Η περίπτωση του Βορειοηπειρώτη Κωνσταντίνου Κατσίφα ανασύρει από τη μνήμη μου την περίπτωση του Βορειοηπειρώτη φυγάδα Ηλία Λέκκα όπου δραπέτευσε τον Απρίλιο του 1982 μαζί με τον αδελφό του και τον θείο του από τα ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα του Ενβέρ Χότζα. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Βρισκόμουν στη Θεσσαλονίκη το 1982 ως δευτεροετής φοιτητής της οικείας παιδαγωγικής Ακαδημίας. Από το καλοκαίρι είχε κυκλοφορήσει έντονα η είδηση και είχε γίνει γνωστή στους χριστιανικούς κύκλους η φυγή – δραπέτευση τριών Ελλήνων Βορειοηπειρωτών από την Αλβανία προς την Ελλάδα.
Η είδηση δεν έπεσε ως κεραυνός σε όλους εμάς που ζούσαμε στους κόλπους της Εκκλησίας και γνωρίζαμε λίγο πολύ από τους αγώνες της Συντονιστικής Φοιτητικής Ένωσης Βορειοηπειρωτικού Αγώνα (ΣΦΕΒΑ) και από τα φλογερά κηρύγματα του τότε ιδρυτή και εμπνευστή της ΣΦΕΒΑ Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Σεβαστιανού για την κατάσταση που επικρατούσε στα χωριά της βορείου Ηπείρου. Η επιθυμία πολλών ήταν έκδηλη για μια παρουσίαση – ενημέρωση της όλης κατάστασης στο ευρύτερο κοινό της Θεσσαλονίκης από τους φυγάδες Βορειοηπειρώτες. Πράγματι η επιθυμία εισακούσθηκε και ορίστηκε να πραγματοποιηθεί μια εκδήλωση για τις 12 Δεκεμβρίου ημέρα Κυριακή και ώρα 7 μ.μ. με προσκαλεσμένο και ομιλητή τον Ηλία Λέκκα. Η ομιλία έλαβε χώρα στον κινηματογράφο ¨ΑΝΑΤΟΛΙΑ¨ απέναντι από την Καμάρα όπου σήμερα στεγάζεται το βιβλιοπωλείο ¨ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ¨.
Παραμονή της δεύτερης μεγάλης σοβαρής και πολύωρης προγραμματισμένης εγχείρησης της συγχωρεμένης μητέρας μου (γι αυτό τα θυμάμαι πολύ καλά), αποφάσισα να αφήσω την υιική διακονία μου στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης για να παρευρεθώ και να παρακολουθήσω την όλη εκδήλωση. Πολύ πριν την έναρξή της η αίθουσα ήταν κατάμεστη. Πλήθος κόσμου βρίσκονταν έξω από την κεντρική είσοδο του κινηματογράφου επί της οδού Γούναρη και προσπαθούσε να εισέλθει μέσα. Επικρατούσε το αδιαχώρητο. Η αγωνία μας στο κατακόρυφο. Ανυπομονούσαμε να ακούσουμε από πρώτο χέρι τα όσα συνέβαιναν στην πολύπαθη Βόρεια Ήπειρο.
Μετά τις καθιερωμένες προσφωνήσεις και τους συνήθεις χαιρετισμούς προσκλήθηκε στη σκηνή ο φυγάς Ηλίας Λέκκας. Το πλήθος χειροκροτούσε και επευφημούσε τον ήρωα που με κίνδυνο τη ζωή του διέφυγε τα ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα του Ενβέρ Χότζα για να έρθει στην ελεύθερη πατρίδα Ελλάδα. Η ομιλία του συγκλονιστική. Οι αναφορές του για τα δεινά του λαού της Βορείου Ηπείρου πρωτάκουστες και απίστευτες για μας του Νεοέλληνες.
Τι να πρωτοθυμηθώ και τι να αναφέρω. Μας έλεγε ότι η πολιτική του Χότζα τις τελευταίες δεκαετίες ήταν σκληρή απέναντι στα ελληνικά χωριά. «Κάθε τι ελληνικό και ορθόδοξο ήταν υπό διωγμό. Ιδιαίτερα από το 1967 απαγορεύτηκε κάθε θρησκευτική δραστηριότητα. Εκκλησίες και μοναστήρια δημεύτηκαν, καταστράφηκαν ή μετατράπηκαν σε στάβλους, αποθήκες, εργαστήρια και αίθουσες κινηματογράφου. Όποιος τολμούσε να πει ότι είναι Έλληνας είχε 10 χρόνια φυλακή κι όποιος τολμούσε να κάνει το σταυρό του, του κοβόταν το χέρι και έμπαινε 20 χρόνια φυλακή. Οι ιερείς εκδιώχτηκαν, όσοι αρνούνταν να βγάλουν τα ράσα τους, τους σκότωναν ή οδηγούνταν σε υπόγειες φυλακές. Προσπαθώντας να κρατήσουμε την πίστη μας βαπτίζαμε κρυφά τα παιδιά μας κι αν γινόμασταν αντιληπτοί οδηγούμασταν στα κάτεργα και εργαζόμασταν σε απάνθρωπες συνθήκες χωρίς φαΐ όλη την ημέρα. Μας έλεγαν ότι εδώ στην Αλβανία είναι παράδεισος ενώ στην Ελλάδα οι Έλληνες ζουν σε συνθήκες φτώχειας και είναι κόλαση. Δεν μας επέτρεπαν να φύγουμε από την Αλβανία, να πάμε να δούμε συγγενείς μας στην Ελλάδα. Τα σύνορα ήταν κλειστά και τα συρματοπλέγματα ηλεκτροφόρα. Κάποιοι που τόλμησαν να φύγουν πριν από μας σκοτώθηκαν από ηλεκτροπληξία ή τους συνέλαβαν και τους εκτέλεσαν. Μεγάλη είναι η επιθυμία πολλών Ελλήνων αλλά και Αλβανών να φύγουν και να γλιτώσουν από αυτό το τυραννικό καθεστώς. Τόσο μεγάλη είναι η επιθυμία που αν ανοίξουν ποτέ τα σύνορα έστω και για μια ώρα θα φύγουν όχι μόνο οι Έλληνες, όχι μόνο οι Αλβανοί αλλά ακόμα και οι χελώνες θα προλάβουν να φύγουν (στο άκουσμα αυτό πάγωσε το ακροατήριο)».
Τελείωσε την ομιλία του εκλιπαρώντας να κάνουμε κάτι να βοηθήσουμε τους Έλληνες της Βορείου Ηπείρου, τα αδέλφια μας να βρουν την λευτεριά τους, να γίνει γνωστό το πρόβλημά τους και έκλεισε με τις ευχές: Ζήτω η Βόρειος Ήπειρος, Ζήτω η Ελλάδα μας. Το πλήθος χειροκροτούσε παρατεταμένα και ψάλλοντας στο τέλος τον Εθνικό Ύμνο. Στιγμές ανεπανάληπτες, συγκλονιστικές, μοναδικές, απερίγραπτες και συγκινητικές. Είδα με τα μάτια μου κόσμο να κλαίει, άνδρες, γυναίκες, παιδιά δίνοντας τον όρκο τιμής να μην μείνουμε με σταυρωμένα χέρια αλλά να ενημερώσουμε όλο και περισσότερους ανθρώπους, φίλους, γνωστούς, συγγενείς για τα δεινά του ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου.
Μετά το γεγονός αυτό, η ΣΦΕΒΑ ενημέρωσε τον τότε υπουργό των Εξωτερικών για τα δεινά της Βορείου Ηπείρου και ζήτησε την αποκατάσταση των δικαίων του λαού της. Η απάντησή του ήταν αρνητική: Δεν υφίσταται Βορειοηπειρωτικό ζήτημα. Όταν όμως το 1991 άνοιξαν τα σύνορα μετά την πτώση του αλβανικού καθεστώτος δικαιώθηκε ο Ηλίας Λέκκας αφού δεν έφυγαν μόνο οι Έλληνες αλλά και οι Αλβανοί κατά χιλιάδες.
Λίγα χρόνια μετά όταν διορίστηκα ως δάσκαλος θεώρησα χρέος μου ιερό να μιλήσω και να ενημερώσω τόσο τους μαθητές μας όσο και τους συναδέλφους του σχολείου που υπηρετούσα για το θέμα αυτό. Η αριστερών πεποιθήσεων συναδέλφισσα αντέδρασε έντονα λέγοντάς μου ότι το θέμα δε μας αφορά είναι πολιτικό και άπτεται της αρμοδιότητας του Υπουργείου Εξωτερικών οπότε περιορίστηκα να ενημερώσω μόνο τους μαθητές μου μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας αφού έδωσα στη συναδέλφισσα την πρέπουσα απάντηση.
Τι κι αν τα αδέλφια μας δεινοπαθούν, τι κι αν τα αδέλφια μας υποφέρουν, εμείς από τη θέση του καναπέ, της ησυχίας και του βολέματος βαπτίζουμε ένα τόσο σοβαρό και μείζον εθνικό ζήτημα σε πολιτικό και εφησυχάζουμε αδιαφορώντας για τους ομοεθνείς μας από τη μια (Β. Ήπειρος, Κύπρος, Κωνσταντινούπολη) αλλά δείχνοντας υπέρμετρο ζήλο και ενδιαφέρον για τους αλλοεθνείς από την άλλη (Νικαράγουα, Κούβα, Ελ Σαλβαδόρ). Η περίπτωση όμως του Κωνσταντίνου Κατσίφα, ως συνέχεια των φυγάδων που ανέφερα, έρχεται να ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα, να αφυπνίσει συνειδήσεις και να μας βγάλει από τον εθνικό λήθαργο. Ο Κωνσταντίνος μας καλεί σε πνευματική και εθνική εγρήγορση πριν οδηγηθούμε σε πλήρη αφανισμό.
Αιωνία σου η μνήμη Αθάνατε Κωνσταντίνε Κατσίφα.
Κωνσταντίνος Μηνάογλου
Δάσκαλος – Θεολόγος