Μετάφραση για την ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ
Η θρησκευτική ελευθερία παραβιάστηκε επανειλημμένα κατά τη διάρκεια του κορωνοϊού. Ωστόσο, είναι αναγκαία για τον καθένα – όχι μόνο για τους ανθρώπους της πίστης. Επιτρέπει σε όλους τους ανθρώπους να ζουν σύμφωνα με τη συνείδησή τους, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.
Θυμάσαι πως ήταν να σου απαγορεύουν να παρευρίσκεσαι στην εκκλησία; Για μήνες, πολλές χώρες απαγόρευσαν στον κόσμο να συγκεντρώνεται για λατρεία, προσευχή, κοινωνία, εξομολόγηση ή βάφτιση. Οι πόρτες της εκκλησίας ήταν κλειστές είτε για όλους, είτε απέκλεισαν αυτούς χωρίς μάσκα, ή χωρίς τεστ ή ακόμα και ανεμβολίαστους. Ο Ιησούς, που συνάντησε τους λεπρούς με ανοιχτές αγκάλες, σίγουρα θα το αποδοκίμαζε.
O Ján Figeľ, πρώην ειδικός εκπρόσωπος της ΕΕ για την ελευθερία της θρησκείας ή των πεποιθήσεων εκτός ΕΕ, σκέφτεται το μέλλον. Δεν θέλει η ελευθερία της θρησκείας να περιοριστεί όταν χτυπήσει η επόμενη κρίση, όποια μορφή κι αν έχει. Καταλαβαίνει ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα πρέπει να προστατευτούν, ειδικά κατά τη διάρκεια μίας κρίσης. Για τον λόγο αυτό, έχει προσφύγει εδώ και δύο χρόνια στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) κατά των περιορισμών και απαγορεύσεων στις θρησκευτικές λειτουργίες στη Σλοβακία, οι οποίες διήρκεσαν πάνω από έξι μήνες. Η απόφαση του ΕΔΑΔ για το θέμα αυτό θα μπορούσε να είναι η πρώτη για απαγορεύσεις λατρείας κατά τη διάρκεια του κορωνοϊού, θέτοντας ένα σημαντικό προηγούμενο για το πώς οι κυβερνήσεις θα προσεγγίσουν τυχόν μελλοντικούς περιορισμούς λατρείας. Η απόφαση του δικαστηρίου θα επηρεάσει επίσης τους κατοίκους 46 Ευρωπαϊκών χωρών.
Αυτή την εβδομάδα, ο Figeľ, που εκπροσωπείται από τον οργανισμό ανθρωπίνων δικαιωμάτων ADF International και τον Σλοβάκο δικηγόρο Martin Timcsak, απάντησε στη δήλωση της σλοβακικής κυβέρνησης και υπέβαλε τα νομικά του επιχειρήματα στο δικαστήριο. Ο Figeľ υποστηρίζει ότι οι περιορισμοί στις θρησκευτικές λειτουργίες δεν ήταν ανάλογοι, εύλογοι ή απαραίτητοι. Αυτά τα κριτήρια, τα οποία πρέπει να ισχύουν για νόμιμο περιορισμό θεμελιωδών δικαιωμάτων, δεν πληρούνταν.
Ο Figeľ τονίζει ότι κανείς δεν πρέπει να εμποδίζεται από το να ζει ειρηνικά σύμφωνα με τα πιστεύω του. Είναι πεποισμένος ότι οι θρησκευτικές λειτουργίες θα έπρεπε να έχουν τελεστεί με ασφάλεια ακόμα και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι γενικές απαγορεύσεις, από την άλλη πλευρά, αγνοούν τον κεντρικό ρόλο της πίστης στην ζωή των πιστών. Για τους πιστούς, η συμμετοχή σε εκκλησιαστική λειτουργία μπορεί να είναι τόσο σημαντική όπως το να τρως ή να πίνεις, επειδή παρέχει πνευματική τροφή.
Πολλοί άνθρωποι μπορεί να μην ενοχλήθηκαν από το κλείσιμο των εκκλησιών. Άλλωστε, οι διαδικτυακές λειτουργίες ήταν συχνά διαθέσιμες. Η κυβέρνηση της Σλοβακίας ακόμη αναφέρθηκε και σε αυτές τις ψηφιακές επιλογές για να δικαιολογήσει την απαγόρευση της εκκλησιαστικής λειτουργίας εκ των υστέρων. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, ωστόσο, τα δικαστήρια, έχουν καταλήξει μέχρι στιγμής σε ένα διαφορετικό συμπέρασμα: το ανώτατο δικαστήριο της Σκωτίας, για παράδειγμα, έκρινε ότι οι ψηφιακές επιλογές «θεωρούνται καλύτερα ως εναλλακτική λύση στη λατρεία παρά ως λατρεία».
Η κυβέρνηση της Σλοβακίας υποστήριξε ότι η θρησκεία θα μπορούσε να βιωθεί καθαρά σε ατομική βάση. Ωστόσο, ο Figeľ και η ομάδα του αντέκρουσαν ότι η θρησκευτική ελευθερία ξεκάθαρα προστατεύει επίσης και την κοινή θρησκευτική πρακτική. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ) ξεκάθαρα προστατεύει την «ελευθερία, είτε ατομικά είτε κοινοτικά, να δηλώνει ο καθένας την θρησκεία του ή τις πεποιθήσεις του…μέσω της λατρείας».
Μια θετική απόφαση από το ΕΔΑΔ στην υπόθεση του Figel θα ήταν μια σημαντική νίκη για τη θρησκευτική λατρεία. Θα έστελνε ένα μήνυμα στις κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη ότι δεν μπορούν να επιβάλουν σαρωτικούς και άστοχους περιορισμούς στη θρησκευτική ελευθερία με το πρόσχημα της προστασίας της δημόσιας υγείας. Τυχόν περιορισμοί θα πρέπει να πληρούν ελάχιστα πρότυπα εφαρμόζοντας σημαντικά κριτήρια όπως αναλογικότητα, λογική και αναγκαιότητα.
Το θεμελιώδες δικαίωμα στη θρησκευτική ελευθερία επανειλημμένα υπονομεύεται, αποδυναμώνεται και παραβιάζεται σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, η θρησκευτική ελευθερία είναι απαραίτητη για όλους – όχι μόνο για τους πιστούς. Δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους ανθρώπους να ζουν σύμφωνα με τη συνείδησή τους, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η θρησκευτική ελευθερία προστατεύεται ιδιαιτέρως στο σύνταγμα της Σλοβακίας και στη Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Η θρησκευτική ελευθερία είναι απαραίτητη για τη διατήρηση μιας ελεύθερης κοινωνίας. Για αυτό η νομική διαδικασία είναι τόσο σημαντική. Ο περιορισμός θεμελιωδών δικαιωμάτων πρέπει να αξιολογηθεί με νηφαλιότητα. Πρέπει να προφυλαχθούμε από κυβερνήσεις που σκουπίζουν ότι συμβαίνει κάτω από το χαλί. Διαφορετικά, κινδυνεύουμε να επαναλάβουμε τα ίδια λάθη όταν χτυπήσει η επόμενη κρίση.
Η Sofia Hörder γράφει για την ADF International (@ADFIntl), την οργάνωση νομικής συνηγορίας που υποστηρίζει την υπεράσπιση του Räsänen