Η Μονή Φανερωμένης ή Παναγία Γουρνιών βρίσκεται στην περιοχή Γουρνιά, βορειοδυτικά της Παχειάς Άμμου, 24km νότια του Αγίου Νικολάου. Είναι ανδρική μονή κτισμένη σε απότομη πλαγιά σε υψόμετρο 540 μέτρων με εκπληκτική θέα στη θάλασσα. Το καθολικό της Μονής είναι κτισμένο μέσα σε μια σπηλιά. Η εκκλησία είναι δίκλιτη και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και στη Ζωοδόχο Πηγή.
Το Μοναστήρι αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Ανατολικής Κρήτης. Το δεκαπενταύγουστο, που εορτάζει η Μονή, καθημερινά συρρέει πλήθος πιστών, πολλοί από τους οποίους ανεβαίνουν με τα πόδια προκειμένου να εκπληρώσουν κάποιο τάμα τους,
Η θέση της μονής είναι οχυρή, θυμίζοντας φρούριο ψηλά πάνω από τη θάλασσα. Αυτή η θέση της δείχνει τον αμυντικό χαρακτήρα της απέναντι στις συχνές επιδρομές πειρατών στα παράλια της Κρήτης. Η αρχιτεκτονική της διάταξη θυμίζει τα μοναστήρια που ανοικοδομήθηκαν στα τέλη του 16ου και 17ου αιώνα.
Το σπήλαιο έχει διασκευαστεί σε ναό, οι τοίχοι του οποίου είναι κατάγραφοι, και βρίσκεται στο μέσο του γκρεμού. Οι τοιχογραφίες, ωστόσο, είναι μαυρισμένες από τον καπνό που προήλθε από πυρκαγιά που προκάλεσαν πιθανόν οι Τούρκοι. Το ιερό επικοινωνεί με δεύτερο σπήλαιο, από το οποίο ρέει νερό που χρησιμοποιείται ως αγίασμα. Η πρόσβαση σε αυτό γίνεται με σκάλα που οδηγεί από την κεντρική αυλή στον ναό, μπροστά από τον οποίο υπάρχει μικρή αυλή και άλλα μικρά κτίσματα. Τα κτίσματα έχουν κτιστεί έτσι ώστε οι εξωτερικοί τους τοίχοι να σχηματίζουν τείχος, στην κορυφή των οποίων υπήρχαν πολεμίστρες και επάλξεις. Μέσα στο φρουριακό συγκρότημα υπήρχε αρτοποιείο, αποθήκες τροφίμων και τα κελιά. Πάνω από την κύρια είσοδο υπήρχε η «ζεματίστρα», μια τρύπα από την οποία έριχναν καυτό λάδι ή λιωμένο μολύβι στους εχθρούς.
Η μονή Φανερωμένης ήταν πολύ πλούσια και είχε ως μετόχια τις μικρότερες μονές Αρμού, Εξακουστής και Καρυδιανής. Η πλούσια περιουσία της μονής ήταν και η αιτία αντιπαράθεσης μεταξύ της Μονής και των αγάδων της Ιεράπετρας.
22/7/20
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ : lasithitour.bpis.teicrete.gr