο οποίος στον πρόλογο του χρησιμοποιεί την φράση «η σόγια άπτεται αμέσως του προβλήματος του υποσιτισμού του ελληνικού λαού».
Κ. Δεν εισακούστηκαν Έλληνες επιστήμονες που είχαν γράψει για τη σόγια
Στη σελίδα 110 ο συγγραφεύς κ. Δημητριάδης γράφει τι έπρεπε να κάνει το ελληνικό κράτος, π.χ. παροχή βραβείων και χρηματικών αμοιβών σε όσους αυξάνουν την παραγωγή της σόγιας, υποχρεωτική δια νόμου πρόσμειξη ποσοστού αλεύρου σόγιας εις τον παρασκευαζόμενο καθ’ όλην την επικράτεια άρτο, υποχρεωτική χρησιμοποίηση του σογιάλευρου από τα ζαχαροπλαστεία, τις βιομηχανίας, τις μακαρονοποιείες, κλπ.
Εδώ πρέπει να αναφέρω ότι τελευταίως, δηλ. μετά το 1970 οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν υποχρεωτικώς σόγια στην πρόσμειξη του σίτου για την αύξηση πρωτεϊνών σε όλη την επικράτεια. Αν σκεφτείτε ότι αυτό Έλληνας το είχε πει για την πατρίδα μας 25 χρόνια πριν το εφαρμόσουν οι Αμερικανοί καταλαβαίνετε τι θα ήταν η πατρίδα μας σήμερα και τι εκτίμησης έπρεπε να χαίρει ο κ. Δημητριάδης στην γενέτειρα του Ελλάδα. Πόσοι όμως τον γνωρίζουν ή άκουσαν/διάβασαν για το έργο του στα ΜΜΕ και τον Τύπο;
Από το 1947 είχε εισηγηθεί ο Ιορδάνης Δημητριάδης την προσθήκη σόγιας στο ψωμί
Η προσπάθεια λοιπόν που κάναμε το 1972 για την καλλιέργεια της σόγιας, μας έφερε αντιμέτωπους με το ελληνικό κράτος έκτοτε και αυτή είναι η αιτία των δεινών μου. Ήταν πολύ μεγάλη η επιτυχία μας και όπως φαίνεται και από τις φωτογραφίες (σημ. εννοεί φώτο από το βιβλίο του) η Ελλάδα δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από τα άλλα μέρη που παράγουν σόγια. Γιατί η Ανωτάτη Γεωπονική δεν έχει παραγάγει ελληνικούς σπόρους σόγιας; Γιατί υπάρχει βιβλίο όπως λέγεται, εν αντιθέσει της πραγματικότητας, που λέει ότι η σόγια στην Ελλάδα δεν φυτρώνει;
Λ. Η τεχνική καλλιέργειας σόγιας στην Ελλάδα και η επιτυχία του πειράματος
Επειδή η ερευνά μου έπρεπε τόσο να ολοκληρωθεί από πλευράς βρωσίμου σόγιας όσο και κτηνοτροφικής καλλιεργήσαμε όπως είπαμε σε περίπου 200 στρέμματα τις 3 βρώσιμες και 3 κτηνοτροφικές καλλιέργειες σε αποστάσεις 25, 50 και 75 εκατοστών ανά σειρά. Η απόσταση των σειρών προϋποθέτει την έρευνα που πρέπει να γίνει από φωτοσυνθετικής πλευράς. Είναι γνωστό σε όλους ότι τα λιπάσματα, πρωτίστως τα αζωτούχα ή και το οργανικό ίδιο λίπασμα, η κοπριά, προστίθεται στο έδαφος για να δώσει θρεπτικά συστατικά, πρωτίστως άζωτο, στα φυτά και στα δένδρα για να μεγαλώσουν και να παράγουν καρπούς. Αυτό που συμβαίνει με την σόγια αλλά και το λούπινο είναι ότι φωτοσυνθέτουν το άζωτο της ατμοσφαίρας με την βοήθεια ενός αζωτοβακτηρίου που ζει στο ριζικό του σύστημα και που συνθέτουν εν συνεχεία τις αζωτούχες ενώσεις που παράγουν το πρωτεϊνικό μέρος των καρπών και του κορμού. π.χ. 7% στο καλαμπόκι, 11% στο στάρι, κοκ. Δια της μεθόδου της φωτοσυνθέσεως η σόγια αποκτά ένα ιδιαίτερο χάρισμα που από οικονομικής πλευράς παίζει μεγάλο ρόλο, διότι γλιτώνεις το αζωτούχο λίπασμα και τον άλλο χρόνο ή με την αμειψισπορά δεν το χρησιμοποιείς, διότι το έδαφος, που είναι γεμάτο αζωτούχες ύλες εκ του ριζικού συστήματος των φυτών της σόγιας. π.χ. ένα χωράφι, αν το καλλιεργήσετε με ζαχαρούχο τεύτλο είναι τόσο εξαντλητική η καλλιέργεια, που θα μπορέσετε να το ξαναχρησιμοποιήσετε μετά από 4 χρόνια. Εάν όμως βάζετε σόγια, μπορείτε να το καλλιεργείτε εναλλάξ. Ο βασικότερος λόγος της αγρανάπαυσης είναι για να μπορέσει το άζωτο της ατμοσφαίρας και οι διάφοροι ζώντες οργανισμοί να εμπλουτίσουν το έδαφος με άζωτο. Είναι τόσο μεγάλες οι συνέπειες υπέρ του εδάφους όταν καλλιεργείται σόγια, που δεν γίνεται σήμερα νοητό από τους γεωργούς μας, διότι δεν το έχουν εφαρμόσει. Η θερμοκρασία εδάφους όταν σπέρνεται η σόγια πρέπει να είναι 25 βαθμοί, για να έχει καλές αποδόσεις, πράγμα που στην πατρίδα μας συμβαίνει κατά το τέλος Μαΐου, δηλ. λίγο πριν θερισθούν τα στάρια. Από τις μέχρι τούδε μελέτες μου δεν έπρεπε η σόγια να μπαίνει τον χειμώνα, διότι δεν αποδίδει, όπως και δεν απέδωσε.
Σημείωση 2: Το φυτό της σόγιας έχει υψηλά επίπεδα προσαρμογής στα περιβάλλοντα καλλιέργειας με σημαντικό πλεονέκτημα το γεγονός ότι έχει την ικανότητα να δεσμεύει το ατμοσφαιρικό άζωτο με την βοήθεια ριζόβιων μικροοργανισμών. Καλύτερη προσαρμογή στο περιβάλλον μπορεί να γίνει με την επιλογή α) της κατάλληλης ποικιλίας, β) της εποχή σποράς και γ) την πυκνότητα των αναπτυσσόμενων φυτών. (Πληροφορίες εδώ)
(για το ότι η σόγια μπορεί να καλλιεργηθεί σε δυο μόνον ‘’ζώνες’’ του πλανήτη μας, οι οποίες περιλαμβάνουν και την Ελλάδα κ.α. στο επόμενο άρθρο μας)
Για την Ενωμένη Ρωμιοσύνη
Αντώνιος Καλόγηρος
Οικονομολόγος-εκπαιδευτικός