Στις 30 Σεπτεμβρίου 2021 δημοσιεύθηκε ένα αρκετά σημαντικό και διαφωτιστικό άρθρο στο περιοδικό ‘European Journal of Epidemiology’. Αυτό ξεκίναγε αναφέροντας ότι υπήρχε διεθνώς το αφήγημα ότι η συνεχιζόμενη αύξηση των νέων κρουσμάτων, στις χώρες του πλανήτη, οφείλεται στα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού[1]. Το ίδιο αφήγημα ίσχυε και στις ΗΠΑ[2]. Αξίζει να αναφερθεί ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες μόνο το 59%, δηλαδή 196.000.000 πολίτες άνω των 5 ετών, του πληθυσμού έχει εμβολιασθεί μέχρι σήμερα με δύο δόσεις[3]. Από αυτούς το 71% ανήκουν στον ενήλικο πληθυσμό[4]. Μεγάλη αντίδραση σε μία χώρα όπου το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού εμβολιάζεται με δύο εγχώρια προϊόντα. Αυτά των φαρμακευτικών εταιριών Pfizer[5] και Moderna[6]. Οι δύο λοιπόν ερευνητές του άρθρου, Akhil Kumar[7] και S. V. Subramanian[8] ερεύνησαν τη σχέση μεταξύ του ποσοστού του πληθυσμού που έχει πλήρως εμβολιασθεί και των νέων κρουσμάτων Covid-19 σε 68 χώρες και σε 2947 κομητείες στις ΗΠΑ.
Οι δύο ερευνητές χρησιμοποίησαν τα δεδομένα που υπήρχαν διαθέσιμα στην ιστοσελίδα ‘Our world in data’ στις 3 Σεπτεμβρίου 2021[9]. Οι 68 χώρες που συμπεριέλαβαν στην έρευνά τους είχαν επίσημα διαθέσιμα δεδομένα 1) εμβολίου δεύτερης δόσης, 2) κρουσμάτων Covid-19 και 3) διαθέσιμα στοιχεία πληθυσμού (για να μπορούν να εξετάσουν τα ποσοστά εμβολιασμένων και ανεμβολίαστων στο σύνολο του πληθυσμού μίας χώρας). Τα στοιχεία ελήφθησαν μεταξύ 1-3 Σεπτεμβρίου 2021. Η ανάλυση έγινε με ποσοστά κρουσμάτων ανά 1 εκατομμύριο άτομα για κάθε χώρα της έρευνας.
Για τις ΗΠΑ χρησιμοποίησαν τα δεδομένα της ομάδας Covid-19 του Λευκού Οίκου[10], ενώ εξαίρεσαν τις κομητείες που δεν ανέφεραν ποσοστό πλήρως εμβολιασμένου πληθυσμού. Υπολόγισαν τον αριθμό και τα ποσοστά των κομητειών που παρουσίασαν μόνο αύξηση των κρουσμάτων Covid-19 με βάση τα επίπεδα του ποσοστού των πλήρως εμβολιασμένων ατόμων σε κάθε κομητεία. Η ποσοστιαία αύξηση των κρουσμάτων Covid-19 υπολογίστηκε με βάση τη διαφορά των κρουσμάτων τις τελευταίες 7 ημέρες σε σχέση με τις 7 ημέρες που προηγήθηκαν. Για παράδειγμα, η κομητεία του Λος Άντζελες στην Καλιφόρνια είχε 18.171 κρούσματα τις τελευταίες 7 ημέρες (26 Αυγούστου έως 1 Σεπτεμβρίου) και 31.616 κρούσματα τις προηγούμενες 7 ημέρες (19–25 Αυγούστου). Επομένως αυτή η κομητεία δεν παρουσίασε αύξηση των κρουσμάτων και δεν συμπεριελήφθηκε στην έρευνα.
Μελετώντας τις 68 χώρες διαπίστωσαν ότι δεν φαίνεται να υπάρχει σαφής σχέση μεταξύ του ποσοστού του πλήρως εμβολιασμένου πληθυσμού και των νέων κρουσμάτων Covid-19 τις τελευταίες 7 μέρες. Αντιθέτως, φαίνεται να υπάρχει μία τάση για οριακή θετική συσχέτιση που δείχνει ότι, οι χώρες με υψηλότερο ποσοστό πλήρως εμβολιασμένου πληθυσμού με δύο δόσεις, να έχουν υψηλότερα κρούσματα Covid-19 ανά 1 εκατομμύριο άτομα[11]. Το Ισραήλ μάλιστα με το 65% (πάντα μιλάμε για την 3η Σεπτεμβρίου 2021) του πληθυσμού να είναι πλήρως εμβολιασμένο είχε τα υψηλότερα κρούσματα Covid-19 ανά 1 εκατομμύριο ανθρώπους, τις τελευταίες 7 ημέρες. Η Μάλτα με το 80% του πληθυσμού να είναι πλήρως εμβολιασμένο είχε 577 κρούσματα ανά 1 εκατομμύριο ανθρώπους, τις τελευταίες 7 ημέρες, ενώ η Κένυα με μόλις 1,47% του πληθυσμού να έχει πλήρως εμβολιαστεί είχε μόλις 72 κρούσματα ανά 1 εκατομμύριο ανθρώπους[12]. Παρόμοια ήταν και η κατάσταση στις κομητείες των ΗΠΑ. Μάλιστα κομητείες με ποσοστό 0-5% του πληθυσμού πλήρως εμβολιασμένο είχαν τα ίδια ποσοστά κρουσμάτων Covid-19, εδώ η έρευνα γινόταν ανά 100000 ανθρώπους, με κομητείες που είχαν πλήρως εμβολιάσει το 70%+ του πληθυσμού τους[13]. Τα περισσότερα κρούσματα τα είχαν οι κομητείες που είχαν εμβολιάσει το 35-40% του πληθυσμού τους.
Οι ερευνητές κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να επανεξεταστεί η αποκλειστική εξάρτηση από τον εμβολιασμό ως κύρια στρατηγική για τον μετριασμό των κρουσμάτων από Covid-19 και των δυσμενών συνεπειών του. Πρέπει μαζί με τον εμβολιασμό, ο οποίος τονίζουν ότι θα πρέπει να γίνει με ταπεινότητα, σεβασμό και χωρίς στιγματισμό πληθυσμών, να τεθούν και άλλες επιλογές όπως φαρμακολογικές λύσεις. Υπάρχει μελέτη που δείχνει ότι η φυσική ανοσία προσέφερε μεγαλύτερης διάρκειας και ισχυρότερη προστασία έναντι του ιού SARS-CoV-2 σε σύγκριση με την ανοσία δύο δόσεων του εμβολίου της Pfizer[14]. Υπάρχουν επίσης μελέτες που δείχνουν ότι υπάρχει σημαντική μείωση της ανοσίας από τα εμβόλια mRNA 6 μήνες μετά την ανοσοποίηση[15]. Παρόλο που οι εμβολιασμοί προσφέρουν προστασία στα άτομα από σοβαρή νοσηλεία και θάνατο από Covid-19, το CDC (Centers for Disease Control and Prevention) ανέφερε αύξηση από 0,01 σε 9% και 0 σε 15,1% (μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου 2021) στα ποσοστά νοσηλειών και θανάτων, αντίστοιχα, μεταξύ των πλήρως εμβολιασμένων[16].
Όπως επισημαίνουν οι δύο ερευνητές, είναι σημαντικό, άλλες μη φαρμακολογικές προσπάθειες πρόληψης (π.χ. η σημασία των μέτρων της δημόσιας υγείας και ειδικότερα η τήρηση ασφαλών αποστάσεων, το πλύσιμο των χεριών, η προώθηση καλύτερων, συχνότερων και φθηνότερων εργαστιακών εξετάσεων για τη διάγνωση της νόσου) θα πρέπει να ανανεωθούν προκειμένου να επιτευχθεί η ισορροπία να ζεις με τον Covid-19, με τον ίδιο τρόπο που συνεχίζουμε να ζούμε 100 χρόνια αργότερα με διάφορες εποχιακές παραλλαγές του φοβερού ιού της γρίπης του 1918.
Το παράδειγμα της Κένυας είναι που θα πρέπει να προβληματίσει τους ειδικούς αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη[17]. Η Κένυα, μέχρις στιγμής, έχει κατορθώσει να εμβολιάσει πλήρως μόνο το 6% του πληθυσμού της. Εδώ και τρεις εβδομάδες οι κλινικές με περιστατικά Covid-19 έχουν αδειάσει από ασθενείς. Μέχρι τον Ιούνιο, πριν δηλαδή εμφανισθεί η παραλλαγή Δέλτα, το 60-70% του πληθυσμού είχε μολυνθεί από τον κορωνοϊό προκαλώντας μία φυσική (και όχι τεχνητή που προκαλούν τα εμβόλια) ανοσία του πληθυσμού, γι’αυτό και τώρα[18] παρατηρούνται τόσα λίγα νέα κρούσματα. Η Κένυα φαίνεται, προς το παρόν, να έχει τελειώσει με την πανδημία και για άλλους λόγους. Μια κοινή εξήγηση είναι η νεαρή μέση ηλικία του πληθυσμού. Ο πληθυσμός της Ελλάδος γερνάει. Η μέση ηλικία στην Ελλάδα είναι τα 45 έτη, το 17% μάλιστα του πληθυσμού είναι πάνω από 65 ετών, αρνητικός παράγοντας για τη μείωση της θνησιμότητας του κορωνοϊού. 30 χώρες της Ευρώπης έχουν μέση ηλικία πάνω από τα 40 έτη τη στιγμή που η μέση ηλικία στην Κένυα είναι μόλις τα 20 έτη[19]. Επιπλέον, οι ασθένειες της ευημερίας όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία (αρνητικοί παράγοντες για κάποιον που κολλάει κορωνοϊό) είναι επίσης σχετικά σπάνιες. Τέλος, ο ερευνητής Isaac Ngere αναφέρει και το εξής: «Ειδικά στην Κεντρική και Ανατολική Αφρική, υπάρχουν πολλοί συγκρίσιμοι ιοί, συμπεριλαμβανομένων παρόμοιων ιών κορωνοϊού. Οι κάτοικοι εκτίθενται σε αυτά πολύ πιο συχνά από ό,τι στην Ευρώπη. Υποθέτουμε λοιπόν ότι πολλοί έχουν αναπτύξει ένα είδος διασταυρούμενης ανοσίας που τώρα προστατεύει και από τον Sars-Cov-2»[20].
Χρήστος Νικολόπουλος
Θεολόγος – Βυζαντινολόγος
[1] https://euobserver.com/coronavirus/152534.
[2] https://covid.cdc.gov/covid-data-tracker/#vaccinations_vacc-total-admin-rate-total.
[3] CDC | Data as of: November 23, 2021 6:00am ET. Posted: Tuesday, November 23, 2021 5:25
[4] Στις ΗΠΑ έχει ήδη ξεκινήσει ο εμβολιασμός των ≥ 5 ετών παιδιών, με το 63% της ηλικιακής ομάδας 5-12 να έχει ήδη πλήρως εμβολιασθεί.
[5] https://en.wikipedia.org/wiki/Pfizer: Pfizer Inc. is an American multinational pharmaceutical and biotechnology corporation headquartered on 42nd Street in Manhattan, New York City. The company was established in 1849 in New York by two German immigrants, Charles Pfizer (1824–1906) and his cousin Charles F. Erhart (1821–1891).
[6] https://en.wikipedia.org/wiki/Moderna: Moderna, Inc., is a pharmaceutical and biotechnology company based in Cambridge, Massachusetts.
[7] Ο Akhil Kumar δουλεύει στο Κέντρο του Harvard το οποίο πραγματοποιεί μελέτες για τον πληθυσμό και την ανάπτυξη.
[8] Ο S. V. Subramanian δουλεύει στο Harvard School της δημόσιας υγείας.
[9] https://ourworldindata.org/coronavirus.
[10] https://healthdata.gov/Health/COVID-19-Community-Profile-Report/gqxm-d9w9.
[11]https://link.springer.com/article/10.1007/s10654-021-00808-7/figures/1 όπου και το σχετικό γράφημα με τίτλο: Relationship between cases per 1 million people (last 7 days) and percentage of population fully vaccinated across 68 countries as of September 3, 2021.
[12]https://static-content.springer.com/esm/art%3A10.1007%2Fs10654-021-00808-7/MediaObjects/10654_2021_808_MOESM1_ESM.docx όπου και ο σχετικός πίνακας με όλα τα στοιχεία για τις 68 χώρες.
[13] https://link.springer.com/article/10.1007/s10654-021-00808-7/figures/2 όπου και ο σχετικός πίνακας.
[14] https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2021.08.24.21262415v1.full-text: Comparing SARS-CoV-2 natural immunity to vaccine-induced immunity: reinfections versus breakthrough infections.
[15] https://doi.org/10.1101/2021.08.15.21262067 όπου και σχετικό άρθρο.
[16] https://context-cdn.washingtonpost.com/notes/prod/default/documents/8a726408-07bd-46bd-a945-3af0ae2f3c37/note/57c98604-3b54-44f0-8b44-b148d8f75165
[17] https://www.spiegel.de/ausland/hohe-durchseuchung-und-niedrige-sterblichkeit-in-afrika-a-5b16ecd0-1803-4659-8405-3696c0ef55cb όπου και το άρθρο της γερμανικής εφημερίδας Spiegel.
[18] Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 04/11/2021.
[19]https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CF%87%CF%89%CF%81%CF%8E%CE%BD_%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC_%CE%B4%CE%B5%CE%AF%CE%BA%CF%84%CE%B7_%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B7%CF%82_%CE%B7%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AF%CE%B1%CF%82 όπου και ο σχετικός πίνακας.
[20]https://www.spiegel.de/ausland/hohe-durchseuchung-und-niedrige-sterblichkeit-in-afrika-a-5b16ecd0-1803-4659-8405-3696c0ef55cb.