Περιοδικό ΕΡΩ Τεῦχος 40 σελ. 16, 27-9-2019
ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΛΑΤΡΙΝΟΥ…
(25–31 Μαΐου 2018, Προσκύνημα στήν Σμύρνη καί στό Ὄρος Λάτρος)
Μέρος Α΄
Α. Παπαδόπουλου
Ἐκπαιδευτικοῦ
Γιά ἄλλη μία φορά ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί οἱ Ἅγιοι μᾶς προστάτευσαν καί ἄνοιξαν τόν δρόμο μας, ὥστε νά γίνη καί τό προσκύνημα αὐτό στήν Σμύρνη καί τό ὄρος Λάτρος πλούσιο σέ εὐλογημένες ἐμπειρίες.
Ἤμασταν μία ὄμορφη παρέα 20 ἀνθρώπων πού δέσαμε μεταξύ μας (πολλοί γνωριζόμασταν κι ἀπό παλιά) καί εἴχαμε νέα παιδιά πού κατέβασαν τό μέσο ὅρο ἡλικίας καί ἔδωσαν τήν φρεσκάδα τους στήν ὁμήγυρη. Ἐμπνευστής τοῦ προσκυνήματος στήν Σμύρνη καί τό ὄρος Λάτρος ὁ π. Λάμπρος Φωτόπουλος, ἐφημέριος τοῦ Ἱ. Ν. Ἁγίου Κοσμᾶ Ἀμαρουσίου, ὁ ὁποῖος κάνοντας ὑπακοή στούς Ἁγιορεῖτες πατέρες εἶχε ἤδη ἐπισκεφτῆ τό εὐλογημένο αὐτό ὄρος τῆς Καρίας μόλις ἕναν μῆνα πρίν… Εἴχαμε τίς εὐλογίες τοῦ Μητροπολίτη Μιλήτου πού εἶναι ὁ οἰκεῖος Μητροπολίτης καί ἄλλων πατέρων πού, παρά τό βαρύ κλῖμα, πού ἐπικρατεῖ μᾶς ἐνεθάρρυναν νά πᾶμε. Ὅπερ καί ἐγένετο.
Ξεκινήσαμε τό βράδυ τῆς 25ης Μαΐου ἀπό Πειραιᾶ, ταξιδέψαμε ὅλο τό βράδυ καί τό πρωΐ ἤμασταν στήν Χίο. Λίγη ὥρα γιά καφεδάκι στό λιμάνι καί περάσαμε στό Τσεσμέ ὅπου συναντήσαμε τόν πολύ καλό καί ὑπομονετικό μας Τοῦρκο ὁδηγό πού μᾶς συνόδεψε ὅλες αὐτές τίς ἡμέρες, ἐξυπηρετώντας μας σέ ἁπλές ἀλλά καί πιό πολύπλοκες καταστάσεις (ὅπως μία βαλίτσα πού χάθηκε στό πλοῖο καί βρέθηκε στήν Σμύρνη). Ἀπό τόν Τσεσμέ παραλάβαμε ἄλλον ἕναν συνταξιδιώτη μας (τόν κ. Γ. ἀπό τήν Ρόδο πού ἔχει ἔρθει ἀρκετές φορές μαζί μας στόν Ἅγιο Ἀλύπιο Ἀτταλείας καί εἶναι ἄνθρωπος συνεχοῦς προσευχῆς) καί ἐπισκεφτήκαμε τόν Ἅγιο Χαράλαμπο Κρήνης.
Ὁ Ναός τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους σέ ρυθμό τρίκλιτης βασιλικῆς ἀποπερατώθηκε τό 1832, χτισμένος πάνω σέ παλαιότερο κτῖσμα πού καταστράφηκε τό 1821. Μετά τήν Μικρασιατική Καταστροφή ἄλλαξε διαρρύθμιση καθώς κατεδαφίστηκε ὁ ἐξωνάρθηκας καί ἔμεινε στό κενό ἡ δυτική πρόσοψη τοῦ κυρίως ναοῦ μέ τίς τρεῖς εἰσόδους. Ἀπό τό 1992 στέγαζε τόν Πολιτιστικό Ὀργανισμό τοῦ Δήμου Τσεσμέ, ἐνῶ πρίν ἀπό λίγα χρόνια πραγματοποιήθηκαν σημαντικές ἐργασίες ἀποκατάστασής του… Ὁ μητροπολιτικός Ναός τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους στόν Τσεσμέ εἶναι χτισμένος σέ ρυθμό τρίκλιτης βασιλικῆς μέ ὑπερυψωμένο τό μεσαῖο κλῖτος, 760 τ.μ., 40 μέτρα μῆκος καί 19 μ. πλάτος. Στηρίζεται σέ 24 κίονες ἀπό κόκκινο μάρμαρο πού χωρίζουν τά κλίτη του πού εἶναι ἀφιερωμένα τό μέν βόρειο στήν Παναγία, τό δέ νότιο στόν Ἅγιο Στέφανο. Οἱ ἁγιογραφίες εἶναι τοῦ Παριανοῦ ζωγράφου Ἰωάννη Σιταρᾶ. Σέ αὐτόν τόν ναό ἀναζήτησαν καταφύγιο τόν Σεπτέμβρη τοῦ 1922 χιλιάδες τά γυναικόπαιδα τοῦ Τσεσμέ, τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, τῶν Ἀλατσάτων, τῆς Κάτω Παναγιᾶς, τοῦ Ρεΐσντερε καί τῶν γύρω οἰκισμῶν τοῦ κάμπου, περιμένοντας νά «φορτωθοῦν» στά πλοῖα…
Μετά τόν Ἅγιο Χαράλαμπο πήγαμε στά Ἀλάτσατα ὅπου ἐπισκεφτήκαμε τόν Ναό τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἀλατσάτων καί περπατήσαμε στά γραφικά σοκάκια τοῦ χωριοῦ. Ὁ ναός πού σήμερα εἶναι τζαμί προστατεύει τό παλιό του τέμπλο τό ὁποῖο καί σκεπάζεται μέ μία κουρτίνα ὅταν προσεύχωνται οἱ ντόπιοι. Ὅταν ὅμως τόν χῶρο (πού παρεμπιπτόντως ἦταν πεντακάθαρος) ἐπισκέπτονται τουρῖστες, ἡ κουρτίνα φεύγει καί ἀφήνει τήν φαντασία νά πλάση κάτι ἀπό τήν παλιά αἴγλη τοῦ ναοῦ.
Ἀκολούθησε ἐπίσκεψη στά μαρτυρικά Βουρλᾶ καί τήν Σκάλα Βουρλῶν ὅπου φάγαμε καί εἴδαμε τό σπίτι τοῦ Σεφέρη. Διηγήθηκα στό γκρούπ καί κυρίως στά νέα παιδιά τήν σφαγή τῶν Βουρλιωτῶν καί τίς ἀπίστευτες κακουχίες πού τούς ἐξουθένωσαν στά τάγματα ἐργασίας. Εἴπαμε ὅμως καί γιά τίς ὡραῖες μέρες τοῦ πλούσιου αὐτοῦ χωριοῦ. Γιά τήν ἀγάπη τῶν Βουρλιωτῶν γιά τήν γῆ καί τά ἀμπέλια τους, τήν παλληκαριά τους, τό περίφημο Προσκύνημά τους ἀφιερωμένο στήν Παναγία τῶν Βουρλῶν, τό ὁμώνυμο Μοναστήρι τῆς Παναγιᾶς μας στό Μήλεσι Ὠρωποῦ. Εἴδαμε τήν ἑλληνική γειτονιά καί τά ἀρχοντικά κονάκια, μάρτυρες μίας ἄλλης ἐποχῆς.
Πρός τό ἀπογευματάκι φτάσαμε στήν Σμύρνη καί ξεκουραστήκαμε στό ξενοδοχεῖο μας, πού δέν ἀπέχει παρά λίγα μέτρα ἀπό τήν Ἁγία Φωτεινή. Ὁ σύγχρονος Ναός τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς Σμύρνης εἶναι ἕνας παλιός ὁλλανδικός κοιμητηριακός ναός πού ἀγοράστηκε καί διαμορφώθηκε ἀπό τό ἑλληνικό κράτος τό 1981 πρός ἐξυπηρέτηση τῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν. Ἐκεῖ, στίς 18:00 συμμετείχαμε στόν Ἑσπερινό καί εἴδαμε τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σμύρνης Βαρθολομαῖο Σαμαρᾶ, πού εἶναι ὁ πρῶτος Μητροπολίτης Σμύρνης μετά τόν ἱερομάρτυρα Χρυσόστομο Σμύρνης (ἐκλεγμένος στίς 29 Αὐγούστου 2016) καί τόν ἐφημέριο τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς π. Ἀθανάσιο Κατσιγκᾶ καί τήν πρεσβυτέρα του μαζί μέ ἄλλα μέλη τῆς ὀρθόδοξης κοινότητας. Ἦρθε καί ὁ Ἀλέξιος μέ τήν Ἑλένη (Τοῦρκοι βαπτισμένοι ἀδελφοί μας) ἀπό τήν Προῦσσα τῆς Βιθυνίας γιά νά συμμετέχουν μαζί μας στούς ἑορτασμούς τῆς Πεντηκοστῆς. Βραδυνό στό Ἀλσαντζάκ καί βόλτα στήν γνωστή Πούντα. Ἡ Ἑλένη καί ὁ Ἀλέξιος μᾶς ἔλεγαν γιά τίς ἑβδομαδιαῖες Θεῖες Λειτουργίες στήν Προῦσσα (μέ ἄδεια τῶν τοπικῶν ἀρχῶν) σέ ἕνα παλιό ναό. Τό μόνο τους παράπονο, πού δέν καταλαβαίνουν τά ρωσσικά. Ἐνῶ τά ἑλληνικά τούς φαίνονται πολύ πιό ὄμορφα καί οἰκεῖα. Τούς ρώτησα μέ ἀπορία ἄν καταλαβαίνουν τά ἑλληνικά ἀλλά χωρίς νά μποροῦν νά μοῦ ἐξηγήσουν τό γιατί, μοῦ εἶπαν ὅτι νοιώθουν τήν λειτουργία στήν καρδιά τους ὅταν εἶναι στά ἑλληνικά.
Ἡ Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς ἦταν μία πραγματική Πεντηκοστή στόν Ναό τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς. Ρῶσσοι, Οὐκρανοί, Ἕλληνες, Γεωργιανοί, Τοῦρκοι, Αἰθίοπες κ.λπ. γιορτάσαμε ὅλοι μαζί μέ μία καρδιά τήν μεγάλη αὐτή γιορτή. Τό κήρυγμα τοῦ Μητροπολίτη μεταφράστηκε στά τουρκικά, ἐνῶ πολλά κομμάτια τῆς Θείας Λειτουργίας ἀναγνώστηκαν ἤ ἐκφωνήθηκαν στά ρωσσικά καί τά τουρκικά. Ὁ κόσμος ἔχει ἀνάγκη νά ἀκούση τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, νά ἐξομολογηθῆ κ.λπ. καί πρῶτα ἀπό ὅλα οἱ δικοί μας οἱ Ρωμηοί πού παρέμειναν ἀπό παλιά στήν Σμύρνη ἀλλά καί οἱ νεοφώτιστοι ἀδελφοί μας πού προέρχονται ἀπό διάφορες ἐθνότητες. Τό ἀναλόγιο τῆς Σμύρνης διακονεῖται εὐλαβικά κάθε Κυριακή καί κάθε μεγάλη ἑορτή ἀπό Χιῶτες χριστιανούς πού μετακινοῦνται ἀκούραστα κάθε ἑβδομάδα προκειμένου νά διευκολύνεται ὁ τοπικός ἐφημέριος καί νά λειτουργῆ ἀπρόσκοπτα ὁ ναός. Οἱ λίγοι Ρωμηοί τῆς Σμύρνης διακονοῦν μέ αὐταπάρνηση τόν ναό καί τήν κοινότητα ὁ ὁποῖος εἶναι ἀνοιχτός κάθε μέρα. Μετά συναχτήκαμε καί φάγαμε στήν αὐλή τοῦ ναοῦ, τά κεράσματα πού εἶχαν ἑτοιμάσει οἱ ἐκεῖ ἀδελφοί. Μεταξύ τῶν προσερχομένων καί ντόπια νέα παιδιά πού ζητοῦν νά γνωρίσουν καλύτερα τήν Ὀρθοδοξία. Τό γκρούπ μας ἔνοιωθε πολύ ὡραῖα στόν κῆπο τοῦ ναοῦ καί τούς ντόπιους πού μιλοῦν πολλές γλῶσσες. Λίγο ἀργότερα ἀκολούθησε ἡ κατήχηση τῶν πρός τό βάπτισμα εὐτρεπιζομένων ἀδελφῶν τῆς Ε. καί τοῦ Μ., καθώς καί πρακτικές συμβουλές γιά τήν ζωή τους.
Στήν συνέχεια πήραμε τόν Ἀλέξιο μέ τήν Ἑλένη, τήν Ε., τόν σύζυγό της, τόν γυιό τους καί ὅλο τό γκρούπ καί πήγαμε νά δοῦμε τήν Σμύρνη καί νά φᾶμε ἕνα ὡραῖο κεμπάπ πού τόσο ἤθελαν ὅλοι. Προσκύνημα στόν Ἱ. Ν. Ἁγίου Βουκόλου, στόν τόπο μαρτυρίου τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου Σμύρνης, βόλτα στό Καρατάσι καί τήν ἀγορά τῆς Σμύρνης, στό Κέ, τό ἑλληνικό Προξενεῖο καί σέ ἄλλα μέρη.
Τήν ἑπομένη μέρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἶχαν προγραμματιστῆ οἱ βαπτίσεις τῆς Ε. καί τοῦ Μ. Ὅλα ἦταν τόσο ὄμορφα καί ἁπλά! Ὁ μικρός γυιός τῆς Ε. καί τοῦ Σ. ἦταν πάρα πολύ χαρούμενος… Ὁ Μητροπολίτης μέ τόν π. Ἀθανάσιο καί τόν π. Λάμπρο ἔκαναν τίς βαπτίσεις. Κλῖμα κατανυκτικό καί ἤρεμο. Συγκίνηση πολλή! Ἔλαμπαν τά πρόσωπά τους!
Τό ἴδιο ἀπόγευμα ἦρθε τό γκρούπ στόν ναό κι ἄρχισαν οἱ ἑτοιμασίες γιά τόν γάμο. Τά νέα κορίτσια τῆς κοινότητας συνόδεψαν μέ τραγούδια τήν Ἑλένη ὡς τήν πόρτα τοῦ ναοῦ («Σήμερα γάμος γίνεται σέ ὡραῖο περιβόλι…») καί οἱ μελλόνυμφοι ἄρχισαν νά κλαῖνε ἀπό συγκίνηση. Δέν μποροῦσαν νά πιστέψουν ὅτι ἄνθρωποι πού τούς ἔβλεπαν γιά πρώτη φορά στήν ζωή τους θά εἶχαν γι’ αὐτούς μία πηγαία ἀγάπη πού μόνον ὁ Χριστός μπορεῖ νά βάλη στίς καρδιές ὅσων Τόν ἀγαποῦν καί νά ἐξαφανίση μέσα στήν μεγάλη Ἀγκαλιά Του τά πάθη καί τούς διχασμούς τοῦ παρελθόντος. Ἡ ἀνθοδέσμη τῆς νύμφης ἦταν ἀπό λουλούδια τοῦ κήπου καί ὁ γάμος πολύ ἁπλός καί ὄμορφος. Λίγοι φίλοι καί μόνον ἕνας συγγενής τοῦ ζευγαριοῦ παρέστη στόν γάμο. Τούς ἄρεσαν πολύ τά στέφανα, τά εἰκονάκια καί οἱ μπομπονιέρες καί ἡ νύφη φοροῦσε ἕνα ἁπλό λευκό φόρεμα. Χωριστήκαμε πολύ δύσκολα ἀπό κοντά τους, ἀφοῦ τούς ρίξαμε ἀρκετό ρύζι στόν περίβολο τοῦ ναοῦ. Χαμόγελα καί συγκινήσεις. Δόξα τῷ Θεῷ. Ἡ ὥρα ἦταν 18:00 ὅταν πήραμε μαζί μας τόν π. Ἀθανάσιο καί τήν πρεσβυτέρα Μαρία καί φύγαμε γιά τό Λάτρος.
Περιοδικό ΕΡΩ Τεῦχος 40 σελ. 16, 27-9-2019