O Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, ακολουθώντας την παλιά συνήθεια των μοναχών της Παλαιστίνης ασκήτευε στο σπήλαιο του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου στην Αθωνίτικη Βίγλα. Tο παρεκκλήσιο του Ακάθιστου Ύμνου φυλάσσεται η ομώνυμη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Την βρήκε μετά από όραμα ο Άγιος Αθανάσιος και την μετέφερε στο Καθολικό της Μεγίστης Λαύρας, η εικόνα όμως, θαυματουργικά γύρισε στο Σπήλαιο. Νέα απόπειρα μεταφοράς της κατέληξε στο ίδιο αποτέλεσμα. Όρισε τότε ο Άγιος Αθανάσιος να τιμάται πανηγυρικά με ολονύχτια αγρυπνία στο Σπήλαιο, το Σάββατο του Ακάθιστου Ύμνου. Σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα(Παναγία η Εγγυήτρια) ήρθε στο Σπήλαιο από τα Ιεροσόλυμα και είναι η εικόνα την οποία έβαλε εγγυήτρια της αποχής της από τον πρότερο αμαρτωλό βίο η Οσία Μαρία η Αιγυπτία, όταν αναχώρησε με μόνο εφόδιο δύο φραντζόλες ψωμί και έμεινε στην έρημο επί 40 χρόνια.
