Δὲν εἶναι ἰδιαίτερα γνωστὸ στοὺς πολλοὺς Ἕλληνες τὸ κείμενο τῆς ἀπὸ 28-10-1940 Ἰταλικῆς Τελεσιγραφικῆς Διακοίνωσης πρὸς τὸν τότε Πρωθυπουργὸ τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννη Μεταξᾶ. Διαβάζοντάς το κανεὶς θὰ δεῖ ὅτι μὲ αὐτὸ ὁ Μπενίτο Μουσολίνι παραπονεῖται πρὸς τὸν Μεταξᾶ ὅτι δὲν τηροῦσε οὐδέτερη στάση στὸν πόλεμο ποὺ εἶχε ξεσπάσει μεταξὺ Ἰταλίας καὶ Μεγάλης Βρετανίας ἐπειδή, σύμφωνα μὲ τὴν Ἰταλικὴ πλευρά, ἡ Ἑλλάδα εἶχε παραχωρήσει στρατηγικές της ἐγκαταστάσεις στὶς βρετανικὲς δυνάμεις καὶ εἶχε ἐπιτρέψει τὴ διέλευσή τους μέσα ἀπὸ τὸν ἐθνικό της χῶρο, ἐνῷ στὴ συνέχεια τὸ κείμενο κατέληγε ὡς ἑξῆς:
« …Ὅθεν ἡ Ἰταλικὴ Κυβέρνησις κατέληξεν εἰς τὴν ἀπόφασιν να ζητήσῃ ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴν Κυβέρνησιν – ὡς ἐγγύησιν διὰ τὴν οὐδετερότητα τῆς Ἑλλάδος καὶ ὡς ἐγγύησιν διὰ τὴν ἀσφάλειαν τῆς Ἰταλίας – τὸ δικαίωμα να καταλάβῃ διὰ τῶν ἐνόπλων αὐτῆς δυνάμεων διὰ τὴν διάρκειαν τῆς σημερινῆς πρὸς τὴν Ἀγγλίαν ῥήξεως, ὡρισμένα στρατηγικὰ σημεῖα τοῦ ἑλληνικοῦ ἐδάφους.
Ἡ Ἰταλικὴ κυβέρνησις ζητεῖ ἀπὸ τὴν Ἐληνικὴν Κυβέρνησιν ὅπως μὴ ἐναντιωθῇ εἰς τὴν κατάληψιν ταύτην καὶ ὅπως μὴ παρεμποδίση τὴν ἐλευθέραν διέλευσιν τῶν στρατευμάτων τῶν προοριζομένων να τὴν πραγματοποιήσωσι. Τὰ στρατεύματα ταῦτα δεν παρουσιάζονται ὡς ἐχθροὶ τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ καὶ ἡ Ἰταλικὴ Κυβέρνησις δεν προτίθεται ποσῶς, διὰ τῆς προσωρινῆς κατοχῆς στρατηγικῶν τινων σημείων, ἐπιβαλλομένης ὑπὸ τῆς ἀνάγκης τῶν περιστάσεων καὶ ἐχούσης καθαρῶς ἀμυντικὸν χαρακτῆρα, να θίξη ὁπωσδήποτε τὴν κυριαρχίαν καὶ τὴν ἀνεξαρτησίαν τῆς Ἑλλάδος. Ἡ Ἰταλικὴ Κυβέρνησις ζητεῖ ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴν Κυβέρνησιν ὅπως δώσει αὐθωρεὶ εἰς τάς στρατιωτικὰς ἀρχάς, τάς ἀναγκαίας διαταγὰς ἵνα ἡ κατοχὴ αὔτη δυνηθῇ να πραγματοποιηθὴ κατὰ εἰρηνικὸν τρόπον. Ἐὰν τὰ ἰταλικὰ στρατεύματα ἤθελον συναντήσει ἀντίστασιν, ἡ ἀντίστασις αὐτὴ θὰ καμφθῇ διὰ τῶν ὅπλων καὶ ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνησις θὰ ἔφερε τάς εὐθύνας αἱ ὁποῖαι ἤθελον προκύψει ἐκ τούτου ».
Ἀπὸ τὶς μαρτυρίες τῶν παρεστώτων στὴ μεταμεσονύκτια συνάντηση τοῦ Πρωθυπουργοῦ Ἰωάννη Μεταξᾶ καὶ τοῦ πρέσβεως τῆς Ἰταλίας Ἐμμανουέλε Γκράτσι, ὁ ὁποῖος καὶ τοῦ εἶχε ἐπιδώσει τὸ τελεσίγραφο, προκύπτει ὁ ἀκόλουθος διάλογος μεταξὺ τῶν δυὸ ἀνδρῶν μόλις ὁ Μεταξᾶς ὁλοκλήρωσε τὴν ἀνάγνωση τῆς τελεσιγραφικῆς διακοίνωσης:
Μεταξᾶς: Λοιπόν, ἔχουμε πόλεμο!,
Γκράτσι: Ὄχι ἀπαραίτητα ἐξοχότατε!
Μεταξᾶς: Ὄχι, εἶναι ἀπαραίτητο!
Ἡ ἀλήθεια λοιπὸν εἶναι ὅτι δὲν εἶπε μόνο «Ὄχι» ὅπως νομίζουμε, περιμένοντας τὴν ἀντίδραση τῆς Ἰταλίας, ἀλλὰ ἀντίθετα ἀπήντησε ἄμεσα καὶ χωρὶς τὸν παραμικρὸ δισταγμὸ κηρύττοντας αὐτὸς τὸν πόλεμο στὴν Ἰταλία.
Ἐντυπωσιάζει ἡ ἑτοιμότητα καὶ ἡ ταχύτητα τοῦ Ἰωάννη Μεταξὰ μὲ τὴν ὁποία πῆρε τὴν πιὸ κρίσιμη ἀπόφαση ποὺ μπορεῖ νὰ πάρει ὁ ἡγέτης μίας χώρας. Γιὰ νὰ ἔχουμε ἕνα μέτρο σύγκρισης μὲ τὸ σήμερα, ὅταν ὁ Τζὸρζ Μποὺς ὁ Νεότερος πληροφορήθηκε τὴν ἐπίθεση στοὺς δίδυμους πύργους τὴν 11η Σεπτεμβρίου τοῦ 2001 βρισκόταν σὲ μία τάξη μὲ «πρωτάκια» τοῦ δημοτικοῦ. Μετὰ τὸ ἄκουσμα τῆς εἴδησης ἔμεινε ἐπὶ ἑπτὰ λεπτὰ νὰ «χαζεύει» τὸ μάθημα καὶ τὸ ἀναγνωστικὸ ποὺ κρατοῦσε στὰ χέρια τοῦ ἀδυνατώντας νὰ σηκωθεῖ ἀπὸ τὴν καρέκλα του πόσον μᾶλλον νὰ ψελλίσει κάτι.
Ὁ Ἰωάννης Μεταξᾶς ὅμως ἦταν ἕτοιμος ἀπὸ καιρό. Στὸ ἡμερολόγιό του τὴν 9 Ἀπριλίου 1939, πρὶν δηλαδὴ ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὴν ἔναρξη τοῦ Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σημειώνει «…ἔχω ἀπόφασιν νὰ ἀντισταθῶ μέχρις ἐσχάτων, ὅτι πόλεμος θὰ ἐπεκταθῆ εἰς ὅλην τὴν Ἑλλάδα – καὶ ὅτι προτιμῶ τὴν τελείαν καταστροφὴν διὰ τὸν τόπον μου παρὰ τὴν ἀτίμωσιν». Εἶναι προφανὲς ὅτι μέσα του κατεῖχε καὶ εἶχε ζυγιάσει κάποιες ἀξίες καὶ ἰδανικὰ καὶ ἀνελάμβανε τὶς συνέπειες τῶν ἀποφάσεων του γνωρίζοντας πολὺ καλὰ ὅτι οἱ ἀξίες ποὺ προέκρινε ἦταν βαρύτερες ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν ζωὴ τῶν πολιτῶν ποὺ κυβερνοῦσε. Ἡ φράση «προτιμῶ τὴν τελείαν καταστροφὴν διὰ τὸν τόπον μου παρὰ τὴν ἀτίμωσιν» ἴσως ἀκούγεται ἐφιαλτικὴ στὰ ἀφτιά μας. Πολλοὶ σήμερα πρόθυμα θὰ σχολίαζαν πὼς δὲν ἦταν τίποτε ἄλλο ἀπὸ τὴν παρανοϊκὴ σκέψη ἑνὸς δικτάτορα. Ἀλήθεια ὅμως πόσο ἀποστασιοποιεῖται ἡ φράση αὐτὴ ἀπὸ τὴ φράση: «Ἢ τᾶν ἢ ἐπὶ τᾶς», ἀπὸ τὸ «Ἐλευθερία ἢ Θάνατος» ἢ ἀπὸ τὴ φράση τοῦ Κολοκοτρώνη «Τὴν Ἑλλάδα θέλομεν καὶ ἃς τρώγωμεν πέτρες»; Καθόλου. Μήπως ὅμως εἶναι μία φασιστικὴ ἢ «ἐθνικιστική» ἔξαρση; Ἂς δοῦμε τί ἔγραφε στὶς 30 Ὀκτωβρίου ὁ φυλακισμένος ἀπὸ τὸν Μεταξᾶ Γενικὸς Γραμματέας τοῦ ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης σὲ ἐπιστολὴ τοῦ πρὸς τὸν Ἑλληνικὸ Λαό: «…Σήμερα ὅλοι οἱ Ἕλληνες παλεύουμε γιὰ τὴ λευτεριά, τὴν τιμή, τὴν ἐθνική μας ἀνεξαρτησία. Ἡ πάλη θὰ εἶναι πολὺ δύσκολη καὶ πολὺ σκληρή. Μὰ ἕνα ἔθνος, ποὺ θέλει νὰ ζήσει πρέπει νὰ παλεύει ἀψηφώντας τοὺς κινδύνους καὶ τὶς θυσίες. Ὁ λαὸς τῆς Ἑλλάδας διεξάγει σήμερα ἕναν πόλεμο ἐθνικοαπελευθερωτικό, ἐνάντια στὸ φασισμὸ τοῦ Μουσσολίνι. Δίπλα στὸ κύριο μέτωπο καὶ ὁ κάθε βράχος, ἡ κάθε ρεματιά, τὸ κάθε χωριό, καλύβα μὲ καλύβα, ἡ κάθε πόλη, σπίτι μὲ σπίτι, πρέπει νὰ γίνει φρούριο τοῦ ἐθνικοαπελευθερωτικοῦ ἀγώνα. Κάθε πράκτορας τοῦ φασισμοῦ πρέπει νὰ ἐξοντωθεῖ ἀλύπητα.. Στὸν πόλεμο αὐτό, ποὺ τὸν διευθύνει ἡ κυβέρνηση Μεταξᾶ, ὅλοι μας πρέπει νὰ δώσουμε ὅλες μας τὶς δυνάμεις, δίχως ἐπιφύλαξη…»
Δὲν εἶναι λοιπὸν στραβὸς ὁ γιαλός, ἐμεῖς σήμερα στραβὰ ἀρμενίζουμε καὶ ἔχουμε ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ τὶς Ἀξίες καὶ τὰ Ἰδανικά του Γένους μας.
Ὀκτώβριος τοῦ 2011. Ἡ Ἑλλάδα ἤδη διασυρμένη καὶ ἀτιμωμένη καλεῖται ρητὰ καὶ μὲ ξεκάθαρη σαφήνεια ἀπὸ τρίτες χῶρες νὰ παραχωρήσει μέρος τῆς Ἐθνικῆς της Κυριαρχίας γιὰ νὰ ἐξασφαλίσει ἀβέβαια ἀνταλλάγματα καὶ ὑποσχέσεις παράτασης μίας οὕτως ἢ ἄλλως στρεβλῆς ἐπίφασης εὐδαιμονίας.
Ἂς θυμηθοῦμε ξανὰ τὸ κείμενο τοῦ Ἰταλικοῦ τελεσιγράφου καὶ τὶς διαβεβαιώσεις του: «ἡ Ἰταλικὴ Κυβέρνησις δὲν προτίθεται ποσῶς, διὰ τῆς προσωρινῆς κατοχῆς στρατηγικῶν τινῶν σημείων, ἐπιβαλλομένης ὑπὸ τῆς ἀνάγκης τῶν περιστάσεων καὶ ἐχούσης καθαρῶς ἀμυντικὸν χαρακτήρα, νὰ θίξη ὁπωσδήποτε τὴν κυριαρχίαν καὶ τὴν ἀνεξαρτησίαν τῆς Ἑλλάδος.» Καὶ ὅμως ὁ Μεταξᾶς ἀπάντησε:
« Ἔχουμε πόλεμο».
Ἐμεῖς τί πρέπει νὰ ποῦμε σήμερα;
Ε.ΡΩ