Σόγια: ένα στρατηγικής σημασίας φυτό με την μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη που η Ελλάδα έχει την δυνατότητα να παράγει (αλλά δεν την αξιοποιεί) [Μέρος Γ]
Με το παρόν άρθρο συνεχίζουμε και ολοκληρώνουμε –σε πρώτη τουλάχιστον προσέγγιση- το θέμα του νούμερο ένα στρατηγικής αξίας φυτού ήτοι της σόγιας. Στο προηγούμενο άρθρο μας μελετήσαμε: τις απόλυτα επιτυχείς προσπάθειες του χημικού και βιομήχανου Σωτήρη Σοφιανόπουλου να καλλιεργήσει σόγια –πειραματικά- σε τέσσερις διαφορετικές περιοχές της πατρίδας μας, τις προσχηματικές και αντιεπιστημονικές προσπάθειες των κυβερνήσεων των τελευταίων 40 ετών να την καλλιεργήσουν με τελικό σκοπό –μάλλον- την εξάλειψη κάθε προσπάθειας διάδοσης της, τον πρωταρχικό ρόλο που της έχουν προσδώσει οι πολυεθνικές και το κράτος των Η.Π.Α. καθώς και την περιφρόνηση και διώξεις Ελλήνων επιστημόνων που ασχολήθηκαν συστηματικά με το θέμα της σόγιας, την ενημέρωση των συμπατριωτών τους και την κατάθεση επιστημονικών προτάσεων προκειμένου να βελτιωθεί η διατροφή των Ελλήνων και να εκλείψει ο υποσιτισμός τους.
Συνεχίζοντας, βασιζόμενοι στο πόνημα του Σ.Σ. ”Οι “Άγνωστες” πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ελλάδος και η πολιτική τους σημασία” παρουσιάζουμε: πως το ελληνικό κράτος στάθηκε απέναντι σε κάθε προσπάθεια καλλιέργειας της σόγιας, μερικά χαρακτηριστικά για τη σόγια (τις ιδιότητες της, τα υποπροϊόντα της και την καλλιέργειά της), το βασικότερο -ότι η Ελλάδα μας- ανήκει στις γεωγραφικές αυτές ζώνες με τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες που μπορεί να καλλιεργηθεί η σόγια (κάτι που θα έπρεπε να έχει γίνει από το 1947, όταν ο επιστήμονας Ιορδάνης Δημητριάδης είχε γράψει βιβλίο σχετικό, το οποίο… εξαφάνισαν και τέλος πως το ελληνικό κράτος εκδικήθηκε την επιτυχή προσπάθεια καλλιέργειας σόγιας από τον Σ. Σοφιανόπουλο και την Χρω.Πει.
Οι υπογραμμίσεις από το πόνημα του Σ. Σ. είναι δικές μας. Παρεμβαίνουμε συμπληρωματικά με σχόλια, σημειώσεις και παροχή επιπλέον δεδομένων που βοηθούν στην αντίληψη του θέματος.
Μ. Το ελληνικό κράτος απέναντι σε κάθε προσπάθεια για τη σόγια
‘’Αυτοί λοιπόν είναι οι λόγοι για τους οποίους κατηγορώ τις κυβερνήσεις Παπανδρέου, που ναι μεν είπαν ότι είναι απαράδεκτη η μη καλλιέργεια της σόγιας στην πατρίδα μας, αλλά τεχνηέντως φρόντισαν να αποτύχει η καλλιέργεια, η οποία ξεκίνησε μετά φανών και λαμπάδων. Και όπως ξεκίνησε έτσι και σταμάτησε. Ελπίζουμε ότι επειδή επανερχόμεθα στο θέμα κάτι μπορεί να αλλάξει. ‘Όπως έγινε π.χ. και με τον λιγνίτη (*).
Όταν ο Δημήτριος Πάνου πήγε εθελοντής στο Κέντρο Βάμβακος της Λαρίσης, όταν επέστρεψε από το Βέλγιο, έπεισε και έναν (στρατιωτικό) διοικητή μονάδας σχετικά με την θαυματουργή ικανότητα της σόγιας, και έτσι έβαζαν σε μία μερίδα ψωμιού στρατιωτών 20% αλεύρου σόγιας. Αυτή η διαφορά έδινε 8% παραπάνω πρωτεΐνες στο ψωμί των στρατιωτών, η απόδοση των οποίων στα γυμνάσια, κοπιώδη έργα κλπ., τους έδιδε πολύ καλύτερο αποτέλεσμα.
Αντιλαμβάνεσθε τώρα γιατί απομακρύνθηκε ο διοικητής της Αγροτικής Τράπεζας όταν προλόγισε το εξαίσιο βιβλίο του κ. Δημητριάδη. Κατηγορώ τους καθηγητές της Ανωτάτης Γεωπονικής ότι δεν ακολουθούν το ρητό του Κάλβου («θέλει αρετή και τόλμην η ελευθερία»), διότι έπρεπε κάποιος να καταναλώσει 5 χρόνια από την πανεπιστημιακή του σταδιοδρομία και να βγάλει ελληνικούς σπόρους. Διότι τόσο θέλει περίπου ξεκινώντας από τους αρχικούς σπόρους για να βγάλεις καινούριους. Η μεταλλαγμένη σόγια που σήμερα κυκλοφορεί, και δη τα υβρίδια, δίνουν μεγάλες αποδόσεις, αλλά δεν μπορούν να καλλιεργηθούν. Ελπίζω αυτή η κατάσταση να αλλάξει συντόμως στην πατρίδα μας τώρα που και άλλοι άνθρωποι μαθαίνουν για αυτό το καταπληκτικό φυτό που μας δίνει και 20% έλαιο, το περίφημο σογιέλαιο. Πρέπει κάποιος να καταλάβει ότι από ένα στρέμμα ελιές παίρνουμε κάποια ποσότητα ελαιολάδου και το υπόλοιπο καίγεται για τούβλα, ενώ το υπόλοιπο του καρπού της σόγιας, αφού δώσει 20% λάδι, όσο και η ελιά ανά στρέμμα, το υπόλοιπο 80% (περίπου 300-400 κιλά το στρέμμα) πωλείται ως ζωοτροφή σε τιμή 90 δρχ. το κιλό, τροφή άνευ της οποίας δεν μπορείς να μεγαλώσεις ζώα, και πρωτίστως κοτόπουλα και χοιρινά.’’ (1)
* σημ. Υπενθυμίζουμε ότι οι προσπάθειες καλλιέργειας της σόγιας από τον Σ.Σ. πραγματοποιήθηκαν -αρχής γενομένης- το 1972 και για λίγα χρόνια. Το δε πόνημα του γράφτηκε το 2003. Με την αναφορά του στον λιγνίτη εννοεί ό,τι ενώ υπήρχαν επιστημονικές μελέτες και αναφορές όπως του λιγνιτολόγου F.Kegel, του Δ.Μπάτση στο βιβλίο του ‘’Η βαρεία βιομηχανία στην Ελλάδα’’ κ.α. το ελληνικό κράτος καθυστερούσε να τους αξιοποιήσει ως ορυκτό ώστε να μειωθούν οι εισαγωγές πετρελαίου. Τελικά αυτό έγινε και σήμερα το 56% της παραγωγής του ηλεκτρικού ρεύματος παράγεται από τον λιγνίτη ενώ ετησίως εξοικονομείται συνάλλαγμα της τάξης του 1 δις. δολαρίων.
Σε τεράστιες εκτάσεις στην Αμερική καλλιεργείται μεταλλαγμένη σόγια.
Σημείωση 1: Η σόγια, όπως έχει ήδη αναφέρει ο Σ. Σ. αποτελεί σημαντική πηγή υψηλής ποιότητας πρωτεϊνών και ελαίων. Η σόγια πλέον των πρωτεϊνών έχει υψηλή συγκέντρωση σε λάδι. Συγκρινόμενη με άλλες τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες, όπως ψάρι, κρέας, αυγά η σόγια είναι κατά πολύ φθηνότερη.
Το σπορέλαιο που παράγεται από τη σόγια είναι ιδιαίτερα εύπεπτο και δεν περιέχει χοληστερόλη. Η σόγια είναι η μεγαλύτερη πηγή εδώδιμου σπορέλαιου. Υπολογίζεται ότι το σογιέλαιο αποτελεί το 50% της συνολικής παραγωγής σπορέλαιων παγκοσμίως.
Ένα υποπροϊόν από την παραγωγή του ελαίου, το αποκαλούμενο κέικ σόγιας, χρησιμοποιείται ως ζωική τροφή πλούσια σε πρωτεΐνες.
***
Όσον αφορά ειδικά το σογιάλευρο σημειώνουμε ότι παράγεται με την κατάλληλη επεξεργασία του καρπού της σόγιας. Η διαδικασία αυτή βελτιώνει την θρεπτικότητά του, ενώ παράλληλα διατηρεί τη υψηλή διατροφική του αξία. Το σογιάλευρο είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες και θειούχα αμινοξέα, στοιχεία που ξεπερνούν το 44% της σύνθεσής του, καθιστώντας το κύρια και αναντικατάστατη πηγή θρεπτικών ουσιών όλων των εκτρεφομένων ζώων. Επίσης, αποτελεί πλούσια πηγή σε ασβέστιο, σίδηρο, ψευδάργυρο, φωσφόρο και μαγνήσιο. Η διάθεσή του πραγματοποιείται χύδην ή σε σακιά, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Υποπροϊόντα της σόγιας: σογιάλευρο.
Η σόγια θεωρείται ένα από τα αρχαιότερα καλλιεργούμενα φυτά στη γη. Ανήκει στα ψυχανθή και προέρχεται από την Ανατολική Ασία, με ιστορία που ξεκινά το 2300 π.Χ. Η περιεκτικότητα του σογιοσπόρου σε λάδι είναι περίπου 20% και έχει βασικό υποπροϊόν το σογιάλευρο. Καλλιεργείται κυρίως σε περιοχές με θερμούς καλοκαιρινούς μήνες με κυρίαρχο παραγωγό τις Η.Π.Α. και την Βραζιλία που συγκεντρώνουν περίπου τα 2/3 της συνολικής παραγόμενης ποσότητας. Οι χώρες που ακολουθούν σε παραγωγική δυναμικότητα είναι η Αργεντινή και η Κίνα. Σήμερα, η παγκόσμια ετήσια παραγωγή σογιοσπόρου πλησιάζει τους 300 εκατομμύρια τόνους και αποτελεί τον σπουδαιότερο ελαιούχο σπόρο. (βλέπε κι’ εδώ)
***
Ν. Η σόγια μπορεί να καλλιεργηθεί μόνον σε δυο ‘’ζώνες’’ του πλανήτη οι οποίες περιλαμβάνουν και την Ελλάδα
‘’Οι καταπληκτικές αυτές ιδιότητες της σόγιας—, διότι όπως είπαμε υπάρχει και το λούπινο, με εξίσου υψηλές, αν όχι περισσότερες πρωτεΐνες, έχει αλκαλοειδή και έτσι δεν μπορείς να το εκμεταλλευθείς— την καθιστά σήμερα το μοναδικό φυτό της ανθρωπότητάς και γι αυτό και οι Αμερικανοί , οι οποίοι παράγουν την μισή σόγια του κόσμου και ελέγχουν σε Βραζιλία και Αργεντινή άλλο ένα 30% είναι κυρίαρχοι. Επειδή δε η σόγια δεν παράγεται, παρά σε ένα μικρό μέρος του Βορείου Ημισφαιρίου, της οποίας το κέντρο περνά από την Πελοπόννησο και την Κρήτη, προχωράει στην Μικρά Ασία, συνεχίζει στο Πακιστάν και Μπαγκλαντές, στην Άπω Ανατολή, όπου παράγεται γύρω στο 12% και μετά λίγο στην Ιαπωνία και καταλήγουμε πάλι στις Η.Π.Α. Στο δε Νότιο Ημισφαίριο είναι η Νότιος Αφρική, συνεχίζουμε προς ανατολάς σε μία έρημο της Αυστραλίας και φτάνουμε στην Αργεντινή και Βραζιλία. Αυτή η ιδιαιτερότητα της σόγιας καθιστά την καλλιέργεια της δύσκολη σε όλον τον κόσμο πλην των ΗΠΑ. Αυτός είναι και ο λόγος που είναι υποχρεωμένοι οι λαοί της Ευρώπης να αγοράζουν σόγια από την Αμερική, για να μπορούν να σφάζουν 300.000 μοσχάρια ημερησίως, άνευ των οποίων θα υποσιτίζονταν. Αν υπολογίσουμε δε και τα άνω του 1.000.000 χοιρινά ημερησίως και των πολλών εκατομμυρίων κοτόπουλων, όλα αυτά θέλουν σόγια.’’ (2)
Η Ελλάδα ανήκει στις γεωγραφικές ζώνες που μπορεί να καλλιεργηθεί η σόγια.
Σημείωση 2: Τα τελευταία χρόνια γίνονται στην Ελλάδα προσπάθειες παραγωγής σόγιας, κυρίως με πρωτεργάτες την ιδιωτική πρωτοβουλία και τους μεμονωμένους αγρότες. Το ελληνικό κράτος, στις πλείστες των περιπτώσεων, αν δεν στέκεται απέναντι στις προσπάθειες αυτές, παραμένει αδιάφορο.
Ο Θέμης Καλπακίδης από τις Κρηνίδες Καβάλας είναι Πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Δήμου Καβάλας και από τους πρωτοπόρους που καλλιεργούν σόγια στην πατρίδα μας. Μελέτες έδειχναν ότι η προσπάθεια σόγιας στην Ελλάδα δεν θα είχε αποτελέσματα και πως είναι ασύμφορη σε σχέση με ξένες αγορές από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Ο Θ. Καλπακίδης καλλιέργησε σόγια πειραματικά το 2005, σε έκταση 15 στρεμμάτων. Συνέχισε τις προσπάθειες του και σε δύσκολα έτη όπως το 2009 (πλημμύρες κλπ) και σήμερα καλλιεργεί περισσότερα από 300 ιδιόκτητα στρέμματα. «Οι γεωπόνοι μου έλεγαν ότι θα πάρω φύλλα αντί για παραγωγή» δηλώνει ο Θ. Καπλακίδης. Το ίδιο του έλεγαν και οι υπόλοιποι: «θα καταστραφείς», «θα χάσεις τα λεφτά σου».
Το αποτέλεσμα δικαίωσε τον Θ. Καλπακίδη. «Όταν είδε τους πρώτους καρπούς να βγαίνουν, γελούσε σαν μικρό παιδί. Ήμουν ενθουσιασμένος· είχα μεγάλη αγωνία μέχρι να αλωνίσω. Δεν υπήρχε τεχνογνωσία και εμπειρία. Όταν είδα τις παραγωγές που πήραν άλλοι από τα καλαμπόκια, ήμουν ξετρελαμένος και θεωρώ ότι η σόγια έχει μέλλον στην περιοχή… Αλλά έτσι κι αλλιώς εμείς έχουμε κάτι σημαντικό, που δεν το έχουν άλλες περιοχές της Ελλάδας, έχουμε την τύρφη και το χώμα είναι ιδανικό για την καλλιέργεια σόγιας». Σόγια καλλιεργείται στα Τενάγη και στην Χρυσούπολη Καβάλας.
Το 2009 –συνολικά- και από άλλους αγρότες καλλιεργήθηκαν 650 στρέμματα σόγιας, σήμερα καλλιεργούνται περί των 25.000 στρεμμάτων σόγιας. Μέρος της παραγωγής απορρόφησε η Φυτοενέργεια Α.Ε. για βιοντίζελ, ενώ το υπόλοιπο της παραγωγής προωθήθηκε σε ζωοτροφές που τόσο έχει ανάγκη η πατρίδα μας.
Μεταξύ άλλων δηλώνει: «υπάρχουν άνθρωποι που ευχαρίστως θα ήθελαν να ακυρώσουν την παραγωγή σόγιας στην περιοχή. Υπάρχουν συμφέροντα εισαγωγέων σόγιας που δεν βλέπουν με καλό μάτι την προσπάθειά μας».
Σήμερα έχει φθάσει να παίρνει πάνω από 400 κιλά σόγια το στρέμμα σπέρνοντας τον Μάιο και αλωνίζοντας τον Σεπτέμβριο. (βλέπε εδώ)
***
Ξ. Συνειδητοποίηση του προβλήματος διατροφής-αυτάρκειας τροφών στην πατρίδα μας
‘’Πρέπει ο Έλλην να συνειδητοποιήσει το τεράστιο πρόβλημα της διατροφής του, διότι ενώ για πετρέλαιο δώσαμε 700 δις δρχ, το άμεσο κτηνοτροφικό προϊόν που εισάγουμε είναι πάνω από 1,5 τρις δρχ και το έμμεσο πιθανόν πάνω από 3 τρις. Τώρα ας μου πει κάποιος πολίτης της Ελλάδος πότε ακούσαμε μία συζήτηση στη Βουλή για τα κτηνοτροφικά προϊόντα, ένα πρωτοσέλιδο για τα κτηνοτροφικά προϊόντα. Τώρα αντιλαμβάνεσθε και γιατί το Υπ. Γεωργίας προέβαλλε την γελοιωδέστατη δικαιολογία, «και ποια καλλιέργεια θα χαλάσουμε για να βάλουμε την σόγια;». Τα χρήματα που διέθεσα σαν ΧΡΩΠΕΙ το 1972 για την καλλιέργεια της σόγιας ήταν άνω των 4.000.000 δρχ., που για την εποχή εκείνη ήταν ένα τεράστιο ποσόν. Το ευχαριστώ του δημοσίου ήταν ότι την ΧΡΩ.ΠΕΙ., μια ελληνική βιομηχανία που λειτουργούσε από το 1883, την έκλεισε!’’ *
Την ΧΡΩ.ΠΕΙ. με εργαστήρια εφαρμοσμένης και αναπτυξιακής έρευνας έκλεισε το κράτος με το Ν.1083/1980 ή Νόμο των πανωτοκίων
* Την ΧΡΩ.ΠΕΙ. όπως και άλλες μεγάλες βιομηχανίες έκλεισε ουσιαστικά το κράτος με το Νόμο 1083 της 30.10.1980 ή αλλιώς Νόμο των πανωτοκίων. Πρόκειται για ένα νόμο ο οποίος σε συνδυασμό με την απόφαση 289 της Νομισματικής Επιτροπής της Τράπεζας της Ελλάδος σήμανε την αρχή του τέλους πολλών ελληνικών βιομηχανιών και παραγωγικών μονάδων (γεωργικών, κτηνοτροφικών, τουριστικών, αλιευτικών κλπ.). Ο Νόμος αυτός επέτρεπε την κεφαλαιοποίηση των τόκων και την –με γεωμετρική πρόοδο- αύξηση του οφειλόμενου κεφαλαίου. Αυτό με ένα απλό αριθμητικό παράδειγμα αποτυπώνεται ως εξής: αν π.χ. μια βιομηχανία δανειζόταν από τις τράπεζες 1.000.000 ευρώ, -με το Νόμο αυτό σε ισχύ- στα δυο χρόνια θα όφειλε 2.000.000 ευρώ –διπλασιασμός του αρχικού κεφαλαίου!-, στα 10 χρόνια 32.000.000 ευρώ –32 φορές το αρχικό κεφάλαιο!– και στα 20 χρόνια 1.024.000.000 ευρώ! που φυσικά και η πιο κερδοφόρα επιχείρηση του πλανήτη να ήταν δεν μπορούσε να ανταποκριθεί σε καμία περίπτωση.
Τελικά ο Νόμος αυτός –αφού κατέστρεψε πολλές βιομηχανίες και μεγάλες επιχειρήσεις- καταρρίφθηκε στον Άρειο Πάγο κατόπιν μακροχρόνιων δικαστικών αγώνων του ιδιοκτήτη της ΧΡΩ.ΠΕΙ. Σωτήρη Σοφιανόπουλου.
Για την Ενωμένη Ρωμιοσύνη
Αντώνιος Καλόγηρος
Οικονομολόγος-εκπαιδευτικός