Γιοχάνεσμπουργκ 17 Μαρτίου 2021
Η 25η Μαρτίου είναι ημέρα διπλής γιορτής και χαράς για τον Ελληνισμό. Είναι η ημέρα κατά την οποία γιορτάζουμε και τιμούμε τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και την έναρξη του Αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας μας. Είναι από τη μια, η μέρα της αναγγελίας της έλευσης του Θεανθρώπου στη γη και από την άλλη η μέρα που συμβολικά ταυτίστηκε με την έναρξη της Επανάστασης του Έθνους μας για την απελευθέρωσή του από τον Οθωμανικό ζυγό. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί, όταν ξέσπασε η Επανάσταση, ορκίστηκαν στο όνομα της Αγίας Τριάδας και της Ελλάδας να πολεμήσουν μέχρις εσχάτων προκειμένου να αποτινάξουν τον Τουρκικό ζυγό, προτιμώντας διαφορετικά να πεθάνουν.
Αναμφισβήτητα, λοιπόν, η Ελληνική Εθνική Παλιγγενεσία, όπως ονομάζεται το κίνημα των Ελλήνων, αποτελεί μια από τις κορυφαίες στιγμές στη μακραίωνη ιστορία του Ελληνισμού αλλά έχει και καταλυτική σημασία για την ιστορία της Ευρώπης, καθώς δημιούργησε τις ηθικές και πολιτικές εκείνες προϋποθέσεις, ώστε να εκδηλωθούν στη συνέχεια διάφορες εθνικές εξεγέρσεις σε όλη την Ευρώπη, σε σημείο που ο 19ος αιώνας να χαρακτηρίζεται ως αιώνας την εθνοτήτων, δηλαδή της «αποκαταστάσεως» των εθνικών κρατών.
Η εθνική επέτειος της 25ης Μαρτίου 1821 μάς μεταφέρει 200 χρόνια πίσω. Και γυρνά τη σκέψη μας στα Καλάβρυτα, στη Μονή της Αγίας Λαύρας, στην Αλαμάνα, στη Γραβιά, στο Βαλτέτσι, στην Τριπολιτσά, στη Χίο και τα Ψαρά, στα Δερβενάκια, στην Αράχοβα, στο Μεσολόγγι, σε όλους εκείνους τους ένδοξους και αιματοβαμμένους τόπους, όπου οι Έλληνες, ολιγάριθμοι, χωρίς οργανωμένο στρατό και με πενιχρά πολεμικά μέσα, εναντιώθηκαν στην πανίσχυρη τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία, που διέθετε όχι μόνο πολυάριθμα αλλά και άρτια οργανωμένα στρατεύματα. Ας μην αγνοείται, φυσικά, και το γεγονός πως οι Έλληνες ξεκίνησαν μόνοι τους τον Αγώνα, έχοντας να αντιμετωπίσουν παράλληλα και την εχθρική στάση της κραταιής τότε «Ιερής Συμμαχίας» των Ευρωπαϊκών δυνάμεων, που αποσκοπούσε στην κατάπνιξη των απανταχού φιλελεύθερων και εθνικών κινημάτων.
Σημαντική ήταν, βεβαίως, και η συνεισφορά των Ελλήνων Διαφωτιστών του εξωτερικού, της Φιλικής Εταιρείας, της Ορθόδοξης Εκκλησίας -η οποία στάθηκε αληθινή «Κιβωτός» του Έθνους, συμβάλλοντας στη διατήρηση της γλώσσας και της εθνικής ταυτότητας του Γένους- των δασκάλων και των λογίων, με το παιδευτικό και συγγραφικό τους έργο, των εμπόρων και των ναυτικών, με την οικονομική τους βοήθεια, αλλά και του ανώνυμου λαού με τους ηρωισμούς και τις θυσίες του και τέλος, των ανώνυμων και επώνυμων Φιλελλήνων από το εξωτερικό.
Σε όλη τη διάρκεια όμως της Επανάστασης, από τη μάχη του Δραγατσανίου, τον Ιούνιο του 1821, με ηγέτη τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, μέχρι τη μάχη της Πέτρας, το Σεπτέμβριο του 1829, με στρατηγό τον Δημήτριο Υψηλάντη οι αρετές της φυλής μας – το φιλότιμο, ο πατριωτισμός, η λεβεντιά, η παλικαριά και η πίστη – ήταν αυτές που ώθησαν τους Έλληνες στο μετερίζι των θυσιών και εξηγούν το «θαύμα» που συντελέστηκε και σφραγίστηκε επίσημα με το Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας του 1830.
Με την αυτοθυσία τους οι πρόγονοί μας μάς δίδαξαν την αξία των ιδανικών και έδωσαν νόημα και ουσία στην ύπαρξή μας. Ας φανούμε, λοιπόν, αντάξιοι των προσδοκιών τους και ας κρατήσουμε ζωντανή την ιστορική μας συνείδηση, όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στη συλλογική μας μνήμη. Κρίνεται, επομένως, επιτακτική η ανάγκη να καλλιεργήσουμε τις μοναδικές πνευματικές και διαχρονικές αξίες του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού, όπως αυτές εκφράζονται μέσα από την ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό, τη γλώσσα και την πίστη μας. Χρέος μας είναι επίσης να υπερασπιζόμαστε τα ιδανικά της ελευθερίας, της ειρήνης και, εν γένει, τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα του ανθρώπου.
Φέτος, το 2021, που συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 είναι μια ευκαιρία να αναλογιστούμε τι έγινε και τι δεν έγινε αυτό το χρονικό διάστημα, προβάλλοντας παράλληλα και αναδεικνύοντας τα επιτεύγματά μας, αλλά και τη χώρα μας ως ένα σύγχρονο και δημοκρατικό Ευρωπαϊκό κράτος. Η Ελλάδα σήμερα, μετά από μια πορεία 200 χρόνων, έχει να επιδείξει δυναμικά στοιχεία μέσα από τη δημιουργικότητα και τις δράσεις ατόμων, ομάδων, φορέων, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, ερευνητικών κέντρων, πολιτιστικών οργανισμών. Είναι αρκετοί οι Έλληνες που άφησαν το αποτύπωμά τους στον κόσμο τα τελευταία 200 χρόνια. Το 2021, λοιπόν, πέρα από σημείο αυτοκριτικής, θα πρέπει να αποτελέσει το «παράθυρο για την Ελλάδα του μέλλοντος», έτσι ώστε να παρουσιαστούν και να αναδυθούν οι προοπτικές της χώρας μας για το μέλλον που οραματιζόμαστε και θέλουμε να ζήσουμε.
Δρ Γεώργιος Βλάχος
Συντονιστής Εκπαίδευσης