Εκδρομή γεμάτη νοσταλγία και συγκίνηση πραγματοποιήθηκε από μέλη και φίλους της Εταιρείας Μεσογειακού Πολιτισμού (ΕΜΕΠΟΛ) στα μαρτυρικά χώματα της Νοτιοδυτικής Μικράς Ασίας από Πέμπτη 10 Ιουλίου έως Δευτέρα 21 Ιουλίου 2014, με κύριο σκοπό τον πανηγυρικό εορτασμό της μνήμης των 16 χιλιάδων μαρτύρων της Πισιδίας, την Κυριακή 13 Ιουλίου 2014.
Χορός Ελλήνων προσκυνητών
Το πρόγραμμα της εκδρομής ξεκίνησε το απόγευμα της Πέμπτης, με επίσκεψη και ξενάγηση στην πανέμορφη πόλη της Αττάλειας, με τις μαγευτικές παραλίες, τα ανθισμένα πάρκα, τους καταρράκτες, περιήγηση στην παλιά πόλη με τα σπίτια των ρωμιών, τα περισσότερα από τα οποία σήμερα λειτουργούν ως ξενώνες και ξενοδοχεία.
Το Ελληνικό Λύκειο στην Αττάλεια
Το παλιό λιμάνι της Αττάλειας με τον Πύργο Hindirlik
Την Παρασκευή 11 Ιουλίου, το πρόγραμμα περιλάμβανε ξενάγηση στους αρχαιολογικούς χώρους της Πέργης και της Σίδης, όπου σώζονται αρχαιολογικά ευρήματα από τους ελληνιστικούς χρόνους έως και τον 8ο μ.Χ. αι. Σημαντικότερα από αυτά είναι ο παλαιοχριστιανικός Ναός του Αποστόλου Παύλου (3ος αι.), οι ελληνιστικοί δίδυμοι πύργοι και η ελληνιστική και ρωμαϊκή αγορά στην Πέργη. Στην Σίδη αντίστοιχα εντυπωσιακά μνημεία αποτελούν ο κορινθιακού ρυθμού ναός του Απόλλωνα, το μεγάλο ελληνιστικό θέατρο και ο βυζαντινός ναός του 6ου αι., ο οποίος αναστηλώνεται από την αρχαιολογική υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού της Τουρκίας. Ακολούθως οι ταξιδιώτες επισκέφθηκαν την μαγευτική Αλάνυα, 130 χιλιόμετρα ανατολικά της Αττάλειας, με το βυζαντινό κάστρο (11ος αι) και την παλιά συνοικία των Ρωμιών στην πλαγιά του λόφου. Μέσα στο κάστρο σώζονται ερειπωμένοι βυζαντινοί ναοί με κυριότερους της Αγίας Σοφίας και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης καθώς και τα ερείπια βυζαντινού μοναστηριού στο ακρωτήρι του Καλού Όρους ή Κορακησίου, σύμφωνα με τις βυζαντινές πηγές. Η επίσκεψη στην όμορφη Αλάνυα, με τις δαντελωτές παραλίες, έκλεισε με ξενάγηση στο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης.
Το Σάββατο 12 Ιουλίου οι επισκέπτες έφθασαν στην μακρινή Σαγαλασσό, σε ύψος 1200 μέτρα, με τον θαυμάσιο αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας πόλης, ο οποίος περιλαμβάνει μνημεία από τον 5ο π.Χ. αι. έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους. Εντυπωσιακό είναι το Νυμφαίο με την κρήνη καθώς και το αρχαίο θέατρο της πόλης.
Το αρχαίο θέατρο στην Σαγαλασσό
Το Νυμφαίο στην αρχαία Σαγαλασσό
Ακολούθως οι επισκέπτες κατέβηκαν στην γειτονική πόλη του Βουρδουρίου, όπου τους υποδέχθηκε με κεράσματα ο νεοεκλεγείς Δήμαρχος με την σύζυγό του και μέλη του δημοτικού συμβουλίου. Ακολούθησε επίσκεψη στο λαογραφικό μουσείο της πόλης, στον εντυπωσιακό ανακαινισμένο Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (τέλη 18ου – αρχές 19ου αι.), που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο φυσικής ιστορίας και στο σημαντικό αρχαιολογικό μουσείο της πόλης. Ο Δήμαρχος εξέφρασε την επιθυμία να επισκέπτονται το Βουρδούριο περισσότεροι τουρίστες, γεγονός που δεν έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Με αφορμή αυτήν την δήλωση, επισημάνθηκε στον Δήμαρχο ότι ο Ναός της Μεταμορφώσεως, λόγω της εξαιρετικής αρχιτεκτονικής του και κυρίως επειδή αποτέλεσε κατά το παρελθόν τόπο λατρείας, θα μπορούσε να λειτουργεί ως μουσείο αρχιτεκτονικής, χωρίς άλλα περιεχόμενα, όπως τα ευρήματα της Παλαιοντολογίας που έχει σήμερα. Η πρόταση έγινε αποδεκτή και οι τοπικές αρχές υποσχέθηκαν ότι θα μεριμνήσουν ώστε να επιτευχθεί η μετατροπή του μουσείου από φυσικής ιστορίας σε μνημείο τέχνης.
Ι. Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος Βουρδουρίου
Από το Αρχαιολογικό Μουσείο Βουρδουρίου
Μετά το Βουρδούριο ακολούθησε επίσκεψη στην Σπάρτη της Πισιδίας, με την παλιά συνοικία των Ελλήνων και τους δύο θαυμάσιους, σπάνιας αρχιτεκτονικής Ναούς (19ου αι), των Εισοδίων και του Γενεθλίου της Θεοτόκου αντίστοιχα, οι οποίοι παρά την ερειπωμένη μορφή τους κρατούν ακόμη την αρχοντιά και το μεγαλείο της εποχής τους. Ανάμεικτα συναισθήματα κατέλαβαν τις ψυχές των επισκεπτών, τα οποία κορυφώθηκαν όταν στον Μητροπολιτικό Ναό των Εισοδίων επιτελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση για τους προγόνους μας, που έφυγαν από τα μέρη αυτά μετά την μικρασιατική καταστροφή και την υπογραφή της ανταλλαγής των πληθυσμών με την Συνθήκη της Λωζάννης.
Ι. Ναός Εισοδίων Θεοτόκου Σπάρτης Πισιδίας
Κυριακή 13 Ιουλίου 2014. Πανηγυρικός εορτασμός της μνήμης των 16 χιλιάδων μαρτύρων της Πισιδίας, στον Ιερό Ναό των Αγίων Αλυπίου και Παύλου στην Αττάλεια, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πισιδίας, Εξάρχου Σίδης και Ατταλείας, κ.κ. Σωτηρίου. Πλήθος πιστών κατέκλυσε τον κατανυκτικό, πλήρως ανακαινισμένο ναό. Εκτός από τους Έλληνες επισκέπτες, την πανηγυρική Θεία Λειτουργία παρακολούθησαν γηγενείς ρωσόφωνοι ορθόδοξοι, Τούρκοι επισκέπτες και ορθόδοξοι από την Κορέα.
Θεία Λειτουργία στον Ι.Ναό Αγίου Αλυπίου και Παύλου στην Αττάλεια
Ο Μητροπολίτης στην ομιλία του επισήμανε ότι στην περιοχή της Νοτιοδυτικής Μικράς Ασίας, κήρυξε ο Απόστολος Παύλος το Ευαγγέλιο, κατά την Α΄ Αποστολική του Περιοδεία μαζί με τον Απόστολο Βαρνάβα. Ο τόπος αυτός έδωσε στην Εκκλησία χιλιάδες αγίους, αρχιερείς, μάρτυρες, νεομάρτυρες, οσίους, άνδρες και γυναίκες. Μάλιστα οι περισσότεροι Άγιοι Πατέρες που μετείχαν στις έξι Οικουμενικές Συνόδους, των οποίων η μνήμη εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την 13η Ιουλίου, προέρχονταν από την περιοχή αυτή. Για τον λόγο αυτό το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 2010 όρισε να εορτάζεται και η μνήμη των 16 χιλιάδων Αγίων της Πισιδίας την ίδια ημέρα με την μνήμη των Αγίων Πατέρων των Οικουμενικών Συνόδων.
Μετά την Θεία Λειτουργία ακολούθησε περιήγηση στο γραφικό Kaleiçi, την παλιά πόλη με την Πύλη του Ανδριανού, τον ερειπωμένο αλλά μεγαλειώδη ναό της Αγίας Ειρήνης (6ος αι.), τα σοκάκια με τα ελληνικά σπίτια, την γαλάζια θάλασσα με φόντο την μεγαλόπρεπη οροσειρά του Ταύρου.
Μετά την αναχώρηση του μεγαλύτερου μέρους της ομάδας των επισκεπτών, την Δευτέρα 14 Ιουλίου, έμεινε στην Αττάλεια ένα μικρό κλιμάκιο μελών και συνεργατών της ΕΜΕΠΟΛ. Την Τρίτη επισκεύθηκαν το γειτονικό Κεμέρ, όπου κατοικούν ρωσόφωνοι ορθόδοξοι αδελφοί. Ακολουθώντας τους αρχαιολογικούς οδηγούς εντόπισαν στο Κεμέρ (αρχαίο Ίβυρον), ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού με εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτό δάπεδο και βαπτιστήριο.
Ψηφιδωτό δάπεδο από τον παλαιοχριστιανικό ναό στο Κεμέρ
Το Σάββατο στην διαδρομή προς Αλάνυα, ακολουθώντας και πάλι τους σχετικούς οδηγούς έφθασαν στον δύσβατο αρχαιολογικό χώρο της βυζαντινής επισκοπής Συέδρων, όπου σώζονται ερείπια βυζαντινών ναών με σπαράγματα ψηφιδωτών, χριστιανικό βαπτιστήριο, ρωμαϊκά λουτρά και γυμναστήριο, καθώς και ερείπια τείχους από την αρχαιότητα (πιθανόν 7ου-6ου αι. π.Χ.).
Ερείπια Ναού στον αρχαιολογικό χώρο της Επισκοπής Συέδρων
Η θύρα του επισκοπείου Συέδρων
Ολοκληρώνοντας την περιοδεία τους, τα μέλη της ομάδας παρακολούθησαν την Κυριακή 20 Ιουλίου την Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό των ρωμιών, του Αγίου Γεωργίου του Βουνού στην Αλάνυα, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πισιδίας, στην οποία συμμετείχαν ιερείς από Ελλάδα και Ρωσία, ενώ πλήθος ανθρώπων προσήλθαν να παρακολουθήσουν την Λειτουργία, γηγενείς ρωσόφωνοι από την Αλάνυα και την Αττάλεια και ρωμιοί από την Αλάνυα, Σύριοι ορθόδοξοι από την Αντιόχεια καθώς και επισκέπτες Τούρκοι. Την Ακολουθία κάλυψαν τα τοπικά τηλεοπτικά κανάλια.
Θεία Λειτουργία στον Ι. Ναό Αγίου Γεωργίου Αλάνυας
Η επιστροφή στην Ελλάδα, ύστερα από όσα βίωσαν και γνώρισαν τα μέλη της ομάδας σημαίνει πολλή δουλειά και προσπάθειες προς κάθε κατεύθυνση, ώστε αυτά τα μνημεία να συντηρηθούν, να αναστηλωθούν, αν είναι δυνατόν, για να προσελκύουν επισκέπτες από την Ελλάδα και από όλο τον κόσμο. Αυτοί άλλωστε είναι οι σκοποί της ΕΜΕΠΟΛ , όπως προβλέπονται από το καταστατικό της.
Η παραλία και το βυζαντινό τείχος της Αλάνυας