Για την ανάγκη ύπαρξης μιας νομοθεσίας η οποία θα προστατεύει με σαφήνεια την ιδιωτικότητα και τα δικαιώματα των πολιτών, αλλά και μιας «πιο λειτουργικής ΕΕ», μίλησε στη Ναυτεμπορική η Ευρωβουλευτής του Renew (Democraten 66), Σόφι ιν’τ Βελντ, με αφορμή τη σύσταση Ειδικής Επιτροπής στο Ευρωκοινοβούλιο, μετά τις αποκαλύψεις για το «σκάνδαλο Pegasus».
Η Ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων εμφανίστηκε εμφανώς προβληματισμένη για την ελευθερία του Τύπου και τις διώξεις και παρακολουθήσεις δημοσιογράφων, τασσόμενη υπέρ μιας σαφούς νομοθεσίας που θα δημιουργεί ένα πλαίσιο προστασίας τόσο για τους δημοσιογράφους όσο και για τους πολίτες.
Η Σόφι ιν’τ Βελντ είναι Ολλανδή Ευρωβουλευτής του κόμματος Renew Europe, την πολιτική ομάδα των των Ευρωβουλευτών του Γάλλου προέδρου Ε. Μακρόν και των Φιλελευθέρων. Υπηρετεί ως βουλευτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για λογαριασμό του ολλανδικού κόμματος Democraten 66 από το 2004 – περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μέλος του Κοινοβουλίου στην Ένωση, και συχνά πρωταγωνιστεί στους καταλόγους των βουλευτών με τη μεγαλύτερη επιρροή του Κοινοβουλίου στην Ένωση.
Είναι μέλος της Εξεταστικής Επιτροπής του Ευρωκοινοβουλίου για τη διερεύνηση της χρήσης του Pegasus και αντίστοιχου λογισμικού κατασκοπείας και παρακολούθησης. Η Επιτροπή αποτελείται από 38 μέλη και θα κληθεί να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με τον βαθμό στον οποίο τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, ή τρίτων χωρών, χρησιμοποιούν παρεμβατική επιτήρηση στο βαθμό που παραβιάζει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης .
Ποιος είναι ο στόχος της Επιτροπής που έχει συσταθεί;
«Προφανώς μάς έρχονται διαρκώς νέα στοιχεία, επομένως είναι αδύνατον να προβλέψουμε την κατάληξη αυτής της έρευνας. Μιλάμε όμως για εξαιρετικά παρεμβατικές συνθήκες κατασκοπείας. Αυτό που πρέπει να διασαφηνιστεί είναι αν μιλάμε για κατασκοπεία που γίνεται για πολιτικούς λόγους, ή για λόγους εθνικής ασφάλειας, όπως κάποιοι διατείνονται.
Παρατηρείται μια διγλωσσία και αμφισημία στη νομοθεσία αυτήν την στιγμή. Προέχει η ανάγκη προστασίας πολιτών και δημοσιογράφων. Κατά την Κομισιόν, οι παρακολουθήσεις αυτές αφορούσαν θέματα εθνικής ασφαλείας, επομένως κάθε χώρα θα έπρεπε να τις εξετάσει διαφορετικά».
Λογισμικά παρακολούθησης έχουν εντοπιστεί και παλιότερα, με το τελευταίο το παράδειγμα της Ισπανίας με το Pegasus. Θα απαγορευθεί το συγκεκριμένο και θα υπάρξουν ενέργειες για αντίστοιχα λογισμικά;
«Αυτήν την στιγμή έχουμε πολύ ισχυρά στοιχεία πως τέσσερις χώρες χρησιμοποιούν λογισμικά παρακολούθησης: Η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ελλάδα και η Ισπανία. Η περίπτωση της Ισπανίας είναι πιο σύνθετη, καθώς με τις αποκαλύψεις για την παρακολούθηση του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ και της υπουργού Άμυνας, Μαργαρίτα Ρόμπλες, θα μπορούσε να πει κάποιος πως αποσπάται η προσοχή από τις ενδείξεις για την παρακολούθηση των ηγετών της Καταλονίας από τις ισπανικές μυστικές υπηρεσίες. Η παρακολούθηση Σάντσεθ δεν γνωρίζουμε από πού έρχεται. Ίσως έρχεται εκτός Ισπανίας.
Ομοίως και οι περιπτώσεις της Πολωνίας και της Ουγγαρίας είναι ιδιάζουσες. Υπήρχαν στοιχεία από το 2019 για την Πολωνία. Δεν ξέρουμε όμως ποιος διέτασσε τις παρακολουθήσεις, ποιος αγόρασε το λογισμικό. Και στην Ουγγαρία γίνονταν συλλήψεις για ασήμαντο λόγο με την πρόφαση της απειλής για την ασφάλεια».
Τι συμβαίνει με την περίπτωση της Ελλάδας;
«Η ελληνική κυβέρνηση αρνείται ότι γίνονται παρακολουθήσεις δημοσιογράφων. Αλλά σε περίπτωση που αυτό συμβαίνει και παρακολουθούνται δημοσιογράφοι, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί το γιατί κι αν έχουν ακολουθηθεί όλες οι νόμιμες διαδικασίες. Αν αυτό δεν συμβαίνει από την πλευρά της και οι παρακολουθήσεις γίνονται από κάποια άλλη πλευρά, τότε θα πρέπει να συστήσει ειδική επιτροπή και να το ερευνήσει».
Σας ανησυχούν τα στοιχεία για την ελευθερία του Τύπου;
«Είμαστε ανήσυχοι και παρακολουθούμε στενά την κατάσταση για την ελευθερία του Τύπου. Θέλουμε να επισημάνουμε τους προβληματισμούς μας αναφορικά με την ελευθερία του Τύπου, τις απειλές σε δημοσιογράφους που ερευνούν υποθέσεις, τις ΜΚΟ και τις παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων (pushbacks).
Πρόκειται για μια κατάσταση εξαιρετικά ανησυχητική».
Προβληματίζεστε για την άνοδο του ποσοστού της ακροδεξιάς σε χώρες όπως η Γαλλία, αλλά και για τη δημοκρατία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο;
«Παρατηρείται, μια “δημοκρατική οπισθοδρόμηση”, για την οποία ακόμη δεν γίνονται αρκετά. Πράγματι η ακροδεξιά αθροιστικά έλαβε υψηλό ποσοστό στις γαλλικές εκλογές. Αυτό δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού. Αλλά ταυτόχρονα πρέπει να δούμε πως αναδεικνύονται πολλές κεντρώες προοδευτικές δυνάμεις, οπότε αυτό είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος.
Φαίνεται πως η ΕΕ δεν ήταν επαρκώς εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει τέτοιες προκλήσεις. Πρόκειται για μια δυσλειτουργική δημοκρατία, ακόμη και μέσα στον οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό πρέπει να το διορθώσουμε και αυτό θα γίνει προς το συμφέρον των πολιτών».
Το σκάνδαλο Pegasus
Το κατασκοπευτικό λογισμικό Pegasus αναπτύχθηκε από την ισραηλινή εταιρεία NSO Group και χρησιμοποιείται από κυβερνητικές υπηρεσίες και άλλους σε όλο τον κόσμο για να κατασκοπεύει πολιτικούς, δημοσιογράφους και ακτιβιστές, όπως έχουν αποκαλύψει πρόσφατες έρευνες.
Το σκάνδαλο των υποκλοπών απασχολεί την Ισπανία από τον Απρίλιο. Η ερευνητική ομάδα Citizen Lab με έδρα το Τορόντο δημοσίευσε έκθεση ότι τα κινητά τηλέφωνα 65 Βάσκων και Καταλανών αυτονομιστών πολιτικών και ακτιβιστών κατασκοπεύτηκαν με το λογισμικό Pegasus από το 2017 ως το 2020.
Από την στιγμή που αποκαλύφθηκε η ύπαρξη του Pegasus διαπιστώνεται ότι ήταν εγκατεστημένο ανάμεσα στα άλλα και στα προσωπικά κινητά τηλέφωνα διαφόρων ηγετών χωρών όπως του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν. Έχει γίνει επίσης γνωστό ότι ισπανικές αρχές εντόπισαν το Pegasus στα κινητά τηλέφωνα του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ και της υπουργού Άμυνας Μαργαρίτα Ρόμπλες.