Τουλάχιστον 215 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων κορονοϊού που αγοράστηκαν από τις χώρες της ΕΕ στο αποκορύφωμα της πανδημίας έχουν έκτοτε πεταχτεί, με εκτιμώμενο κόστος για τους φορολογούμενους ύψους 4 δισεκατομμυρίων ευρώ, αποκαλύπτει ανάλυση του POLITICO. Και αυτό είναι σχεδόν σίγουρα υποεκτίμηση, σχολιάζει το μέσο.
Από τότε που εγκρίθηκαν τα πρώτα εμβόλια κατά του κορονοϊού στα τέλη του 2020, οι χώρες της ΕΕ παρέλαβαν συνολικά 1,5 δισεκατομμύριο δόσεις (περισσότερες από τρεις για κάθε άτομο στην Ευρώπη). Πολλές από αυτές βρίσκονται τώρα σε χωματερές σε ολόκληρη την ήπειρο.
Υπολογισμοί με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι οι χώρες της ΕΕ έχουν απορρίψει κατά μέσο όρο 0,7 εμβόλια για κάθε μέλος του πληθυσμού τους. Στην κορυφή της κλίμακας βρίσκεται η Εσθονία, η οποία πέταξε περισσότερες από μία δόσεις ανά κάτοικο, ακολουθούμενη στενά από τη Γερμανία, η οποία πέταξε επίσης τον μεγαλύτερο ακατέργαστο όγκο εμβολίων.
Εάν αυτό το μέσο ποσοστό αποβλήτων προβάλλεται στην υπόλοιπη ΕΕ, θα αντιστοιχούσε σε περισσότερα από 312 εκατομμύρια καταστραφέντα εμβόλια.
Δεν είναι εύκολο να ανακαλύψει κανείς πόσα εμβόλια έχουν πεταχτεί. Οι κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της δεύτερης πολυπληθέστερης χώρας της ΕΕ, της Γαλλίας, διστάζουν να αποκαλύψουν το μέγεθος της σπατάλης.
Οι υπολογισμοί του POLITICO βασίζονται σε αριθμούς από 19 ευρωπαϊκές χώρες – 15 που μας παρείχαν άμεσα στοιχεία και τέσσερις όπου οι ποσότητες αναφέρθηκαν στα τοπικά μέσα ενημέρωσης. Ορισμένα στοιχεία χρονολογούνται μόλις αυτόν τον μήνα- τα παλαιότερα προέρχονται από τον Δεκέμβριο του 2022.
Τα στοιχεία είναι συντηρητικά, με τον πραγματικό αριθμό των εμβολίων που κατέληξαν σε χωματερές να είναι πιθανότατα πολύ υψηλότερος.
Η Γερμανία, για παράδειγμα, παρείχε τα στοιχεία της για τα απόβλητα στο POLITICO τον Ιούνιο- τότε είχε άλλα 120 εκατομμύρια εμβόλια που βρίσκονταν σε αποθήκες. Οι κατασκευαστές εμβολίων έχουν επίσης από τότε εισαγάγει νεότερες εκδόσεις που είναι προσαρμοσμένες στις τελευταίες παραλλαγές του κορονοϊού, καθιστώντας τα παλαιότερα εμβόλια παρωχημένα και πιο πιθανό να απορριφθούν.
Το POLITICO εκτιμά την αξία των 215 εκατομμυρίων σπαταλημένων εμβολίων σε περισσότερα από 4 δισεκατομμύρια ευρώ, με βάση τις τιμές των εμβολίων που αναφέρθηκαν στα μέσα ενημέρωσης. Για τις χώρες που ανέφεραν μόνο τον συνολικό αριθμό των εμβολίων που καταστράφηκαν, χωρίς να τον αναλύουν ανά τύπο εμβολίου, το POLITICO χρησιμοποίησε μια σταθμισμένη μέση τιμή των 19,39 ευρώ, η οποία υπολογίστηκε από τα στοιχεία που δόθηκαν από τις χώρες που παρείχαν ανάλυση.
Και πάλι, ο αριθμός αυτός είναι σχεδόν σίγουρα ελάχιστος. Αλλά ακόμη και 4 δισεκατομμύρια ευρώ είναι ένα σημαντικό ποσό, ίσο με ένα μεγάλο έργο υποδομής ή με τις ετήσιες δαπάνες υγείας της Κροατίας.
Πολλά από τα εν λόγω εμβόλια αγοράστηκαν στο αποκορύφωμα της πανδημίας το 2021, όταν η ΕΕ, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν έναν περιορισμένο αριθμό δόσεων. Ήταν κατά τη διάρκεια εκείνης της φρενήρους περιόδου που η ΕΕ σύναψε τη μεγαλύτερη σύμβαση για την αγορά 1,1 δισεκατομμυρίων δόσεων από την Pfizer και την BioNTech.
Είναι εύκολο να ξεχάσουμε πόσο αβέβαια ήταν τα πράγματα το 2021, και η συμφωνία της ΕΕ επαινέθηκε τότε. Αλλά τόσο το μέγεθος όσο και ο χρόνος της συμφωνίας αποδείχθηκαν προβληματικά. Οι χώρες δεσμεύτηκαν να αγοράζουν δόσεις ακόμη και όταν η πανδημία υποχώρησε, ενώ οι προσπάθειες για δωρεά των πλεοναζόντων εμβολίων σε τρίτες χώρες ματαιώθηκαν από την πτώση της ζήτησης και τα εφοδιαστικά ζητήματα.
Ερωτήματα για το θολό deal φον ντερ Λάιεν με Pfizer
Οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο οικονομικές. Τα ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο διαπραγμάτευσης της μεγάλης σύμβασης με την Pfizer απασχολούν την πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν από τότε που οι New York Times ανέφεραν ότι η επικεφαλής της ΕΕ είχε ανταλλάξει μηνύματα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer κατά την προετοιμασία της συμφωνίας.
Η σύμβαση έχει ήδη επαναδιαπραγματευτεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπό την πίεση των χωρών της ΕΕ που υποφέρουν από την πληθώρα εμβολίων. Τόσο η Πολωνία όσο και η Ουγγαρία σταμάτησαν να δέχονται εμβόλια και έχουν μηνυθεί από την Pfizer για μη πληρωμή. Στη Ρουμανία, οι εισαγγελείς θέλουν να άρουν την ασυλία του πρώην πρωθυπουργού της και δύο πρώην υπουργών Υγείας, υποστηρίζοντας ότι οι υπερβολικές αγορές εμβολίων προκάλεσαν ζημίες στο κράτος ύψους άνω του 1 δισ. ευρώ.
Εν τω μεταξύ, τα εμβόλια θα συνεχίσουν να έρχονται, με την αναθεωρημένη σύμβαση με την Pfizer να δεσμεύει τις ευρωπαϊκές χώρες στην αγορά εμβολίων τουλάχιστον μέχρι το 2027.